2008’de 2 bin 650 olan sigortalı üçüncü dünya ülkesi vatandaşı çalışan sayısı 2014’te 5 bin 753’e yükseldi. 2008’de 29 bin 740 olan TC’li sigortalı sayısı 2014’te 27 bin 987’e düştü

• ÜÇÜNCÜ ÜLKE VATANDAŞLARI… 2014 yılı Kuzey Kıbrıs Ekonomi Durum Raporu’na göre Sosyal Güvenlik Sistemi altında sigortalı çalışan kişi sayısında artış yaşanırken, bu ivme üçüncü ülkeden yabancı iş gücünde büyüme kazandı.

• Üçüncü ülkelerden gelen çalışan kişi sayısı 2013'ten 2014'e % 18 artış göstererek, 5 bin 753’e yükseldi. KKTC’li sigortalı çalışan sayısı ise 2014 yılında geçen yıla oranla % 4 artarak 46.715 olurken, TC vatandaşı çalışanları % 2 artışla 27.987 olarak kayıtlara geçti.

2008-2014 'kayıtlı-sigortalı çalışan sayıları

2008’de; 40 bin 552 KKTC, 29 bin 740 TC, 2 bin 650 diğer.
2009’da; 38 bin 558 KKTC, 25 bin 503 TC ve 2 bin 562 diğer.
2010’da; 39 bin 622 KKTC, 27 bin 792 TC, 2 bin 917 diğer.
2011’de; 40 bin 682 KKTC, 27 bin 211 TC, 3 bin 251 diğer.
2012’de;  42 bin 663 KKTC, 27 bin 996 TC, 4 bin 210 diğer.
2013’de; 45 bin 56 KKTC, 27 bin 383 TC, 4 bin 895 diğer.
2014’te; 46 bin 715 KKTC, 27 bin 987 TC, 5 bin 753 diğer.

• YENİDÜZEN’e verilere yorumlayan Kıbrıs Türk İşverenler Sendikası Başkanı Hasan Sungur, Türkiye uyruklu çalışan kesimin ülkede azalma gösterdiğini bu nedenle üçüncü ülkeden gelen çalışanların artışta olduğunu belirterek, bu kişilerin ekonomiye katkı sağlamada önemli rol oynadığını ifade etti.

Didem MENTEŞ

Kuzey Kıbrıs’ta özel sektörde kayıtlı yabancı uyruklu çalışan sayısı 2014 yılı itibariyle 5 bin 753’e yükseldi.

Türkiye Cumhuriyeti, Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı’nın 2014 yılı Kuzey Kıbrıs Ekonomi Durum Raporu verilerine göre Sosyal Güvenlik Sistemi altında sigortalı çalışan kişi sayısında artış yaşandı.

Üçüncü ülkelerden gelen çalışan sayısında son 7 yıl içinde ciddi artış görülürken, TC uyruklu iş gücünde ise yıllar içinde küçük iniş çıkışlar yaşandığı rapora yansıdı.

Raporda en dikkat çeken ise sigortalı yerli iş gücünün de giderek ivme kazanması oldu. 2011 itibariyle KKTC uyruklu çalışanlarda ciddi artış yaşanırken, 2010 yılında yürürlüğe giren ‘Yerel İşgücü İstihdamı Tüzüğü’nün bu rakamlarda etkili olduğu dikkat çekti.

YENİDÜZEN’e konuşan Sosyal Sigortalar Dairesi Müdürü Kasım Ekmen, raporda yer alan verilerin daire tarafından sağlandığını belirterek, Türkiye kökenli iş gücünün giderek azaldığını, yabancı (üçüncü dünya ülkesi vatandaşları) iş gücünde artış yaşandığının görüldüğünü doğruladı.

Kıbrıs Türk İşverenler Sendikası Başkanı Hasan Sungur ise, Türkiye uyruklu çalışan kesimin ülkede azalma gösterdiğini bu nedenle üçüncü ülkeden gelen çalışanların artışta olduğunu belirterek, bu kişilerin ekonomiye katkı sağlamada önemli rol oynadığını ifade etti.

Aktif prim ödeyen % 4 arttı

2014 yılı Ekonomi Durum Raporu’nda Sosyal Güvenlik Sistemi altında aktif ve pasif sigortalılar olarak ayrılan çalışanlarla ilgili bilgiler verildi. Aktif olarak prim ödeyenler sosyal sigorta sisteminin en önemli finansörleri olup sistemin sürdürülebilirliğini sağlama hususunda takip edilmesi gereken en önemli değişken olduğuna dikkat çekildi.

Raporda, 2014 yılı itibariyle aktif olarak prim ödeyen toplam kişi sayısının 2013 yılına göre oranla % 4 artarak 80.455 olduğu belirtildi.

2009 yılında yaşanan ekonomik krizle birlikte 66 bin düzeyine kadar düşen aktif sayısının son 5 yıl içinde bir artış trendi yakaladığı ve bu trendin 2014 yılı içinde devam ettiğinin görüldüğü kaydedildi.

Sigortalı sayısında büyüme

Öte yandan aktif sigortalı sayısının 2012 yılında % 5.2, 2013 yılında ise % 3.3 oranında arttığı belirtildi. Sigortalı sayısındaki büyümenin ise 2012 yılında % 1.8, 2013 yılında ise % 1.1 olarak gerçekleştiği rapora yansıdı.

Raporda, istihdam artışının büyüme rakamından daha büyük olmasının kayıt dışlılıkla mücadeleyle açıklanabileceği yazıldı.

Kazanç miktarları artışta

Rapora göre aktif olarak prim ödeyen kişi sayısı kadar bu kişilerin beyan ettikleri kazanç miktarlarının da önem arz ettiği vurgulandı. 2014 yılında Sosyal Güvenlik Yasası çerçevesinde prim ödeyenlerin beyan ettikleri kazanç miktarlarının ortalaması 2013 yılına göre % 9 artarak 2.019 TL’ye, Sosyal Güvenlik Yasası çerçevesinde prim ödeyenlerin beyan ettikleri kazanç miktarlarının ortalaması da % 10’luk artışla 2.666 TL’ye yükseldiği ifade edildi.

2014 yılında asgari ücretin % 18 oranında artırılarak 1.675 TL’ye yükseltildiği ve 2014 yılı enflasyonunun % 6.5 olarak gerçekleştiği dikkate alınarak, prime esas kazanç ortalamalarında ciddi bir artış yaşanmadığı rapora yansıdı.

3. ülkeden gelen çalışanlar % 18

2014 yılı Kuzey Kıbrıs Ekonomi Durum Raporu’nda en dikkat çekici veriler arasında yatırımları yapılan çalışanların uyruklarına göre dağılımları dikkat çekiyor. Özellikle üçüncü ülkeden gelen çalışanların 2014 yılında % 18’lik artış göstermesi emekçi kısmında profilin değişim gösterdiğini yansıtıyor. Rapora bakıldığı zaman KKTC’li çalışan sayısının 2014 yılında bir yıl önceye oranla % 4 artarak 46.715 olduğu, TC vatandaşı çalışanların yüzde 2 artışla 27.987 olarak gerçekleştiği, üçüncü ülke vatandaşı çalışanların sayısının % 18 artarak 5.753’e ulaştığı görülüyor.

2014'te artış…

Rapora göre 2008’de; 40 bin 552 KKTC, 29 bin 740 TC, 2 bin 650 diğer uyruklu kişiler kayıtlı görünürken, 2009’da; 38 bin 558 KKTC, 25 bin 503 TC ve 2 bin 562 diğer uyruklu çalışan görülüyor. 2010 yılında ‘Yerel İşgücü İstihdamı Tüzüğü’nün yürürlüğe girmesiyle KKTC’li çalışan sayısında gözle görülen bir artış yaşandı.

Verilere göre 2010’da; 39 bin 622 KKTC, 27 bin 792 TC, 2 bin 917 diğer uyruklu kişiler kayıtlı görülürken, 2011 yılında 40 bin 682 KKTC, 27 bin 211 TC ve 3 bin 251 yabancı uyruklu çalışan kayıtlara geçti. 2012 yılına gelindiği zaman ise 42 bin 663 KKTC, 27 bin 996 TC, 4 bin 210 diğer uyruklu çalışanlar kayıtlı bulunurken, 2013 yılında bu rakam 45 bin 56 KKTC, 27 bin 383 TC, 4 bin 895 diğer uyruklu çalışanlar olarak değişim gösterdi.

2014 yılında ise 46 bin 715 KKTC, 27 bin 987 TC ve 5 bin 753 diğer uyruklu çalışanlar kayıtlara geçti.

-------------------------------------------------------------------------

Sungur: “Ekonomiye önemli katkı sağlıyorlar”

Kıbrıs Türk İşverenler Sendikası Başkanı Hasan Sungur, Türkiye kökenli çalışan kesimin ülkede azalma gösterdiğini bu nedenle üçüncü ülkeden gelen çalışanların artışta olduğunu dile getirdi.

Sungur, raporda 2008’den beri KKTC’li çalışan sayısında artış görüldüğünü ancak bu rakamın sadece ‘KKTC’de doğan ya da sonradan vatandaşlık alan’ kişilerden oluştuğunu savundu.

Ülkeye çok fazla Rus ve Asya kökenli kişilerin çalışmak için geldiğini aktaran Sungur, bu kişilerin çok çalışkan, elleri yatkın, daha kültürlü ve ihtiyaçlı olduğunu öne sürdü.

KKTC yasalarının ‘ucuz işçi’ye izin vermediğini ancak ülkede ‘kayıtlı’ işçiler yanı sıra çok sayıda kaçak işçi bulunduğunu vurgulayan Hasan Sungur, Hükümetin bu kişilere ‘af’ çıkarması halinde ekonomiye önemli katkı sağlayacaklarını ifade etti.

Sungur, “Ülkede vergi vermeyen, sosyal sigorta ve ihtiyat sandığı yatırılmayan bir kesim oluştu.Bu ülkede çalışacak kişilere yatırımların kolaylaştırılması gerekir. Mesleği dişçi olan bulaşıkçı, mimar olan evde çocuk bakıcılığı, makine mühendisi olan makinist yanında çalışıyor. Bu kişiler ekonomiye kazandırılmalı” dedi.

“Güney’den de işçi geliyor”

Türkiye’den kalifiye elmanı gelmediğini bu nedenle üçüncü ülkeden gelen kişilerin ülke ekonomisi açısından önemli olduğuna dikkat çeken Sungur, Güney Kıbrıs’tan dahi kaçak olarak gelip işleyen Kıbrıslı Rumlar olduğunu savundu.

Sungur, “Kaçak Kıbrıslı Rum geliyor. Boyacı, mermerci, su tesisatçısı gibi lüks villalar da iş görüyor ve 40 Euro falan alıyor. KKTC toplumunun yeni yapısına baktığımızda Güney’den daha iyi duruma geldiğimiz görülüyor. Artık Güney’den bize işçi gelemeye başladı. Belli kişiler veya firmalar Güney’den iş gücü almaya başladı” şeklinde konuştu.

Üçüncü ülkeden gelen ve kaçak çalışan işçilere af çıkartarak ekonomideki açığı kapatılması gerektiğini söyleyen Hasan Sungur, “Bunun vergiye katkısı nedir? KKTC’de doğanlarda artış var mıdır? Türkiye’ye giden kadar 3’üncü ülkeden kişi geldi mi? Türkiye’den gelen izinli çalışan kişilerde 2008’den bugüne kadar azalma görülüyor, yabancı uyruklu kişilerde ise artış görülüyor. Ancak Türkiye’ye giden elemana oranla, üçüncü ülkeden gelen çalışan arasında artış çok azdır.” şeklinde konuştu.

(FOTOĞRAF: Ahmet Billuroğlu)