Ertuğrul SENOVA

Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nun (KIB-TEK) 2024 yılında gerçekleştirdiği sayaç alım ihalesiyle ilgili Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu Çalışanları Sendikası’nın (EL-SEN) şikayeti üzerine Sayıştay Başkanlığı tarafından hazırlanan denetim raporu, ihale sürecinde çok sayıda yasa dışı uygulama yapıldığını tespit etti.

Raporda, ihalenin yasal süreden önce kapatıldığı, teklif bedelinin yazılı belgeye dayanmadan değiştirildiği, ihaleye katılan Elif LPG’nin belge eksikliklerinin göz ardı edildiği ve teknik yeterlilik belgelerinin ihale sonrasında sunulduğu ortaya kondu.

EL-SEN’in başvurusu üzerine başlatılan denetimde, Sayıştay birçok işlemin yazılı kurallara aykırı şekilde sözlü yürütüldüğünü, bunun da Kamu İhale Yasası’nın temel ilkelerini ihlal ettiğini vurguladı.

YENİDÜZEN’e konuşan EL-SEN Başkanı Ahmet Tuğcu, süreci ve perde gerisini anlattı…

Sayaç ihalesine dört firma katıldı: Gizde, Elif LPG, Gize (Mors Ltd.) ve Galligalar. İhaleyi ilk olarak Gizde kazandı ancak 15 gün sonra “hesap hatası yaptım” diyerek çekildi. EL-SEN Başkanı Ahmet Tuğcu, ihalenin baştan itibaren Elif LPG’ye göre kurgulandığını söyledi. “Teknik şartname bu firmaya özel hazırlandı, süreç baştan sona şaibeli” dedi.

Tuğcu, Elif LPG’nin, ihalesiz yakıt alımlarıyla bilinen İçkale’nin taşeronu olduğunu vurguladı. “Adresleri, telefonları aynı. İçkale 2020 sonrası KIB-TEK ihalelerinde etkin hale geldi. AKP’ye yakın bu yapı, KIB-TEK’in damarlarını ele geçirdi” ifadelerini kullandı.

Denetim sonucunda Sayıştay raporunda, EL-SEN’in ihaleyle ilgili dile getirdiği tüm usulsüzlüklerin belgeyle sabitlendiği görüldü. Özellikle Elif LPG’nin sunduğu TİP raporlarının önemli kısmının akredite olmadığı, sahte belge sunulduğu, teminat mektubunun süresinde yatırılmadığı belirtildi. Tüm bu eksiklere rağmen ihalenin iptal edilmemesi dikkat çekti.

Gizde, sayaç başına 113,70 Euro teklif vermişti. Elif LPG ise 120 Euro’dan teklif sundu. Aradaki 6,30 Euro fark, 30 bin sayaçlık ihale üzerinden yaklaşık 189 bin Euro fazla ödeme anlamına geliyor. Ancak İçkale, yani Elif LPG hakkında Türkiye’de soruşturma başlatılması nedeniyle toplamda 18 bin adet sayaç getirebildi. Bu da 113 bin 400 Euro’ya tekabül ediyor.

Üstelik ihaleyi kazandıktan sonra Elif LPG’ye 700 bin Euro daha ödendi. Bu artışın yazılı belgesi bulunmazken, “enflasyon” gerekçesiyle yapıldığı iddia edildi.

İçkale’nin sahibi olan 49 yaşındaki Aziz İnsan Aktaş, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen yolsuzluk soruşturmasında “suç örgütü lideri” olarak tanımlandı ve tutuklandı.

Hakkında başlatılan soruşturma ve mal varlığına el konulması nedeniyle, Elif LPG 34 bin sayacın, 18 binini teslim edebildi.

Hakkındaki soruşturma nedeniyle kalan sayaçları getiremeyen şirketin teminat mektubuna el konuldu. KIB-TEK yeniden ihaleye çıkmak zorunda kaldı.

Aktaş, servetini edinmeden önce Diyarbakır’da bir okul kantini işletiyordu. 2015-2017 döneminde TBMM ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nün temizlik, yemek ve bahçe hizmetleri ihalelerini aldı. Devlet ihaleleriyle büyüyen şirketin gelirinin yüzde 60’ı kamu kaynaklarından geliyor. Bu ihalelerin tamamı AKP döneminde verildi.

EL-SEN, yeni ihalenin de yine yasa dışı şekilde başlatıldığını ve tekliflerin telefonla toplandığını belirtti. Tuğcu, Elif LPG’nin bu kez başka bir isimle ihaleye katılmaya hazırlandığını, elektrik santrallerine yönelik bakım ihalelerinde de aynı yöntemin izlendiğini söyledi.

Tuğcu, KIB-TEK’in bu yapıdan kurtulmasının yolunun, MİK yasasının değişmesi ve kurumun özerkleşmesi olduğunu vurguladı. “Bu yaşananlar, siyasi vesayetten kurtulmanın ne kadar hayati olduğunu bir kez daha gösterdi. Sayıştay raporu çok nettir” dedi.

EL-SEN Başkanı Ahmet Tuğcu:

"Bu ihale Elif LPG için hazırlandı, belgeleri sahteydi"

EL-SEN Başkanı Ahmet Tuğcu, sayaç ihalesinin başlangıcından itibaren yasaya aykırı ilerlediğini, teknik şartnamenin Elif LPG'ye göre hazırlandığını söyledi. "Elif LPG, İçkale'nin taşeronudur. Aynı adresi, aynı telefon numarasını kullanıyor. Daha önce ihalesiz yakıt alımlarıyla yurttaşın cebinden milyonlarca Dolar çıkmasına neden olan şirkettir" dedi.

Elif LPG'nin ihale öncesi sunması gereken TİP raporlarının birçoğunun akredite onayı olmadığını, kendi içinden bir şirkete onaylattığını belirten Tuğcu, "TSE belgesi gibi gösterilen belge, aslında sahteydi" ifadelerini kullandı. Teminat mektubunun da ihale sonrası sunulduğu tespit edildi.

"700 bin Euro artırıldı, faturası halka çıktı"

Elif LPG'nin sayaç başına verdiği fiyat 120 Euro olurken, ihaleyi ilk kazanan ancak "hesap hatası yaptım" diyerek çekilen Gizde firmasının teklifi 113,70 Euro idi. Aradaki 7 Euro farkla kamu, 210 bin Euro fazladan ödeme yaptı. Bununla da yetinilmedi; Elif LPG’ye "enflasyon gerekçesiyle" 700 bin Euro ek ödeme daha yapıldı.

“Bu emri kim verdi?”

Toplamda, KIB-TEK sadece bu farktan dolayı en az 910 bin Euro zarara uğratıldı. Tuğcu, bu artışın hangi talimatla yapıldığının sorgulanması gerektiğini belirterek, "KIB-TEK Yönetim Kurulu'na gelen emirle bu artış yapıldı. Kim verdi bu emri?" diye sordu.

"Teslim edemedi, yeni ihaleye aynı şirkete farklı adla girilecek"

Elif LPG, getirmesi gereken 34 bin sayacın yalnızca 18 binini teslim edebildi. Geri kalan sayaçları teslim edemediği için teminat mektubuna el konuldu. Ancak KIB-TEK, aynı şirketin bu kez farklı bir adla yeniden ihaleye gireceğini duydu.

Tuğcu, Elif LPG'nin aynı zamanda elektrik santrallerinin yakıt depolarının bakımı için de farklı bir isimle yeni bir şirket kurarak pazara girmeye çalıştığını kaydetti.

AKSA, İÇKALE ve EÜAŞ…

Tuğcu, İçkale’nin KIB-TEK'te AKSA ve EÜAŞ'tan sonra en büyük etki alanına sahip şirket haline geldiğini, yazılım, sayaç, ihalesiz yakıt ve santral işlerinin çoğunu aldığını belirtti. “Bu şirketler AKP’ye yakındır ve buradaki yönetim de onlara biat ediyor. Bizim isyanımız budur” dedi.

Aziz İnsan Aktaş kimdir?

Elif LPG'nin taşeronu olduğu İçkale'nin sahibi Aziz İnsan Aktaş, Türkiye'de çok sayıda devlet ihalesi alan, TBMM ve Emniyet'e temizlik ve yemek hizmeti veren bir şirketin patronuydu. Servetinin yüzde 60'ı devlet ihalelerine dayanan Aktaş, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından "suç örgütü lideri" olarak tanımlandı ve yolsuzluk soruşturmasıyla tutuklandı. Mal varlığına el konulmasının ardından KIB-TEK’e teslim edeceği sayaçların bir kısmını getiremedi.

Yeni ihale yine aynı tuzakla mı?

EL-SEN, KIB-TEK'in yeni ihale sürecinin de yine aynı şekilde telefonla teklif alınarak, kuralları ihlal edecek biçimde yürütüldüğünü belirtiyor. Tuğcu, "Aynı senaryo farklı isimlerle yeniden oynanacak" diyerek kamunun bir kez daha zarara uğratılmasının önüne geçilmesi çağrısı yaptı.

Sayıştay raporundan öne çıkan tespitler:

İhale duyurusu yasal süreden önce kapatıldı: KIB-TEK’in sayaç ihalesi, yasal olarak en az 35 iş günü açık kalması gerekirken yalnızca 22 iş günü süreyle açık tutuldu.

Elif LPG’nin ihale belgelerinde eksiklik: Elif LPG’den istenen belgeler dosyada yer almadı; bu belgelerin kayıt altına alınmadığı tespit edildi.

İhale bedeli sözlü olarak değiştirildi: 5 milyon 96 bin Euro olan bedel, 699 bin Euro artırılarak 5 milyon 795 bin Euro’ya çıkarıldı. Yazılı gerekçe sunulmadı.

Teknik rapor resmen sunulmadan kullanıldı: 10 Haziran 2024 tarihli değerlendirme, resmi sunulmadan sonraki belgelerde referans olarak kullanıldı.

Şartname ile değerlendirme arasında çelişki: Teknik rapor, şartname ve genel müdür görüşleriyle örtüşmedi.

Zorunlu belgeler listesi eksikti: Teknik şartnamede bulunması gereken bazı belgeler kontrol listesine dahi alınmadı.

Belgeler sözlü olarak istendi: Elif LPG’den istenen bazı ek belgeler yazılı değil, sözlü olarak talep edildi.

Laboratuvar belgeleri ihale sonrası tarihli: Elif LPG’nin sunduğu laboratuvar akreditasyon belgelerinin tarihleri, ihale kapandıktan sonraya ait.

Hukuka aykırılık vurgusu: Sayıştay, belgelerin sözlü taleplerle yürütülmesinin Kamu İhale Yasası’nın şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerine aykırı olduğunu belirtti. Sürecin KKTC Hukuk Dairesi tarafından incelenmesi gerektiği ifade edildi.