Türkiye’den Kuzey Kıbrıs'a ithalatta düşüş yaşandı.

Merkez Bankası Raporu'na göre; 2014'ün ilk 3 ayında Türkiye’den yüzde 63 oranında ithalat gerçekleştirildi. Böylelikle Türkiye’den Kuzey Kıbrıs’a yapılan ithalat oranı 2006 yılından beri en düşük seviyeye ulaştı.

Kuzey Kıbrıs’tan Avrupa Birliği ülkelerine yapılan ihracatta geçtiğimiz yıllara oranla ciddi bir fark yaşanıyor. 2006 yılında yüzde 15 olan ihracat payı, 2014 Ocak-Mart aylarında önemli düşüş yaşayarak 2,8’e geriledi. Diğer Avrupa ülkelerine gerçekleşen ihracatta da azalma meydana geldi.

Ayşe GÜLER

Merkez Bankası, 2014 yılının ilk raporunu yayınladı. Rapordaki verilere göre Kuzey Kıbrıs’a yapılan ithalat oranlarında yüzde 11,3’lük düşüş meydana geldi. Buna göre Türkiye ve yabancı ülkelerden ülkeye 2013 yılının Ocak ve Şubat aylarında 254 milyon 356 bin 391 dolarlık ithalat yapılırken, bu rakam bu yılın ilk iki ayında 225 milyon 596 bin 559 dolara geriledi.

İthalat oranlarında yaşanan düşüşe rağmen, Kuzey Kıbrıs’tan Türkiye ve diğer ülkelere yapılan ihracatta yüzde 18,1 artış görüldü. Verilere göre 2014’ün ilk 3 ayında 39 milyon 787 bin 47 dolarlık ihracat gerçekleştirildi. Bu rakam 2013 yılının Ocak ve Şubat döneminde 33 milyon 654 bin 993 dolar olarak belirlenmişti.

2006 yılından beri en düşük seviyeye…

Türkiye’den Kuzey Kıbrıs’a yapılan ithalat piyasasında ‘tehlike çanları’ çalıyor. Rapora göre; 2014 yılında Ocak ve Şubat ayları arasında Türkiye’den Kuzey Kıbrıs’a gerçekleştirilen ithalat payı yüzde 63 olarak belirlendi. Bu rakamla Türkiye’deki ithalat oranı 2006 yılından beri en düşük seviyeye ulaştı.

Verilere göre Türkiye’den Kuzey Kıbrıs’a 2006 yılında yüzde 68,8 oranında ithalat gerçekleştirilirken, bu rakam 2007’de yüzde 67.9, 2008’de yüzde 69.8, 2009’da yüzde 69,6, 2010’da yüzde 70,9, 2011’de yüzde 68,6, 2012’de yüzde 72,4, 2013’te yüzde 66,9 olarak tespit edildi.

---------------------------------------------------

İthalatta en fazla pay yakıt, taşıt araç ve arpa ithalatına

Kuzey Kıbrıs’a yapılan ithalat oranları ürün bazında incelendiğinde en fazla ithalatın yakıt, taşıt araçları ve arpada yapıldığı görüldü. 2013 yılı Ocak-Mart aylarına kıyasla yüzde 6,97 oranında gerilemeye rağmen 28 milyon 24 bin 970 dolarlık yakıt ithalatı yapıldı. Bunun yanı sıra söz konusu dönemde yüzde 23.06’lık düşüş ile 13 milyon 55 bin 415 dolarlık taşıt araç ithalatı ve yüzde 263,41’lik artışla 10 milyon 206 bin 616 arpa ithalatı gerçekleştirildi. Söz konusu dönemde ithal edilen ürünlerde en fazla artış arpa ithalatında yaşandı.

İhracatta ilk 3: Süt ürünleri, narenciye ve rakı

Kuzey Kıbrıs’tan Türkiye ve yabancı ülkelere yapılan ihracattaki en yüksek payı ‘düşüşe rağmen’ sırasıyla süt ürünleri, narenciye ve rakı aldı.
2014 yılının Ocak-Mart ayları arasında Türkiye ve yabancı ülkelere 11 milyon 976 bin 566 dolarlık süt ürünü ihracatı yapıldı. Kuzey Kıbrıs’ın ‘sarı altını’ narenciyede ise yüzde 20,26’lık düşüşle 8 milyon 480 bin 157 dolarlık ihracat gerçekleştirildi. Öte yandan söz konusu dönem içerisinde bir önceki yılın ayni dönemine oranla yüzde 13,59 artışla 3 milyon 151 bin 710 dolarlık rakı ihracatı yapıldı.

------------------------------------------------------------

AB ülkelerine yapılan ihracatta ‘uçurum fark’

Öte yandan Kuzey Kıbrıs’tan Avrupa Birliği ülkelerine yapılan ihracatta geçtiğimiz yıllara oranla ciddi bir farkın yaşandığı tespit edildi.
2006 yılında yüzde 15 olan ihracat payı, 2014 Ocak-Mart aylarında önemli düşüş yaşayarak 2,8’e geriledi.
Diğer Avrupa ülkelerine gerçekleşen ihracatta da azalma meydana geldi.
2006’da 15,1 olan oran, 2014’te yüzde 0,5’e kadar düştü.

-----------------------------------------------

Uzak doğu revaçta

Kuzey Kıbrıs’a yapılan ithalatta Uzak doğu, Orta Doğu ve Arap ülkelerinin ağırlıklı olduğu görülüyor.
Buna göre 2006 yılında Uzak doğu ülkelerinden Kuzey Kıbrıs’a yüzde 6 oranında ithalat gerçekleştirirken, bu rakam 2014 Şubat ayına kadar yüzde 8,4 olarak belirlendi.
Verilere göre 2014 yılının ilk 2 ayı, 8 yıllık süre içerisinde Uzak doğu ülkelerinden en fazla ithalat yapılan dönem oldu.
Orta doğu ve Arap ülkelerinden yapılan ithalatta da artış yaşandığı görülüyor.
Söz konusu ülkelerden 8 yıllık süre içerisinde ‘inişli çıkışlı’ grafik sergilediği görüldü. 2006 yılında yüzde 4,8 olan ithalat oranı, 2014 Şubat ayına kadar yüzde 5,5 oranına yükseldi.

Düşüşe rağmen, yakıt ithalatı ilk sırada

Öte yandan Türkiye ve yabancı ülkelerden Kuzey Kıbrıs’a yapılan ithalat verilerine göre, 2014 yılının ilk 3 ayında yüzde 6,97 gerileme ile en fazla yakıt ithalatı gerçekleştirildi.
Geçtiğimiz yılın ilk 3 ayında 30 milyon 124 bin 349 dolarlık yakıt ithalatı yapılırken, bu oran bu yılın ayni döneminde 3 ayında 28 milyon 24 bin 970 dolar olarak tespit edildi.
Yaşanan gerilemeye rağmen, yakıt ithalatı yine de ilk sırada yer aldı.

Taşıt araçları ithalatı: 13 milyon 55 bin 415 dolar

Yakıt ithalatının ardından Türkiye ve yabancı ülkelerden yapılan ithalattaki payda taşıt araçları ‘düşüşe rağmen’ ikinci sırada yer aldı.
Verilere göre 2013 Ocak-Mart döneminde 16 milyon 967 bin 806 dolarlık taşıt aracı ithalatı gerçekleşirken, bu oran bu yılın ayni dönemi için yüzde 23.06’lık gerileme ile 13 milyon 55 bin 415 dolar olarak belirlendi.

En fazla artış arpada…

Söz konusu dönem içerisinde ithal edilen ürünler arasındaki en fazla artış arpa da yaşandı. Bu yılın kurak gelmesi nedeniyle Türkiye ve yabancı ülkelerden yapılan arpa ithalatında ciddi artış meydana geldi. Buna göre 2013 yılının ilk 3 ayında 2 milyon 808 bin 584 dolar olan arpa ithalatı, 2014’ün ayni döneminde yüzde 263,41’lik artışla 10 milyon 206 bin 616’a yükseldi.

Türkiye’ye ihracat artıyor…

Rapora göre Türkiye’ye yapılan ihracat oranında bir önceki yıla göre 4,3 puan artışı yaşandı.
2013 yılında yüzde 54,1 oranında Türkiye’ye ihracat yapıldığı belirtilirken, bu oran 2014 mart ayına kadar yüzde 58,4 olarak belirlendi.
İhracatın en fazla yapıldığı ülkeler arasında yer alan Orta doğu ve Arap ülkelerinde ise 1,5 puanlık artış yaşandı.  Verilere göre 2006 yılında Orta doğu ve Arap ülkelerine yüzde 17,8 oranında ihracat yapılırken, bu oran yıllar içerisinde gösterdiği azalma ve artışların yanı sıra 2014 Mart ayında yüzde 34,4’e ulaştı. 

Süt ürünleri ilk sırada…

2014 yılının Ocak-Mart ayını kapsayan dönemde Türkiye ve yabancı ülkelere ihraç edilen ürünlerde başı süt ürünleri çekti. Söz konusu dönemde Türkiye ve yabancı ülkelere 11 milyon 976 bin 566 dolarlık süt ürünü ihracatı yapıldı. Bu oran 2013 yılının ilk 3 ayında 10 milyon 535 bin 975 dolar olarak belirlenmişti. Böylelikle her iki yılın ayni döneminde süt ürünleri ihracatında yüzde 13,67 oranında artış yaşandığı gözlemlendi.

Narenciye’de gerileme…

En fazla ihraç edilen ürünler arasında 2. sırada yer alan Kuzey Kıbrıs’ın ‘sarı altını’ narenciyede ise tehlike çanları çalıyor.
2013’te Mart ayına kadar 10 milyon 634 bin 581 dolarlık narenciye ihracatı yapılırken, bu rakam 2014’ün ilk 3 ayında yüzde 20,26’lık düşüşle 8 milyon 480 bin 157 dolara geriledi.
Narenciyede yıldan yıla yaşanan düşüş, üreticileri endişeye düşürüyor.

Rakı 3. sırada

İhraç edilen ürünler arasında 3. sırada rakı yer aldı. Buna göre 2013’te Mart ayına kadar 2 milyon 774 bin 746 dolarlık rakı ihracatı yapılırken, bu oran 2014 yılının Ocak-Mart döneminde yüzde 13,59 artışla 3 milyon 151 bin 710 dolara yükseldi.

Hurda satışı iki katına çıktı

Rapora göre, Kuzey Kıbrıs’tan Türkiye ve yabancı ülkelere yapılan ihracatta hurda satışında yarı yarıya artış yaşandı.
2013 Mart ayına kadar 1 milyon 542 bin 564 dolarlık hurda satışı yapılırken, bu oran 2014 yılında yüzde 54,82’lik artışla 2 milyon 388 bin 153 dolara yükseldi.

Patateste ciddi artış…

Söz konusu dönem içerisinde ihracat yapılan ürünlerdeki en fazla artışlardan biri de patateste yaşandı. 2013 Ocak-Mart ayları arasında 338 bin 150 dolarlık patates ihracatı yapıldığı belirtilirken, bu oran 2014’te ciddi bir artışla 2 milyon 958 bin 454 dolara yükseldi.

Çekirdek ve bütün keçiboynuzu ihracatı durdu

Verilere göre çekirdek ve bütün keçiboynuzu ihracatı durdu. Geçtiğimiz yıl Ocak-Mart aylarında 17 bin 996’lık çekirdek keçiboynuzu ihracatı, 919 dolarlık da bütün keçiboynuzu ihracatı gerçekleştirilmişti. 2014 yılının ilk 3 ayında her iki üründe de ihracat yapılmadı.
Öte yandan yün yapağı ve tütün ihracatında da azalma görüldü.

Rapora göre, 2013 yılı Ocak-Mart döneminde 23 bin 985 dolarlık yün yapağı ihracatı gerçekleşirken, bu rakam 2014 yılının ayni döneminde 3 bin dolara geriledi. Her iki dönem arasında yüzde 87.49’luk gerileme dikkat çekti.