Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'nin Kıbrıs Özel Temsilcisi Maria Angela Holguin Cuellar, yıllar süren durgunluğun ardından Kıbrıs'ta yeniden başlayan temasların "nadir bir fırsat penceresi" yarattığını ancak sürecin yeterince olgunlaşmadan genişletilmiş bir 5 artı 1 toplantısına taşınmasının bu kırılgan ivmeyi tehlikeye atabileceğini söyledi. 11 Aralık üçlü toplantısında liderlerin "derinlikli, samimi ve son derece doğrudan" görüşmede bulunduğunu anlatan Holguin buna karşın diyaloğun "henüz erken ve hassas" bir aşamada olduğunu ekledi.

Holguin, ANKA Haber Ajansı'na verdiği mülakatta, 11 Aralık'ta Kıbrıslı Rum lider Nikos Hristodulidis ve Kıbrıslı Türk lider Tufan Erhürman ile yapılan BM öncülüğündeki üçlü görüşmeyi, "yedi yıllık kopukluğun ardından liderler düzeyinde yeniden temas kurulması açısından önemli bir dönüm noktası" olarak değerlendirdi.

"Görüşmeler derinlikli, samimi ve son derece doğrudandı" diyen Holguin, buna karşın diyaloğun henüz erken ve hassas bir aşamada olduğunu vurguladı.

Holguin'e göre, bu aşamada güvenin pekiştirilmesi ve somut ilerleme sağlanmadan BM Genel Sekreteri'nin ev sahipliğinde yapılması öngörülen, garantör ülkeler Türkiye ve Yunanistan'ın da katılacağı 5 artı 1 formatındaki bir toplantıya gidilmesi, sürecin daha başlamadan tıkanmasına yol açabilir.

Yedi yıl aradan sonra ilk temasta "siyasi eşitlik" vurgusu

Kıbrıs, 1974'teki Yunanistan destekli darbe ve Türkiye'nin askeri müdahalesinin ardından fiilen bölünmüş durumda. Ada genelinde kapsamlı bir çözüm hedefleyen BM destekli müzakereler, 2017'de İsviçre'nin Crans-Montana kasabasında yapılan görüşmelerin çökmesiyle sonuçsuz kalmış, o tarihten bu yana resmi müzakereler askıya alınmıştı.

11 Aralık'taki üçlü toplantı, Crans-Montana'dan bu yana BM öncülüğünde liderler düzeyindeki ilk temas olurken, taraflar görüşmelere, "BM kararlarında tarif edilen siyasi eşitlik" temelinde devam edilmesi konusunda mutabık kaldı. Bu ifade, yıllardır BM parametrelerinin merkezinde yer alan ancak taraflar arasında farklı yorumlara konu olan bir ilke olarak öne çıkıyor.

Holguin, söz konusu toplantıda teknik düzeyde ele alınabilecek bazı başlıkların liderler tarafından tartışıldığını belirterek, bu durumun yüksek düzeyli görüşmelerin verimliliğini sınırladığını söyledi, önümüzdeki dönemde müzakereci ekiplerin daha etkin çalışmasının, liderler düzeyindeki toplantıların esas siyasi kararlara odaklanmasını sağlayacağını ifade etti.

Sürecin ilk aşaması sınır geçişlerinin arttırılması

BM temsilcisine göre, sürecin ilk aşamasında güven artırıcı önlemler belirleyici olacak. Holguin, özellikle yeni geçiş noktalarının açılmasının, hem sembolik hem de günlük hayata doğrudan etkisi nedeniyle kritik önem taşıdığını, geçiş noktalarının artırılmasının, iki toplum arasında temasları güçlendireceğini ve güven inşasına katkı sağlayacağını vurguladı.

Kıbrıs’ın güneyi ve Yunanistan, garantör ülkeler ile BM Genel Sekreteri'nin de katılacağı 5 artı 1 toplantısının hızla yapılmasını isterken, Kıbrıslı Türk lider Erhürman, Lefkoşa'da somut uzlaşılar sağlanmadan böyle bir toplantıya gidilmesinin geçmişteki başarısızlıkları tekrarlayabileceği uyarısında bulunuyor.

Holguin, genişletilmiş toplantı ilkesinin tartışma konusu olmadığını, ancak doğru zamanlama ve hazırlığın hayati önemde olduğunu vurgulayarak, "Amaç toplantı yapmak değil, sonuç alabilecek bir süreci inşa etmek" dedi.