Derya ULUBATLI

Turizm sektörü 2021 yaz sezonunda çoğunlukla yerli turistlere hizmet verdi. COVID-19 kuralları kapsamında yapılan seyahat kısıtlamaları yurtdışı kaynaklı turist gelişini bu yıl da engellemeye devam etti. Adanın kuzeyindeki en önemli gelir kaynaklarından biri olan turizm sektörünün 2020 yılına göre canlandığı gözlemlenirken, turistlerin büyük bölümünü yerel halk oluşturdu.

‘Kapalı devre turizmi’ denemesi ve ülkede hızla devam eden aşılama çalışmaları dış turizmin hareketlenmesi için yeterli olmadı.

Ülke ekonomisini birçok yönden etkileyen turizm faaliyetlerinin adanın kuzeyiyle sınırlı kalması, bu sektörle bağlantılı çalışan üreticileri de mağdur etti.

Turizm ve Çevre Bakanlığı Müsteşarı Serhan Aktunç yurtdışından turist akışı olmamasını tanıtım faaliyetlerinin yetersizliğine bağladı. Öte yandan Aktunç yerli halkın bayram döneminde tatil bölgelerine akın ettiğini, bu sayede turizmden beslenen birçok üretim sektörünün de yeniden para kazanmaya başladığını söyledi. Kış turizmi için hazırlıkların başladığını da duyuran Aktunç, “Tek kurtuluşumuz turizmdir” dedi.

Konuyu yorumlayan Kıbrıs Türk Turizm ve Seyahat Acenteleri Birliği Başkanı Orhan Tolun ise turizmin yerelle sınırlı kalmasının kendilerini oldukça kötü etkilediğini anlattı, yurtdışı gelişlerindeki eksikliği hükümetin istikrarsız kararlarına bağladı. Kıbrıs Türk Otelciler Birliği Başkanı Dimağ Çağıner, büyük otellerin kazanmaya devam ettiğini ancak çoğunlukla Avrupa’dan gelen turistlerle geçim sağlayan küçük işletmelerin zor durumda olduğunu söyledi. Çağıner, hükümetin yabancı turistlerin gelişini kolaylaştıracak yeni kararlar alması gerektiğini dile getirdi.

‘Güneyde 2020’ye oranla turist sayısında %358 artış’

Bu arada adanın kuzeyinde durum böyleyken, güneydeki Alithia gazetesi Kıbrıs’ın güneyine gelen turist sayısının 2020’ yaz dönemine oranla yüzde 358 arttığını açıkladı. Birçok ülkeden gelişler olduğunu duyuran gazeteye göre turizm eski canlılığını kazanması yolunda önemli adımlar atıldı.

Kuzey-güney arası turizm eşitsizliğini de yorumlayan kuzeydeki sektör temsilcileri bu durumu uçuşlardaki kısıtlamalara ve tanıtım faaliyetlerindeki yetersizliğe bağladı.

Turizm ve Çevre Bakanlığı Müsteşarı Serhan Aktunç:

“Tek kurtuluşumuz turizm”

Turizm ve Çevre Bakanlığı Müsteşarı Serhan Aktunç 2021 yaz sezonunun 2020’e göre daha hareketli geçtiğini ancak 2019’daki yoğunluğa ulaşılamadığını ifade etti. Yerli turizmin yurtdışı gelişlerine göre daha canlı olduğunu savunan Aktunç, yerli halkın da yurtdışına çıkmak yerine ada içindeki turizm bölgelerine akın ettiğini söyledi. Aktunç, bir dönem pandemi şartlarına uygun olarak ‘kapalı devre turizmi’ denediklerini ve bu yolla ülke ekonomisini biraz olsun canlandırmaya çalıştıklarını anlattı. Bu modelin otellerde çalışan kişilerin ödenmesi ve otellere ürün satan yerli üreticilerin kazanması için faydalı bir uygulama olduğuna dikkat çeken Aktunç, ülkedeki aşılanma oranının artışıyla birlikte yurtdışından da gelişler olduğunu açıkladı.

2021 yaz turizminin çoğunlukla Türkiye’den gelen ziyaretçiler ve yerli turistlerle döndüğünü belirten Aktunç, Avrupa’dan adanın kuzeyine çok talep olmadığını vurguladı. Özellikle bayram döneminde iç turizmdeki hareketlenmenin tavan yaptığını dile getiren Aktunç, “bayramda İskele ve Karpaz bölgeleri çok hareketliydi, bu dönemde esnaf ve otellerimiz yeniden para kazanmaya başladı” şeklinde konuştu.

Otellere ürün satan yerli üreticilerin 2019-2020-2021 kazanç kıyaslamalarıyla ilgili bir çalışma da yaptıklarını belirten Aktunç şöyle devam etti: “Şu an turizmin yerli üretim için önemi konusunda halkımızı bilinçlendirmek için bir çalışma başlattık. Halkımızda oteller ve işletmecileriyle ilgili bazı önyargılar var.  Tamamen haksız olduklarını da söyleyemem ancak turizm sektörünün yerli üretimden yaptığı ürün alımları ve üreticilere katkıları da oldukça fazladır. Bunu anlatmak için yıllara göre bir kazanç tablosu çıkaracağız. Ülke olarak tek kurtuluşumuzun turizm olduğunu anlamamız gerekiyor”.

“Güney, COVID şartları ve fiyatlar konusunda kuzeye göre daha avantajlı”

Adanın kuzeyi ile güneyi arasındaki kazanç farklılığını da değerlendiren Aktunç, güneyin hem COVID şartları hem de fiyatlar konusunda kuzeye göre daha avantajlı olduğunu söyledi. Aktunç, doğal güzelliklerin ve turist çeken turizm unsurlarımızın güneyden daha iyi olduğuna inandığını ancak bu sezon yeterli tanıtım çalışmasının yapılamadığını belirtti. Korona ile gelen ekonomik dalgalanmanın yeterli pazarlama ve tanıtım çalışması yapılmasına engel olduğunu aktaran Aktunç, bu konuda da güneyin bir miktar gerisinde kalındığını anlattı.

“Kış turizmi için çalışmalara başladık”

24 Eylül itibariyle ‘kış turizmi’ için çalışmaların başlayacağını da duyuran Aktunç sözlerini şöyle sürdürdü: “Kış turizmi için özellikle Kuzey Avrupa’dan gelecek turistleri bekliyoruz. Turizm acenteleri bununla ilgili çalışmalara başladı ancak nasıl bir yol izleneceği vakaların artışına göre de değişecek. Eğer aşılanmayı daha yüksek seviyelere taşıyabilirsek ve vakalar artmazsa, ada içindeki insanların sağlık koşullarını da gözeterek kış turizmini canlandıracağız”.

Kıbrıs Türk Turizm ve Seyahat Acenteleri Birliği Başkanı Orhan Tolun:

“İstikrarsız kararlar yüzünden turist getiremiyoruz”

Kıbrıs Türk Turizm ve Seyahat Acenteleri Birliği Başkanı Orhan Tolun, 2021 yılını acentelerin ‘yok olma yılı’ olarak değerlendirdi, gelinen durumu hükümetin aldığı yanlış kararlara bağladı. 2020’nin de çok kötü geçtiğini söyleyen Tolun, “belki 2021’de düzelir diye bekledik, cebimizdeki parayla idare etmeye çalıştık ancak aylar geçmesine rağmen turizm düzelmedi” şeklinde konuştu.

Aldıkları borçları ödeyemeyecek duruma geldiklerini söyleyen Tolun şöyle devam etti: “Şu an acente işleri nerdeyse sıfır. Tek tük birkaç bilet kesiyoruz, turist getirmeye çalışıyoruz ancak sağlık üst kurulunun aldığı istikrarsız ve düzensiz kararlar nedeniyle turuncu ülke olmamıza rağmen bir türlü insan getiremiyoruz. Başka ülkeler 3 aylık kararlar alırken bizde sürekli karar değiştiriliyor ve asla net bir şey söylenmiyor. Geçtiğimiz hafta 22 yolcu değişen kararlardan dolayı havalimanında kalarak geri gönderildi. Harcadığımız telefon ve işlem paraları yüzünden kazancımızdan fazla harcamalarımız oluyor”. Hükümetin kapalı devre turizminde de bir istikrar tutturamadığını söyleyen Tolun, o dönemde de birçok turistin kaybedildiğini söyledi.

“Türkiye’den gelecek turistler masraflar yüzünden vazgeçiyor”

Daha önce ülke turizminin çoğunun Türkiye’den gelen vatandaşlar sayesinde döndüğünü belirten Tolun, bu yıl ‘çift aşı’ kuralı getirildiğini ancak Türkiye’deki çift aşı oranı halen yüzde 50’yi bulmadığı için insanların gelmekte zorlandığını anlattı. Tolun, “bilet, karantina ve PCR ücretlerini düşününce Türkiye’den gelecek olan turistler de gelmemeye karar veriyor, boşuna bu kadar masraf yapmak istemiyor” dedi.

Birlik olarak kendilerinin bile değişen üst kurul kararları ve karantina kurallarını takip edemediğini belirten Tolun, yüksek uçak bileti fiyatları ve düzensiz kararlarla adaya turist getirmenin mümkün olmadığını savundu. Adaya gelen turistin yüzde 75’ini acentelerin getirdiğini iddia eden Tolun, şu an hiçbir şekilde çalışamadıklarını ve hükümetin de kendilerine destek olmadığını anlattı. Tolun şöyle devam etti: “Ne Ercan ne de güney üzerinden turist getiremiyoruz. Güneyde de PCR testi sorunu yaşanıyor. O yüzden turistler kuzeye gelmeyi tercih etmiyor. Bunların ötesinde hükümetten de destek göremiyoruz. Eskiden çalışanlarımızı ödeyebilmemiz için 1500 TL sigorta yardımı alıyorduk ancak şimdi onu da yapmıyorlar”.

“İç turizmde de acentelerin önü kesiliyor”

Otellerdeki doluluk oranının da düşük olduğunu savunan Tolun, doluluğun sadece bayram dönemi yüzde 50 civarına çıktığını ancak şimdilerde yüzde 30’u geçmediğini dile getirdi.

Tolun, bu sezon otel müşterilerinin çoğunu yerli vatandaşların oluşturduğunu bu konuda da acentelerin devre dışı bırakıldığını söyledi. Bazı otellerin acentelere komisyon vermemek için müşteriye acentelerden daha düşük fiyat verdiğini aktaran Tolun, “iç turizmde de acentelerin önü kesiliyor” şeklinde konuştu.

Kış turizmin olmasını umut ediyoruz ancak bu kararlar ve fiyatlarla onun da düzgün işleyebileceğinden çok umutlu değiliz.

Kıbrıs Türk Otelciler Birliği Başkanı Dimağ Çağıner:

“Doluluğun çoğunu yerli halk oluşturuyor”

Turizmin 2020 yılının Ağustos ayına göre daha iyi durumda olduğunu dile getiren Kıbrıs Türk Otelciler Birliği Başkanı Dimağ Çağıner, özellikle yerel halk ağırlıklı bir dağılım olduğunu söyledi. Çağıner, Türkiye’den de bir miktar insan geldiğini ancak ‘çift aşı’ kuralının Türkiye kaynaklı turist sayısında da düşüşe neden olduğunu anlattı.

Güneydeki giriş kriterlerinin Avrupa’dan gelecek insan sayısını da kötü etkilediğini belirten Çağıner şöyle devam etti: “Avrupa’dan çok fazla rezervasyonumuz vardı ancak güneyin kuzeydeki PCR’ları kabul etmemesi gelişlere engel oldu. Birçok kişi rezervasyonunu iptal ettirdi”.

Güneydeki durumun kuzeyden çok daha iyi olduğunu aktaran Çağıner, “Avrupa’dan oraya inen uçak sayısı her geçen gün artmaktadır. Turizm tamamen eski haline dönmediyse de, eskiye dönüş için hareketlenme başlamıştır” dedi.

“Hükümet seyahatler konusunda yeni kararlar üretmeli”

Büyük otellerde Temmuz-Ağustos aylarında yüzde 50 civarında bir doluluk olduğunu ifade eden Çağıner, bazı küçük otellerin ise ya hiç açamadığını, ya da çok az bir doluluk oranıyla çalıştığını belirtti.

Turizmin yeniden yükselişe geçebilmesi için hükümetin daha farklı kararlar üretmesi gerektiğini aktaran Çağıner şunları söyledi: “Avrupa’dan gelişlerin olmaması, Ercan uçuşlarının kısıtlı kalması ve uçak biletlerindeki pahalılık tüm sektörü olumsuz etkiledi. Aşılıların karantinasız, aşısızların ise çift PCR ile girebilmesi ve ikinci aşı sonrası 14 gün bekleme durumuna gerek kalmaması gibi kararlar sektörü bir nebze rahatlatabilir. Ayrıca devlet acilen aşılamayı teşvik kampanyaları da başlatmalıdır. Ancak bu yolla hem toplum sağlığı gözetilebilir hem de dış turizm canlandırılabilir”.

Kış turizminden de çok büyük beklentileri olmadığını ifade eden Çağıner, kış turizmi için gelenlerin de çoğunlukla Avrupa ülkelerinden geldiğini, bu konuda da yine hükümetin yeni kararlarının etkili olacağının altını çizdi. Önümüzdeki haftalardan itibaren yerli turistlerde de düşüş yaşanacağını ifade eden Çağıner, “sonraki dönemde nasıl ilerleneceği hükümetin yapacağı iyileştirme çalışmalarına bağlıdır” şeklinde konuştu.