Cumhuriyet Meclisi, Avrupa Birliği Uyum Yasa Tasarılarını Görüşmek Üzere Oluşturulan Geçici ve Özel Komitesi, ‘Dernekler Yasa Tasarısı’nı gündemine aldı, görüşmeye başladı.

NELER VAR

1- ‘Yabancıların ve çocukların dernek kurabilmesine olanak’
2- Yabancılara dernek kurma/ üye olma hakkı
3- ‘TABELA’ dernekleri için ‘tasfiye düzenlemesi’…
4- ‘Özel ikametgah’ dernek merkezi olarak gösterilemeyecek.
5- Dernek-federasyon-konferderasyon şeklinde örgütlenme imkanı
6- ‘Üye, karar, gelir-gider defteri tutma zorunluluğu
7- Amacı Anayasa’nın dışına çıkanların feshedilmesi

Meltem SONAY

Cumhuriyet Meclisi, Avrupa Birliği Uyum Yasa Tasarılarını Görüşmek Üzere Oluşturulan Geçici ve Özel Komitesi, ‘Dernekler Yasa Tasarısı’nı gündemine aldı, görüşmeye başladı.

Komite Başkanı, CTP- BG Güzelyurt Milletvekili Armağan Candan’dan alınan bilgiye göre dün toplanan komite, Dernekler Yasa Tasarısı’nın ‘Genel Görüşmesi’ni yaptı.

Tasarı, günümüz koşullarında toplumsal örgütlenme ihtiyaçlarına cevap vermekten uzak, değişen dünya koşulları ve uluslararası gelişmelerin gerisinde mevcut yasayı, Avrupa Birliği normlarına uygun YENİ YASA ile değiştirmeyi hedefliyor.

‘Yabancıların ve çocukların dernek kurabilmesine olanak’

Yeni yasa tasarısının öngördüğü en önemli değişiklikler arasında, bazı koşullarla yabancıların ve çocukların da dernek kurabilmesine olanak sağlanması, belli şartlarla yabancı derneklere KKTC’de, KKTC’de kurulmuş derneklere de yurt dışında faaliyet ve işbirliği yapabilme olanağı, dernek-federasyon-konfederasyon şeklinde örgütlenme imkanı, mali düzenlemeler, derneklerin taşınmaz mal edinip satabilmesi, yurt dışından yardım alabilmeleri gibi konular yer alıyor.

‘TABELA’ dernekleri için ‘tasfiye düzenlemesi’…

Yeni yasa tasarısı, faal olmayan ve tabela derneği olarak nitelenen dernek ve üst kuruluşların tasfiye edilmesine olanak sağlamak amacıyla kendiliğinden sona erme kurallarını da düzenliyor.

‘1961’de yürürlüğe giren yasa ihtiyaçlara yanıt vermiyor’

Yasa Tasarısı’nın Genel Gerekçesi’nde, toplumsal gelişim sürecinde önemli işlevleri bulunan ve kazanç paylaşmak dışında sosyal dayanışma ve topluma karşılıksız hizmet gibi amaçlarla kurulan dernek ve birliklerin kuruluşlarının, çalışmaları ve örgütlenmeleri 6/1961 sayılı Türk Cemaat Meclisi Birlikler ve Dernekler Kanunu ile düzenlendiği hatırlatıldı.

1961 yılında yürürlüğe girmiş ve en son 1991 yılında 7/1991 sayılı yasa ile değiştirilmiş mevcut Yasa’nın, günümüz koşullarında toplumsal örgütlenme ihtiyaçlarına cevap vermekten uzak olduğu, değişen dünya koşulları ve uluslararası gelişmelerin gerisinde bir konumda bulunduğunun da gerek idare ve gerekse sivil toplum örgütleri tarafından kabul edildiğine vurgu yapıldı.

‘Dernek ve birliklerden gelen öneri ve taleplerin de dikkate alınacak’

Örgütlenmiş bir sivil toplumun ülke demokrasisinin ilerlemesi yönünde yapacağı katkılar da göz önünde bulundurularak yeni bir yasa hazırlanacağının altı çizilirken, dernek ve birliklerden gelen öneri ve taleplerin de dikkate alınacağına işaret edildi.

‘Hak, yükümlülük ve statüye’ ilişkin düzenlemeler…

Tasarı’nın genel gerekçesinde ayrıca, yapılan çalışmalar neticesinde yasanın, ülkemiz koşulları yanı sıra Avrupa Birliği normlarına da uygun hazırlandığı belirtildi.
Tasarı, derneklerin, kazanç paylaşma dışında, üyelerinin ortak sosyal ve kültürel anlayış, düşünce, eğilim, kanaat ve gereksinimlerini çağdaş bir anlayış ve demokratik bir tutum içerisinde birlikte gerçekleştirmek ve karşılamak maksadıyla oluşturulacak Dernek ve Üst Kuruluşların hak, yükümlülük ve statülerine ilişkin düzenlemeleri içeriyor.

Tasarıda neler var?

Yabancılara dernek kurma/ üye olma hakkı

Yürürlüğe girmesiyle halen yürürlükte olan Türk Cemaat Meclisi Birlikler ve Dernekler Kanunu’nun yürürlükten kaldırılmasını öngören Dernekler Yasa Tasarısı, KKTC’de en az 5 yıl süreyle çalışma veya ikamet izniyle bulunan 18 yaşını tamamlamış ve fiili ehliyetine sahip yabancılara dernek kurma ve kurulmuş derneklere üye olabilme hakkı tanıyor.

Çocukların da dernek kurabilmesine ilişkin düzenleme!

BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme gereği çocukların da dernek kurabilmesine ilişkin yasal düzenleme içeren tasarıyla, 15 yaşından gün alan çocuklar vasilerinin izniyle belli alanlarda çocuk dernekleri kurabilecek. 7-15 yaş arasındaki çocuklar, veli ve/veya vasilerinin yazılı izniyle çocuk derneklerine üye olabilecek. Ancak yönetim ve denetim kurullarında görev alamayacak.

‘Özel ikametgah’ dernek merkezi olarak gösterilemez

Dernekler, mevcut veya mahkemeye kararıyla kapatılmış veya feshedilmiş bir siyasi partinin, sendikanın veya derneğin adını, amblemini, rozetini ve benzeri işaretleri kullanamayacak.
Dernekler özel ikametgah olarak kullanılan konutları dernek merkezi veya şube adresi olarak gösteremeyecek ancak konutun özel ikametgah olarak kullanılmadığı ve idarenin denetimine rıza gösterildiğine dair mal sahibinin yazılı ve tasdikli beyanı olması halinde adres gösterilebilecek.

En az 6 kurucu üye!

Yeni tasarı, derneklerin tüzüklerinde zorunlu yer alması gereken kuralları da yeniden düzenlerken, bir derneğin ancak dernek kurma yeterliliğine sahip en az 6 kurucu üye tarafından kurulabileceğini kurala bağlıyor.

DERNEK-FEDERASYON-KONFERDERASYON şeklinde örgütlenme imkanı!

Dernek-federasyon-konfederasyon şeklinde örgütlenme imkanı getirerek daha etkin ve güçlü sivil toplum yapıları kurulmasına olanak sağlayan tasarıya göre, dernekler kuruluş amaçlarına bakılmaksızın, yasalarla yasaklanmayan alanlarda kendi aralarında veya vakıf, sendika ve diğer sivil toplum kuruluşlarıyla ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere platformlar oluşturabilecek; ulusal ve uluslar arası düzeyde faaliyette bunabilecek.

‘Gelirler alındı belgesiyle elde edilebilecek…’

Derneklerin gelirleri, nasıl gelir toplayabilecekleri, harcamalarının nerelere ve nasıl yapılabileceğiyle ilgili düzenlemeler içeren yeni tasarıya göre, dernek gelirleri, “üyelik aidatı, katılım ve katkı payı, bağış ve yardımlar, faaliyet gelirleri, varlıklardan elde edilen gelirler, kamu kurum ve kuruluşlarından proje kapsamında, bankalar kanalıyla alınan yardımlar ve diğer yasal gelirlerden” oluşabilecek. Gelirler alındı belgesiyle elde edilebilecek; harcamalar ise fatura, perakende satış fişi ve serbest meslek makbuzu gibi belgelerle yapılabilecek.

‘Üye, karar, gelir-gider defteri tutmaları zorunlu…’

Üye, karar, gelir-gider defteri tutmaları zorunlu olan dernekler ve üst kuruluşlar; genel kurul yetkisiyle ve yönetim kurulu kararıyla taşınmaz mal satın alabilecek veya satabilecek. Tapu işlemlerinin bir ay inde ilçe kaymakamlığına bildirilmesi de zorunlu olacak.
Tasarıyla, dernekler ve üst kuruluşlar, yılsonu itibarıyla faaliyetlerini, gelir ve gider işlemlerinin sonuçlarını düzenleyecekleri bir beyannameyle her yılın mart ayı sonuna kadar ilgili ilçe kaymakamlığına vermekle yükümlü kılınıyor.

‘Yurt dışında temsilcilik veya şube açabilecek veya yurt dışındaki dernek ve üst kuruluşlara üye olabilecek’

Derneklerin ve üst kuruluşlar, tüzüklerindeki amaçları doğrultusunda uluslararası faaliyette veya işbirliğinde bulunabilecek; yurt dışında temsilcilik veya şube açabilecek veya yurt dışındaki dernek ve üst kuruluşlara üye olabilecek.
Yabancı uyruklu dernek ve üst kuruluşlar, Dışişleri Bakanlığı’ndan görüş alınmak suretiyle, İçişleri Bakanlığı’nın izniyle KKTC’de faaliyette veya işbirliğinde bulunmak amacıyla temsilcilik açabilecek. Bu tür derneklerin faaliyet alanı ancak “spor, sağlık, mesleki eğitim, insan hakları, çevre ve engellilere yönelik özel eğitim” olabilecek.

‘Üye sayısı 25’ten fazla olan dernekler, spor kulüpleri ve üst kuruluşlar piyango ve çekiliş yapabilecek’

Piyango ve çekiliş gelirleriyle ilgili faaliyetleri konusunda Piyangolar Yasası’na uymaları gereken dernek ve üst kuruluşlar, kaymakamlıktan yazılı izin alarak piyango ve çekiliş düzenleyebilecek. Üye sayısı 25’ten fazla olan dernekler, spor kulüpleri ve üst kuruluşlar piyango ve çekiliş yapabilecek.

‘Amacı ve faaliyetleri, Anayasa ve yürürlükteki mevzuata aykırı hale gelen, Feshedilebilecek!’

Tasfiye kuralları da belirlenen tasarıya göre, amacı ve faaliyetleri, Anayasa ve yürürlükteki mevzuata aykırı hale gelen dernek ve üst kuruluşlar, İçişleri Bakanlığı veya kaymakamlığın talebi üzerine, mahkeme tarafından feshedilebilecek.
Tasarıda geçici ve son kurallar başlığı altında yer alan maddelerden birine göre, yasanın yürürlüğe girmesinden önce dernek, birlik, cemiyet ve sair isimler altında kurulmuş ve tüzel kişilik kazanmış teşekküller, yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç bir yıl içinde dernek tüzüklerini yasaya uygun şekilde tadil etmek zorunda olacak.