Kıb-Tek Yönetim Kurulu Başkanı İsmet Akim'in bugün düzenlediği basın toplantısında,  Elektrik Kurumu'nu hangi noktada alıp, hangi noktada devredileceğini raklamlarla birlikte açıkladı.

Akim'in,  iki yıl içerisinde alınan mali tedbirler ve gerçekleştirilen yatırımların sonuç verdiğine dikkat çektiği basın açıklamasının tam metni şöyle: 

"Görev süremiz içerisinde Kıb-Tek’i hangi noktada devralıp hangi noktada devretmekte olduğumuzla ilgili kamuoyumuzu bilgilendirmek amacı ile bu basın toplantısını düzenlemiş bulunmaktayız. Bu nedenle basın toplantımızı “Kıb-Tek Nereden? Nereye?” olarak adlandırmayı uygun bulduk.

Uzunca bir süreden beridir TC – KKTC hükümetleri arasında imzalanan ekonomik programlara konu olan ve TC Hükümeti tarafından özelleştirilmesi istenen Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu (Kıb-Tek)’in geleceği ile ilgili karar verilirken şimdi ortaya koyacağımız verilerin de bu tartışma sürecinde karar verecek olanlara ışık tutmasını arzulamaktayız.

Kıb-Tek’de yaklaşık 2 yıl gibi kısa bir süre için üstlenmiş olduğumuz yöneticilik görevini layığı ile yerine getirdiğimize inanıyoruz. Ülke ekonomisinin ve toplumsal gelişimin en önemli girdilerinden olan elektrik kamu hizmetini, arz güvenliği sağlanmış, sürdürülebilir, verimli ve makul fiyatlarla halka sunmak adına bu 2 yıllık sürede yapılanları daha iyi anlaşılması açısından mümkün olduğunca mukayeseli olarak kısaca özetlemeye çalışacağım.

MALİ YAPI

Atandığımız görevin ilk ayında, Kurum’un borç ve alacağına ilişkin durum aşağıdaki Tablo – 1’den de görülebileceği gibi üstendiği görevi yerine getirme konusunda son derece na müsait bir durumda idi. 22,000,000 doları temerrüde düşmüş toplamda 173,317,781 dolar olan borç sebebi ile Kurum, yakıt dahi temin edemez durumuna düşürülmüştü. Kurum’a petrol tedarikini sağlayan firmanın Kuruma muhatap 26.09.2013’te gönderdiği tarihi nitelikteki mektup şu şekilde idi;  “1,700,000 dolar hesabımıza geçtiği takdirde gemiye talimat verilecek ve yatırılan bu tutar karşılığı olan 2500 metrik ton fueloil tahliyesine onay verilecektir. Yarın saat 13.00’a kadar 5,426,000 dolar yatırılmadığı takdirde veyahut creditwest bank tarafından akreditif açılmadığı takdirde gemi tahliyeyi durduracak hatta su basarak hortum bağlantısını keserek beklemeye geçecektir. Burada bankanın akreditif açması için size bir gün daha süre verilmiş oluyor. Akreditif açıldığında gemi tahliyesini tamamlar ve peşin yatırdığınız tutarlar 102. Kargoya sayılır. Bunun dışında daha başka yapabileceğimiz bir şey yoktur. Biran önce sorunun çözülmesini ve operasyonun sıkıntısız tamamlanmasını ümit ediyoruz.”

Kıb-Tek Yönetim Kurulu olarak Kurum üst kademesinde oluşturduğumuz yeni çalışma ekibi ile birlikte öncelikle finans yönetimi alanında Kurum’u rahatlatacak tedbirleri hayata koyduk.

Bunlardan en önemlileri;

1. Sözleşme gereği AKSA firmasına olan yüksek miktarlı gecikmiş borçlarla ilgili “Vade farkı” adı altında çok yüksek faizlerle ödeme yapılmakta idi. Yüksek vade farklarından kurtulmak için bankalardan borçlanma yoluna gidildi.

2. Vakıflar Bankası ile Yakın Doğu Bank’ta toplamı, 35 milyon TL’yi bulan yüksek faizli açık hesaplar, pazarlık yapılmak sureti ile daha düşük faiz oranlarına indirildi.

3. 2013 yılı ve öncesinde yakıt alımları 8 ay vade ile yapılmakta iken 2014 yılından itibaren bankalardan borçlanmak suretiyle peşin ödemeye geçildi. Bunun sonucunda ürün maliyeti üzerinden bankalara % 2 komisyon ödeme sonlandırılmış, taşımacılık için ödenen navlun ücretlerinde ise vade farkından ciddi tasarruflar elde edilmiştir.

Finans yönetimi alanında uygulamaya konan tedbirlerle eş zamanlı olarak Kurum’un birikmiş alacaklarının tahsili için de Elektrik İnkişaf Tüzüğü’nde yapılan değişiklikle, kamu kurum ve kuruluşları ve belediyelerin borçları 0-120 ay, gerçek- tüzel kişilere ait borçlar ise, 0-36 ay vade ile yeniden yapılandırılmıştır. Sağlanan ödeme kolaylığına rağmen özellikle belediyeler başta olmak üzere devlet maliyesinden geçmişten gelen alacaklarda ciddi sorun yaşanmaya devam edilmektedir. Yapılandırma sonucu eskiden gelen alacakların 119.695.422,65 TL’lik kısmı yapılandırılmış olup, aylık olarak takside bağlanan miktar, 3.057.159,14 TL’ye ulaşmıştır.

Uygulanan maliyetine satış, finans yönetimi ve sıkı tahsilat politikaları sonucunda Kurum’un şu anki borç – alacak durumu aşağıda Tablo – 2’de görüldüğü gibidir. Tablo – 1’dekine nazaran Tablo – 2’de Kurum alacaklarında görülen artış, yeniden yapılandırılarak taksitlendirilmiş alacaklara peşin uygulanan faiz farkından kaynaklanmaktadır. İçinde bulunduğumuz süreçte yeniden gündeme gelen Kıb-Tek’in özelleştirilmesi ile ilgili yaşanan tartışma süreci içerisinde Kıb-Tek’in bölünerek dağıtım kısmının özelleştirilmesi gerektiğini savunanlar, buna gerekçe olarak tahsilat sorununu dile getirmektedirler. Ne var ki, görev süremiz içerisinde Kurum’un tahsilat oranlarında çok büyük ilerleme sağlanarak ulaşılması neredeyse imkânsız hedeflere ulaşılmıştır. 2012 yılı içerisinde 598,928,372.92 TL’lik faturalamaya karşılık tahsil edilen miktar, 487,681,990.95 TL idi. Buna göre tahsilat oranı, yüzde 81.43 idi. Uzaktan erişimli sayaç projesi ile sağlanan otomasyon ile birlikte uygulanan sıkı tahsilat politikaları sonucu 2015 yılında 658,210,119.91 TL’lik faturalamaya karşılık 635,900,206.52 TL’lik tahsilat gerçekleştirilerek tahsilat oranı yüzde 96.6’ya çıkarılmıştır. Kıb-Tek’in dağıtım kısmının tahsilat sorunu nedeniyle özelleştirilmesi gerektiğini savunanların, gelinen bu noktayı bir yere not etmesinde fayda bulunmaktadır.

Sonuç olarak bilanço verilerine göre 2011 yılında; 53,355,209 TL, 2012 yılında; 3,741,648 TL, 2013 yılında ise; 83,782,922 TL zarar eden Kıb-Tek, yukarıda özetlediğimiz mali ve finansal gelişmeler ışığında 2014 yılında; 5,896,038 TL, 2015 yılında ise; 54,872,185 TL kâr elde etmiştir.

Gerçekleştirilen Belli Başlı Yatırımlar ve Gerçekleştirilmesi İçin 2016 Yılı Bütçesine Ödenek Konan Yatırım Projeleri

Görevde olduğumuz süre içerisinde bir yandan uygulamaya konan tedbirlerle Kurum’un mali yapısı güçlendirilirken diğer yandan da özellikle maliyetleri düşürücü, arz güvenliğini artırıcı yatırım projeleri hazırlanarak hazırlanan bu projeler olanaklar elverdikçe hayata geçirilmiştir.

Gerçekleştirilen Belli Başlı Yatırımlar

1. Kayıp- kaçak enerji miktarının düşürülerek maliyetlerin ucuzlatılması başta olmak üzere, enerji kalitesinin uzaktan denetlenip en uygun yatırımın gerçekleştirilmesi, üretimde olduğu gibi tüketim ayağında da veri bankasının oluşturulabilmesi, otomasyon sonucu personel maliyetlerinin düşürülmesi, etkin bir şekilde tahsilat yapılması, günün farklı saatlerinde farklı tarife uygulama olanağı, Yenilenebilir enerji uygulamalarını destekleyen çift yönlü okuma yapabilme, ön ödemeli kullanım gibi avantajlara sahip Uzaktan Erişimli Elektronik Sayaç Projesi kapsamında 154 bin sayaç alımı gerçekleştirilerek halen değişimi devam etmekte olan Lefkoşa Surlar İçi haricinde tüm mekanik sayaçlar bu yeni sayaçlarla değiştirilmiştir. Projenin uygulama sonuçları daha tam olarak alınmamış olmakla birlikte şu ana kadar ortaya çıkan veriler ışığında kayıp- kaçak oranının yüzde 15’lerden yüzde 8’e düştüğü görülmektedir. Kayıp- kaçak oranındaki bu düşüş maliyetleri de ciddi oranda etkilemiştir.

2. Yıllar itibarı ile artan tüketim ihtiyacını karşılayarak arz güvenliğini sağlamak ayrıca yıllık yaklaşık 20 milyon Ton fueloil tasarrufu sağlayarak üretim maliyetlerini aşağı çekmek amacıyla 35 MW gücünde iki dizel santral ünitesi Kıb-Tek’in önceden mevcut olan 225 MW Kurulu santral gücüne eklenmiştir. Böylece Kıb-Tek’in kendisine ait kurulu santral gücü yüzde 15,5 oranında artırılarak 260 MW seviyesine çıkarılmıştır.

3. Sokak aydınlatmalarında kullanılan 150 – 250 Wat’lık cıva buharlı lambalar yerine enerji verimliliği sonucu ciddi tasarruf imkânı sağlayacak LED lambaların kullanımı maksadıyla ilk etapta Lefkoşa bölgesi için ihaleye çıkıldı. 10.000 adet LED armatür ihalesini alan firma lamba değişimini tamamlamış bulunmaktadır. Gerçekleştirilen ilk ihalenin ardından ülke genelindeki ihtiyacı karşılamak üzere geri kalan 45.000 adet LED lambalı armatür için ihaleye çıkılmış ancak, ihaleyi kazanan firmaların öngörülen süre içerisinde yükümlülüklerini yerine getirmemeleri sonucunda firmaların teminatına el konularak yeniden ihaleye çıkılmıştır. Yeniden çıkılan ihale ile ilgili teklifler alınmış ve yapılan değerlendirme sonucunda Konsollu LED Armatür için en düşük teklifi veren firma ile 17,500 adet Konsolsuz LED Armatür için en düşük teklifi veren firma ile 7,000 adet üzerinden sözleşme imzalanması için karar üretilmiştir.

4. On yılı aşan kullanım süreleri nedeniyle yıpranan ve verim alınamayan Kurum araç parkı yenilenerek 16 adet çift kabin arazi aracı, 7 adet liftli ve 1 adet sıfır kilometre araç alımı gerçekleştirilmiştir. Alınan sıfır kilometre araçlara ek olarak 7 adet de liftli ikinci el araç alımı yapılmıştır.

5. Halkımıza vermekte olduğumuz hizmet kalitesini artırarak çağdaş bir seviyeye çıkarmak için çalışmalarımız sürmüştür. Bu kapsamda, Kurum vezneleri ile bankalar dışında günün her saati ödeme yapılabilecek ödeme noktaları oluşturduk. Yeniden düzenlenen Kurum web sayfamız ile yurttaşların detaylı fatura ve ödeme bilgilerine daha kolay ve kapsamlı bir şekilde ulaşmalarını sağladık. Benzer hizmeti dileyen yurttaşlarımıza SMS ve elektronik posta ile vermeye başladık. Kurum’a ait Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu adı ile açılan resmi facebook sayfasından ve kibtek adlı twitter hesabından Kurumla ilgili haberleri paylaşmaya başladık. Web üzerinden kredi kartı ile ödeme yapılabilmesi için çalışmalar halen devam etmektedir. Pek yakında akıllı telefonlarda kullanıma sunulacak Kıb-Tek uygulaması ile sunulan hizmet kanallarına bir yenisi daha eklenmiş olacaktır. Yurttaşlarımızın en fazla şikâyet ettiği konularından birisi olan telefon ile bilgi almaları konusunda yaşanan sorunun çözümüne yönelik Çağrı Merkezi kurulumu devam etmektedir. Yirmi dört saat hizmet verecek olan Çağrı Merkezi’nden, önceden kaydedilmiş ses anonsu veya canlı operatörler vasıtasıyla;  elektrik kesintileri, tüketim ve fatura bilgileri, proje takibi, arıza kaydı, abonelik işlemleriyle ilgili bilgilendirme gibi alanlarda hizmet alınabilecek.

6. Özellikle uzun yıllardır yapılmayan iletim/dağıtım hatlarıyla ilgili yatırımlar, arz güvenliğini ciddi oranda zayıflatmıştır. Bu projelerin yapılması için şartname hazırlama süreci tamamlanmış olup, çıkılan birinci ihale olan Haspolat TM ihalesi sonuçlandırılmış ve en düşük teklifi veren firma ile sözleşme imzalanmıştır. Çıkılan ikinci ihale olan Trafo Merkezlerinin SCADA’ya Uyarlanması ve Fiber Haberleşme Sistemi ihalesi için gerekli teklifler alınmış olup ihale değerlendirme aşamasındadır. Geri kalan projeler bütçeye konmuş olup önem sırasına göre ihale edilmeye hazırdır. Görev süremiz içerisinde gerçekleştirilen projelerin toplam bedeli 127,140,000 TL olup bunun 93,633,000 TL’lik kısmı ödenmiştir.

2016 Yılı Bütçesine Ödeneği Konan Yatırım Projeleri

I. İletim Kısmı

II.       Dağıtım Kısmı

Elektrik Tarifelerinde Geçmişe Oranla Ucuzlama Sağlanmıştır

Elektrik tarifelerinde maliyet tabanlı tarife sistemine geçilerek Elektrik İnkişaf Nizamnamesi’nde yapılan değişiklikle, yakıt maliyetindeki değişimlerin tarifelere otomatik olarak yansıtılacağı bir düzenlemeye gidilmiştir. Bir yandan elektrik maliyetinin ana girdisi durumundaki yakıt fiyatlarının uluslararası piyasalardaki değer kaybı diğer yandan, uygulanan sıkı finans politikaları ile gerçekleştirilen maliyet düşürücü yatırımlar sonucunda elektrik tarifelerinde arzulanan oranda olmasa da ciddi oranda ucuzlama sağlanmıştır. 2013 yılı başında uygulamadaki konut tarifesi ile ortalama (416 kWs) tüketimli bir konut tarifesi kullanıcı tüketicimiz 1 kWs elektrik için 59,83 kuruş öderken bugün ayni miktardaki kullanım için 50,82 kuruş ödemektedir. AB istatistik kurumu web sayfasından alınan, Avrupa Bölgesi’ndeki 35 ülkeyi kapsayan (KKTC tarafımızdan eklenmiştir) ve 2013 yılı ikinci yarısında konut tarifesi kullanıcıları için gerçekleşen ortalama fiyatları gösteren aşağıdaki Tablo – 3’den de görüleceği üzere KKTC 35 ülke içerisinde en pahalı 6’ncı ülke idi. 2015 yılı ikinci yarısına ait ortalama fiyatları gösteren Tablo – 4’e bakıldığında, KKTC’nin 35 ülke içerisinde pahalılıkta 14’üncü sıraya gerilediği görülecektir.  İçinde bulunduğumuz Nisan ayında ikinci kez gerçekleştirilen indirim ile uygulamaya giren tarifeler dikkate alındığı zaman ise 18’nci sıraya gerilemiştir.

Sonuç itibarı ile derin bir kriz ve özelleştirme çalışmaları içerisinde devraldığımız Kıb-Tek’de uygulamaya koyduğumuz mali tedbirler ve gerçekleştirilen yatırımlar, iki yıl gibi kısa bir sürede sonuç vermiştir. Yaşanan tecrübeler, elektrik enerjisi gibi son derece stratejik bir alanın iyi yönetilmesi durumunda gelişim sağlamanın çok da zor olmadığını göstermektedir. Ancak gelişimin devamlılığı ve kalıcılığı açısından Kurum’un özerkliğinin acilen sağlanmasının da bir zorunluluk olduğu ortadadır.
Görev süremiz içerisinde bize gösterdiği anlayış ve destek nedeniyle halkımız başta olmak üzere özverili çalışmaları nedeniyle Kurum çalışanlarımıza sizlerin huzurunda sonsuz teşekkürlerimi sunmak isterim."