Avrupa’ya uyum kapsamında yabancılara ve çocuklara dernek kurabilme imkanı dahil bir çok yeni düzenleme öngören Dernekler Yasası, ‘Oybirliği’ ile yasallaştı…

NELER VAR

1- ‘Yabancıların ve çocukların dernek kurabilmesine olanak’
2- Yabancılara dernek kurma/ üye olma hakkı
3- ‘TABELA’ dernekleri için ‘tasfiye düzenlemesi’…
5- Dernek-federasyon-konfederasyon şeklinde örgütlenme imkanı…
6- ‘Üye, karar, gelir-gider defteri tutma zorunluluğu
7- Amacı Anayasa’nın dışına çıkanların feshedilmesi

Yeni yasa tasarısının öngördüğü en önemli değişiklikler arasında, bazı koşullarla yabancıların ve çocukların da dernek kurabilmesine olanak sağlanması, belli şartlarla yabancı derneklere KKTC’de, KKTC’de kurulmuş derneklere de yurt dışında faaliyet ve işbirliği yapabilme olanağı var…

Yasa ayrıca, dernek-federasyon-konfederasyon şeklinde örgütlenme imkanı, mali düzenlemeler, derneklerin taşınmaz mal edinip satabilmesi, yurt dışından yardım alabilmeleri gibi düzenlemeler de içeriyor…

Meltem SONAY

‘Dernekler Yasa Tasarısı’ Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu’nda oybirliği ile onayladı.
Tasarı, günümüz koşullarında toplumsal örgütlenme ihtiyaçlarına cevap vermekten uzak, değişen dünya koşulları ve uluslararası gelişmelerin gerisindeki mevcut yasayı, Avrupa Birliği normlarına uygun YENİ YASA ile değiştiriyor.

Komite Başkanı, CTP Milletvekili Armağan Candan mevcut derneklerin bu yasanın yürürlüğe girmesinin ardından 1 yıl içinde dernek tüzüklerini yasaya göre tadil etmek zorunda olduğunu belirtti. Candan “Tadil etmeyenler kendiliğinden sona erecek. Bu da tabela derneklerinin önüne geçecek” dedi.

‘Yabancıların ve çocukların dernek kurabilmesine olanak’

Yeni yasa tasarısının öngördüğü en önemli değişiklikler arasında, bazı koşullarla yabancıların ve çocukların da dernek kurabilmesine olanak sağlanması, belli şartlarla yabancı derneklere KKTC’de, KKTC’de kurulmuş derneklere de yurt dışında faaliyet gösterme olanağı, derneklerin federasyon, federasyonların da konfederasyon şeklinde örgütlenme imkanı, mali düzenlemeler, derneklerin taşınmaz mal edinip satabilmesi, yurt dışından yardım alabilmeleri gibi konular yer alıyor.

‘TABELA’ dernekleri için ‘tasfiye düzenlemesi’…

Yeni yasa tasarısı, faal olmayan ve tabela derneği olarak nitelenen dernek ve üst kuruluşların tasfiye edilmesine olanak sağlamak amacıyla kendiliğinden sona erme kurallarını da düzenliyor. Buna göre mevcut derneklerin söz konusu yasa yürürlüğe girdikten sonra bir yıl içinde tüzüklerini yeni yasaya uyumlandırmaları da gerekiyor.

AB normlarına uygun…

Yapılan çalışmalar neticesinde yasa, ülke koşulları yanı sıra Avrupa Birliği normlarına da uygun hazırlandı.
Dernekler Yasası, derneklerin, kazanç paylaşma dışında, üyelerinin ortak sosyal ve kültürel anlayış, düşünce, eğilim, kanaat ve gereksinimlerini çağdaş bir anlayış ve demokratik bir tutum içerisinde birlikte gerçekleştirmek ve karşılamak maksadıyla oluşturulacak Dernek ve Üst Kuruluşların hak, yükümlülük ve statülerine ilişkin düzenlemeleri içeriyor.

YENİ UNSURLAR;

“Savaş, doğal afet, salgın hastalık ve benzeri olağanüstü durumlarda yurtdışında kurulmuş ve bu konularda bilgi ve donanıma sahip dernekler Bakanlar Kurulu’nun izniyle KKTC’de faaliyette bulunabilecek.
Kaymakamlık en geç 60 gün içinde dernek kurma başvurularına cevap vermek zorunda olacak. 
Dernekler kuruluş tescilini izleyen 6 ay içinde ilk genel kurul toplantısını yapmak ve organlarını oluşturmakla yükümlü olacak.
Dernekler ilk kayıt anında asgari ücretin %5’i oranında sicil kayıt harcı ödemekle yükümlü olacak. Dernekler kurulmuş oldukları ilçe merkezinin dışındaki ilçelerde de şubeler açabilecek.
Derneklerin Genel Kurul, Denetim Kurulu ve Temsil Organlarının bulunması zorunlu olacak. Dernekler üyelerinin kimlik ve üye kayıt listesini, genel kurul ve diğer organlarca alınan kararları, gelir ve gider kayıtlarını tutmakla yükümlü olacak. Derneğin kendi içindeki denetim organı her türlü bilgi, belge ve kayıtlara ulaşma hakına sahip olacak. Dernekler faaliyetlerini,  gelir ve giderlerini, temsil organında görev alan kişileri, merkez ve şubelerinin adres bilgilerini üyelerinin bilgisine getirmekle yükümlü olacak.
Dernekler yurtdışındaki kurum ve kuruluşlardan bankalar aracılığı ile nakdi yardım alabilecek, yurtdışından alacakları ayni yardımları ise Kaymakamlığa bildirecek. Yabancı dernekler dış yardımları bankalar aracılığı ile ve ancak İçişleri Bakanlığı’nın izni ile kabul edebilecek.”

Yasa’da neler var?

Yabancılara dernek kurma/ üye olma hakkı
Yürürlüğe girmesiyle halen yürürlükte olan Türk Cemaat Meclisi Birlikler ve Dernekler Kanunu’nun yürürlükten kaldırılmasını öngören Dernekler Yasa Tasarısı, KKTC’de en az 6 yıl süreyle çalışma veya ikamet izniyle bulunan 18 yaşını tamamlamış ve fiili ehliyetine sahip yabancılara dernek kurma ve kurulmuş derneklere üye olabilme hakkı tanıyor.

Çocukların da dernek kurabilmesine ilişkin düzenleme!
BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme gereği çocukların da dernek kurabilmesine ilişkin yasal düzenleme içeren tasarıyla, 15 yaşından gün alan çocuklar vasilerinin izniyle belli alanlarda çocuk dernekleri kurabilecek. 7-15 yaş arasındaki çocuklar, veli ve/veya vasilerinin yazılı izniyle çocuk derneklerine üye olabilecek. Ancak yönetim ve denetim kurullarında görev alamayacak.

En az 5 kurucu üye!
Yeni tasarı, derneklerin tüzüklerinde zorunlu yer alması gereken kuralları da yeniden düzenlerken, bir derneğin ancak dernek kurma yeterliliğine sahip en az 5 kurucu üye tarafından kurulabileceğini kurala bağlıyor.

DERNEK-FEDERASYON-KONFERDERASYON şeklinde örgütlenme imkanı!
Derneklere  bir araya gelerek federasyon, federasyonlara da konfederasyon şeklinde örgütlenme imkanı getirerek daha etkin ve güçlü sivil toplum yapıları kurulmasına olanak sağlayan yasaya göre, dernekler kuruluş amaçlarına bakılmaksızın, yasalarla yasaklanmayan alanlarda kendi aralarında veya vakıf, sendika ve diğer sivil toplum kuruluşlarıyla ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere platformlar, inisiyatif ya da ağ oluşturabilecek; ulusal ve uluslararası düzeyde faaliyette bunabilecek.

‘Gelir ve giderlere düzenleme…’
Derneklerin gelirleri, nasıl gelir toplayabilecekleri, harcamalarının nerelere ve nasıl yapılabileceğiyle ilgili düzenlemeler içeren yeni tasarıya göre, dernek gelirleri, “üyelik aidatı, katılım ve katkı payı, bağış ve yardımlar, faaliyet gelirleri, varlıklardan elde edilen gelirler, kamu kurum ve kuruluşlarından proje kapsamında, bankalar kanalıyla alınan yardımlar ve diğer yasal gelirlerden” oluşabilecek.

‘Üye, karar, gelir-gider defteri tutmaları zorunlu…’
Üye, karar, gelir-gider defteri tutmaları zorunlu olan dernekler ve üst kuruluşlar; genel kurul yetkisiyle ve temsil organı kararıyla taşınmaz mal satın alabilecek veya satabilecek. Tapu işlemlerinin bir ay inde ilçe kaymakamlığına bildirilmesi de zorunlu olacak.
Tasarıyla, dernekler ve üst kuruluşlar, yılsonu itibarıyla faaliyetlerini, gelir ve gider işlemlerinin sonuçlarını düzenleyecekleri bir beyannameyle her yılın mart ayı sonuna kadar ilgili ilçe kaymakamlığına vermekle yükümlü kılınıyor.

‘Yurt dışında temsilcilik veya şube açabilecek veya yurt dışındaki dernek ve üst kuruluşlara üye olabilecek’
Derneklerin ve üst kuruluşlar, tüzüklerindeki amaçları doğrultusunda uluslararası faaliyette veya işbirliğinde bulunabilecek; yurt dışında temsilcilik veya şube açabilecek veya yurt dışındaki dernek ve üst kuruluşlara üye olabilecek.
Yabancı uyruklu dernek ve üst kuruluşlar, Dışişleri Bakanlığı’ndan görüş alınmak suretiyle, İçişleri Bakanlığı’nın izniyle KKTC’de faaliyette veya işbirliğinde bulunmak amacıyla temsilcilik açabilecek. Bu tür derneklerin faaliyet alanı ancak “spor, sağlık, insan hakları, çevre ve/veya engellilere yönelik eğitim faaliyetleri” olabilecek.

‘Üye sayısı 25’ten fazla olan dernekler, spor kulüpleri ve üst kuruluşlar piyango ve çekiliş yapabilecek’
Piyango ve çekiliş gelirleriyle ilgili faaliyetleri konusunda Piyangolar Yasası’na uymaları gereken dernek ve üst kuruluşlar, kaymakamlıktan yazılı izin alarak piyango ve çekiliş düzenleyebilecek. Üye sayısı 25’ten fazla olan dernekler, spor kulüpleri ve üst kuruluşlar piyango ve çekiliş yapabilecek.

‘Amacı ve faaliyetleri, Anayasa ve yürürlükteki mevzuata aykırı hale gelen, Feshedilebilecek!’
Tasfiye kuralları da belirlenen tasarıya göre, amacı ve faaliyetleri, Anayasa ve yürürlükteki mevzuata aykırı hale gelen dernek ve üst kuruluşlar, İçişleri Bakanlığı veya kaymakamlığın talebi üzerine, mahkeme tarafından feshedilebilecek.
Tasarıda geçici ve son kurallar başlığı altında yer alan maddelerden birine göre, yasanın yürürlüğe girmesinden önce dernek, birlik, cemiyet ve sair isimler altında kurulmuş ve tüzel kişilik kazanmış teşekküller, yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç bir yıl içinde dernek tüzüklerini yasaya uygun şekilde tadil etmek zorunda olacak.

Komite Başkanı Armağan Candan: “Dernek ve birliklerden gelen öneri ve talepler de dikkate alındı”

Meclis AB uyum Komitesi Başkanı Armağan Candan, örgütlenmiş bir sivil toplumun ülke demokrasisinin ilerlemesi yönünde yapacağı katkılar da göz önünde bulundurularak yeni bir yasa hazırlandığının altı çizerken, dernek ve birliklerden gelen öneri ve taleplerin de dikkate alındığına işaret etti.

Candan’dan teşekkür…

AB Uyum Komitesi Başkanı CTP Milletvekili Armağan Candan, Meclis’ten oybirliği ile geçen yasa tasarısına onay veren bütün milletvekillerine, komite aşamasında AB Uyum Komitesi’nin çalışmalarına katkı koyan bütün milletvekillerine, meclis çalışanlarına ve diğer bütün kamu kurumları ile sivil toplum kuruluşları ve temsilcilerine teşekkür ederek yasanın ülkemiz ve halkımıza hayırlı olmasını diledi.