Yer kabuğu yüzeyinin yaklaşık olarak üçte ikisi sularla kaplıdır ve bu miktarın yüzde 97 oranında büyük bir bölümünü deniz ve okyanuslar oluşturmaktadır. Yüzde 2,6 oranındaki su ise buzullarda ve buz dağlarında, kar ve buz kütlesi halinde bulunmaktadır. Bu sebeplerden dolayı bizim için içilebilir durumda olan hazır tatlı suyun oranı yüzde 0,3 civarındadır.

Kıbrıs Cumhuriyeti için hesaplanan yıllık su talebi; yüzde 60’ı tarım alanında, yüzde 29’u toplum ihtiyaçlarını karşılamak, geriye kalan yüzde 11’in yüzde 3’ü endüstriyel alanda, yüzde 5’i turizmde ve yüzde 3’ü de hayvancılıkta kullanılmak üzere 270 milyon metre küpe çıkmaktadır..

Barajlarda bulunan su; içme, sulama, endüstriyel kullanım, turizm ve hayvancılık gibi amaçlarla kullanılmaktadır.

21/07/2001 tarihli Su Kaynakları Geliştirme Bölümü verilerine göre: Kıbrıs’ta 1900 yılında Kukla’da inşa edilen ilk baraj uzun ama alçak su setlerinden oluşmaktadır. O dönemin bilirkişilerinin genel algısı, Mesarya ovası dışında kalan Kıbrıs’ın doğal oluşumunun büyük su depolama tesisleri inşası için uygun olmadığı yönündeydi ve bu sebepten dolayı yalnızca su altı kaynaklarının geliştirilmesine önem verildi.

Bu duruma bir de suyun ucuz ve kaliteli olması eklenince suyun geliştirilmesi için devlet müdahalesine gerek kalmadı. 1960 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti resmi olarak ilan edilene  kadar Kıbrıs’ ın tüm bölgelerinde göğüslemek zorunda kalacağı ilk büyük problem olan Mağusa, Güzelyurt ve Ağrotur gibi ana akifer bölgelerindeki yer altı su kaynaklarının aşırı kullanımdan dolayı tükenme tehdidi ile karşı karşıya kaldığı binlerce sondaj deliği açıldı. 

Barajların Dolum Kapasitesi

Kıbrıs’ın güneyinde Su Kaynakları Geliştirme Bölümü verilerine göre; 1960 yılında toplam dolum kapasitesi 6 milyon metreküp iken bugün 327 milyon metreküp olan büyük barajların oluşturulması, yağış dağılımından bağımsız olarak suyun benzer bir şekilde dağıtılmasına yardımcı olmuş ve kısa sürekli kuraklıkların olası kötü etkilerini bir derecede azaltmıştır.

Kıbrıs’ta toplam 105 tane baraj ve su tankı bulunmaktadır. Bunların 37’si toplamda 290 milyon metreküplük kapasitesi olan büyük barajlardır ve 3’ü de kaynak geliştirme ve sel önleme amacı ile kurulmuştur. 42 adet 16 milyon metre küp kapasitesi olan küçük baraj ve 26 adet de 2,5 milyon metre küp kapasitesi olan nehir kenarı havuz bulunmaktadır.

Belirtmek isteriz ki; 1974 yılına kadar barajlardaki potansiyel su kapasitesi yaklaşık olarak 65 milyon metreküptü ve 1988 yılından itibaren de toplam kapasite 300 milyon metreküpe ulaştı.

 

Kuris barajı: 115 milyon metreküp

Kıbrıs’ın güneyindeki en büyük baraj olan Kuris barajı Limasol’da bulunmaktadır ve 115 milyon metreküpün üzerinde bir dolum kapasitesi vardır. Bu miktar Limasol’dan Kokkinohoria olarak bilinen köylere; yani Avgorou, Ormidia, Dasaki, Ahnas, Ksilofagou, Frenaros, Sotira, Paralimni, Vrisoulles, Liopetri, Derinya, Agia Napa ve Protaras’a 125 kilometrelik bir boru hattı ile yaklaşık 14,000 hektarlık (140.000.000 metrekarelik) bir alanın sulanması için dağıtılır. İlaveten; Limasol, Tersefanou ve Kornu arıtma tesislerinde içme suyu olarak kullanılmak için işlemden geçirilir ve günlük olarak  175,000 metreküpe ulaşan bir kapasitesi vardır. 

Geçitköy Barajı: 75 milyon metreküp

Kıbrıs’ın kuzeyinde bulunan en büyük baraj 75 milyon metreküpün üzerinde bir dolum kapasitesi ile deniz altından geçen 80 kilometrelik  boru hattı  ile Türkiye’ den beslenen Geçitköy Barajıdır. Toplamda 80 kilometre uzunluğunda ve 220 ton ağırlığında olan  boru hatttı 132 adet yüksek yoğunluklu polietilen borudan (HDPE) oluşmaktadır ve deniz seviyesinden 250-280 metre aşağıda bulunmaktadır. Boruları birbirine bağlı tutan metal bağlantı noktaları 134 adet askı yardımı ile denizin dibinde asılı durmakta ve yerlerinde tutulmaktadır.

Anamur Barajındaki su 1 Ekim 2015 tarihi itibarı ile Geçitköy Barajı’ na akmaya başladı. Türkiye topraklarında bulunan 23 kilometrelik su taşıma borusu ve 10,000 metreküp kapasitede dengeleme havuzu Anamur’da üretildi. Terfi istasyonu Güzelyalı (Vavilas) bölgesinde bulunmaktadır ve orada da suyu Geçitköy Barajı’ na taşıyan 3,5 kilometrelik  su boru hattı bulunmaktadır.

Çamlıbel’ deki DSİ su artıma tesisinin doluluk kapasitesi ise 200,000 metreküptür. Buradan, 475 kilometre su taşıma hattı ile içilebilir su tüm bölgelere dağıtılıyor.

Adem-i Merkeziyetçi Barajlar (Sarnıçlar ve Depolar)

Sarnıçlar ekolojik olarak önemlidirler. Sudan ve paradan tasarruf yapılmasında yardımcıdırlar. Modern teknoloji sayesinde bugün yağmur suyu etkili bir biçimde değerlendirilip kullanılabilmektedir. 

Bugün içilebilir su pahalı bir nimettir. Yüksek miktarda enerji maliyeti harcanarak yeraltı veya yer üstü su kaynaklarından çıkartılıp, işleme konulup hanelerimize taşınması gerekir. Hanelerimizde çiçeklerin sulanması ve tuvalet kazanlarının doldurulması için kullanılır. Tüketilmesinin kaçınılması mümkün olan doğal ve ekonomik kaynaklar ziyan edilir.

Çok değerli içilebilir suyu bu amaçlar için kullanmak yerine hane kullanımlarında yeterli sayılabilecek yağmur suyunu kullanarak amaçsız enerji tüketimini azaltın, boşa harcadığınız suya ve kanalizasyona ödediğiniz masraflardan tasarruf edin.

Evinizin damının yüzeyine düşen yağmur suyu oluklar aracılığı ile direk olarak sarnıca veya depoya taşınır. Tozu ve toprağı sudan ayırmak için depolanmadan önce mekanik olarak filtreden geçirilir. Sarnıç veya depo dolduğunda fazla gelen su taşarak emme çukuruna dolar.

Bir sualtı pompasının kurulumu yapılır ve paralel bir su borusu yerleştirilip evin tüm kazanlarına bağlanır. Belirtmek isteriz ki; tuvalette çekilen su miktarı bir evde kullanılan suyun üçte birine denk gelmektedir. Bahçe sulama sistemi de yağmur suyu deposuna büyük bir kolaylıkla bağlanabilir. 

Geriye bir tek; geri dönüştürülmek için toplanan, taşınan ve işlemden geçirilen sıvı atıklara paralel olarak yağmur sularının da toplanıp değerlendirildiği merkezi kanalizasyon sistemlerinin kurulumu kalır. Bir taraftan muhtemel su taşkınlarının önüne geçebilecek diğer taraftan da su kaynaklarımıza büyük miktarda katkıda bulunacak ama kesinlikle büyük miktarda olacak olan bir yatırım gerekir.

Tüm Kıbrıs’ta Yeşil Enerji’ye Geçişin Hızlandırılması

Teknoloji bugün yurdumuza, bir taraftan evsel sıvı atıkları ve deniz suyunu bir takım işlemlerden geçirdikten sonra zahmetsizce ulaşabileceğimiz içilebilir su ve sulama suyu sunuyor. Diğer taraftan da bize güneşin, rüzgârın, evsel katı atıkların ve hayvansal atıkların kullanıldığı Yenilenebilir Enerji Kaynakları (YEK) kurulumları aracılığı ile zahmetsiz ve ekonomik bir enerji kaynağı veriyor.

Kıbrıs’ın her yerinde barajların sürdürülebilir bir şekilde çalışması “Ekosistemin hemen yeniden birleşmesi” amacının hayat bulması için gerekli olan ön koşulların oluşmasını hemen sağlayabilirdi çünkü:

- Akiferlerin aşırı kullanımını azalırdı
- Tarım ve hayvancılık ürünlerinin üretim maliyetleri azalırdı
- Kıbrıs tarım ürünlerinin rekabet edebilirliği artardı

Bu sebeplerden dolayı barajlar yurdumuz için hayati öneme sahiptir.

Avrupa Parlamentosu Kıbrıs Ofisi

Avrupa Parlamentosu Kıbrıs Ofisi Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın tüm Kıbrıs’ ta tanıtılmasını ve uygulanmasını destekliyor.