Ebru OSMAN – Yasmin MORAN

Türk Lirası'nın döviz karşısında her geçen gün daha da değer kaybetmesi, piyasada çarkların dönmesini neredeyse imkânsız hale getirdi.

YENİDÜZEN, esnafa "TL’nin döviz karşısında değer kaybetmesi işlerinizi nasıl etkiliyor?" sorusunu sordu, gelen yanıtlar durumun ne kadar ağır olduğunu açık şekilde ortaya koydu.

Bir yandan ürünleri dövizle almak zorunda kalan, diğer yandan Türk Lirası ile satış yapmaya çalışan esnaf, “Her geçen gün zarar ediyoruz”, “Müşteri sayımız düştü”, “Artık dayanacak gücümüz kalmadı” diye yakındı.

Alım gücünün neredeyse sıfıra indiğini belirten işletmeciler, dövizle borçlanan ailelerin artık temel ihtiyaçlara yöneldiğini, küçük esnafın ise ayakta kalmakta zorlandığını anlattı.

Müşterilerin “bir kahve bile lüks oldu” dediği günlerden geçildiğini vurgulayan esnaf, fiyat artışlarının kaçınılmaz hale geldiğini ama her fiyat artışının da müşteri kaybı anlamına geldiğini söyledi.

"Dayanabildiğimiz kadar dayanacağız" diyenler de var, "Türk Lirasından çıkmak istiyoruz" diye umutsuzluğunu dile getirenler de.

Kamuran Savak Onbaşı: “Ürünlerimizi döviz bazında aldığımız için fiyatlarımıza yansıtmak zorunda kalıyoruz”

“Bütün alımlarımız döviz üzerinden olduğu için TL’ye göre baya yüksek maliyete geliyor. Bu durumda döviz artışından dolayı doğal olarak satış fiyatlarımızı da etkiliyor ve fiyat değişikliği yapmak zorunda kalıyoruz. Yabancı müşterimizi pek etkilemiyor bu durum çünkü onlar döviz kazanıyorlar. Ancak TL kazanan vatandaşlarımızı artışlar etkiliyor ve fiyatlar maalesef ki pahalı olarak düşünüyorlar. Fakat biz de ürünlerimizi döviz bazında aldığımız için fiyatlarımıza yansıtmak zorunda kalıyoruz. Müşteriler önceden yirmi adet ürün alabiliyorken şu an da beş adet alabiliyorlar çünkü fiyatlar onlara pahalı geliyor. Bu durum TL’nin değer kaybetmesinden dolayı kaynaklanıyor.”

Rıfat Bağbal: “Gelirimiz TL, harcamalarımız döviz olunca işlerimiz olumsuz etkileniyor”

“TL’nin düşüşü işlerimizi gerçek anlamda olumsuz yönde etkiliyor. Kazanılan ve elde edilen gelir TL, fakat tüm ödemeler döviz üzerinden yapılıyor. Alım gücü düştüğünden dolayı memlekette hiç hayır kalmadı. Millet ev alıyor, ödemesini döviz ile yapıyor, aileler evlatlarına gelecek kurmak için borçlanıyorlar yine döviz ile ödeme yapıyorlar. TL değer kaybettikçe insanlar dışarıda vakit geçirmek konusunda kendilerini kısıtlamak zorunda kalıyorlar ve bu durumda otomatik olarak biz esnafları etkiliyor. Kırk yıldır işletmemin başındayım sadece yirmi beş yıl boyunca iyi gelir sağlayabildim. Herkes tanıdığı ve destek olmak istediği işletmelere gitmeyi tercih ediyor. “

Faik Bozkaya: “Her geçen gün ürünlerimizde 5-10 TL zarar ediyoruz”

“Ürünlerimizi alırken dolar bazında ödeme yapıyoruz, fakat TL olarak satış yapıyoruz. Bu durumda her geçen gün ürünlerimizde 5-10 TL zarar ediyoruz. Örneğin 10 dolara aldığımız ürüne 15 dolar fiyat biçiyoruz fakat TL olarak satış fiyatı belirlediğimiz için kur yükseldikçe bizi günden güne zarara uğratıyor. Müşterilerimiz geliyor ürün fiyatlarına bakıyor belli bir süre sonra artış yapmak durumunda kalıyoruz, tekrar geldiklerinde fiyat artışını garipsiyorlar ve bu bize olumsuz bir şekilde yansıyor. “

Aslı Sergi Güneş: “Aldığımız ürünler döviz bazında olduğundan dolayı TL’nin düşmesi bizi iyi anlamda etkilemiyor”

“Aldığımız tüm ürünler döviz bazında olduğundan dolayı TL’nin düşmesi bizi iyi anlamda etkilemiyor. Döviz yükseldikçe TL değer kaybediyor ve bu bizler için çok kötü bir durum. Aldığımız ham madde ürünler döviz bazında olduğu için TL’ye çevirdiğimizde bizi zorluyor. İşlerimiz inişli çıkışlı bazen güzel gidiyorken bazen işlerimiz düşebiliyor. Dayanabildiğimiz kadar dayanacağız.”

Nazire Tamel Demirtaş: “Artık Türk Lirasından çıkmak istiyoruz”

“Türk Lirasının düşüşü işlerimizi çok etkiledi, çünkü alım gücümüz düştü. İnsanların döviz borçları olduğundan dolayı, herkes ana borçlarına yöneliyor, evlerine, arabalarına ve çocuklarını okutmaya öncelik veriyorlar. Bu sebepten dolayı artık TL’den çıkmak istiyoruz. Keşke alım satım Euro bazında olmak yerine TL bazında olsaydı.“

Suzan Özkök: “TL kazanıyoruz, döviz üzerinden mal alıyoruz, sürekli kayıp yaşıyoruz”

“Türk Lirasının düşüşü işimizi etkiliyor tabii ki, çünkü alım gücümüz etkileniyor. Alım gücünün etkilendiği toplumda hiç kimse bir şey kazanamaz. Esnaf da kazanamaz, çünkü TL düştüğü sürece, herkes bir şeylerden kısmak zorunda kalıyor. Dolayısıyla bu da işletmemize yansıyor. Örneğin kahve paketlerimizi Avrupa’dan alıyoruz, bu da Euro bazında oluyor, TL sürekli değer kaybettiğinden dolayı her kahve alışımızda daha yüksek maliyet ödemek zorunda kalıyoruz. Ancak bunu sürekli müşterimize de yansıtamayız, eğer her defasında satışımıza bunu yansıtırsak bu defa müşterilerimizi kaybedeceğiz. Bu durum hepimizi olumsuz bir şekilde etkiliyor.”

Olgun Şila: “Eskiden güneyden çok müşterim vardı, artık gelmiyorlar”

“Ben ürünlerimi Euro bazında satıyorum, ancak TL’nin sürekli düşmesinden dolayı ürünlerimin fiyatı Euro olmasına rağmen, 25 Euro’ya sattığım ürünü artık 20 Euro’ya satmak zorunda kalıyorum. Çünkü 25 Euro 10-15 gün önce 800 TL değerindeyken, şimdi 800 TL 20 Euro’nun altında kalıyor. TL bazında insanların alım gücü düştüğü için, ürünlerimin fiyatlarını düşürmek zorunda kalıyorum. Güney’den gelen müşterileriler neredeyse yok denecek kadar az, eskiden güneyden çok müşterim vardı, artık gelmiyorlar. Ancak güney gümrüğü Türk tarafından yapılan alışverişlere sıkı bir sınırlama getirdiği için güneydeki müşteriler bu taraftan alışveriş yapmamaya başladı. Bu çarşıyı ayakta tutan Afrika kökenli öğrencilerdir.”

Hacı Karabudak: “Bu ay aldığımız ürünün fiyatı gelen ay zamlanmış bir şekilde bize satılıyor”

“TL’nin düşüşü bizi ve işlerimizi kötü yönde etkiliyor, çünkü sürekli ürünlere zam geliyor. Yani bu ay aldığımız ürünün fiyatı gelen ay zamlanmış bir şekilde bize satılıyor. Bu kez müşteri ile sorunlar yaşamaya başlıyoruz, çünkü müşteri sanıyor ki biz kafamıza göre zam yapıyoruz ancak bizlerde ürünleri daha yüksekten aldığımız için bu artışı yapmak zorunda kalıyoruz.”