Meltem SONAY

Merkez Bankası’nın 2015 yılının ilk çeyreğine ilişkin bülteni, 3 aylık ihracatımızın (dış satım), 1 aylık ithalatımızın yarısından bile az olduğunu ortaya koydu.
2015 yılının Ocak ayında 106,6 milyon Dolar yurt dışına çıkarken, ilk üç ayda ihracattan 40,3 milyon Dolar Kıbrıs’ın kuzeyine girdi.
Merkez Bankası’nın yılın ilk çeyreğine ilişkin bültenine göre, bir önceki yılın aynı dönemine oranla ihracatta  %1,27 artık, ithalatta da %20,73 gerileme olmasına karşın, ithalat ihracatı yine İKİYE KATLADI!.

Dr. Mustafa Besim: “Dışarıdan 100 alıyoruz ama 7 satabiliyoruz”

DAÜ Öğretim Görevlisi, Ekonomist Dr. Mustafa Besim, Kuzey Kıbrıs ekonomisinin genel yapısı itibarıyla, ‘HİZMETE BAĞLI’ bir üretim yapısına sahip olduğuna işaret etti.
Mutlak surette ada ekonomilerinde daha fazla hizmet ağırlıklı üretimin gerçekleştiğini ifade eden Besim, bu nedenle ithalatın ihracattan çok fazla olmasının da normal, doğal olduğunu belirtti.
Buna karşın Kuzey Kıbrıs’ta ithalatın ihracattan ‘AŞIRI’ fazla olduğuna vurgu yapan Besim, Kuzey Kıbrıs’ta ihracatın ithalatı karşılama oranın %7 ile % 10 arasında olduğunu anımsattı.

“Yerli üreticiyi ülkedeki büyük sektörlerin ihtiyacına göre şekillendirilmeli”

“Yani dışarıdan 100 alıyoruz ama 7 satabiliyoruz” diyen Dr. Mustafa Besim, ülke ekonomisinin faydası adına, ihracatın ithalatı karşılama oranı için %15 hedefinin konması ve ‘ithalatı yasaklayarak değil, yerli üreticiyi ülkedeki büyük sektörlerin ihtiyacına göre şekillendirilmesi’ gerekliliğine işaret etti.
Ülkedeki mevcut hafif sanayinin, hizmet sektöründe önemli yeri olan turizm, yüksek öğretim gibi büyük sektörlerin ihtiyacına göre üretim yapmasının önemine vurgu yapan Besim, ithalatın bu şekilde bir üretimde düşebileceğine dikkat çekti.
“Patates ihracatçısı olduğumuz halde yurtdışından donmuş patates getiriyoruz” diyen Besim, ülkedeki hizmet sektörünün, otel ve restoranların ihtiyacına göre bir üretim yapılması halinde, dışarıdan getirilme durumunda da kalınmayacağını belirtti.
Ülkenin yapısı, doğal kaynaklarının durumu nedeniyle ihracatın %100 ithalatı karşılamasının mümkün olamayacağına da vurgu yapan Dr. Mustafa Besim, “En azından %15 gibi bir hedef koymak ve sanayi ve tarımda da bu anlamda politikalar üretmek daha kabul edilebilir olur” dedi.

“Sızıntıyı azaltmak için ithalatın ikamelerini yaratmak gerek”

Ülkenin dış ticaretini değerlendirirken sadece mal ithalat ve ihracatına bakmanın yetersiz olacağına da değinen Besim, Kuzey Kıbrıs’ın turizm ve yüksek öğretim gibi sektörlerle hizmet ithal ettiğine işaret etti.
Ülkenin ticaret açığının ‘hizmet satarak’ karşılandığına, ödemeler dengesindeki aradaki 200-300 milyonluk açığın da ‘Türkiye’nin her yıl verdiği hibeler’ olduğuna işaret eden Besim, ‘sızıntıları’ yani ‘paranın yurtdışına çıkışını’ azaltmak için, ithalatın ikamelerini yaratmak gerektiği görüşünü belirtti.

3 AYLIK ihracat 40,3 milyon Dolar, 1 AYLIK ithalat 106,6 milyon Dolar

Merkez Bankası, Ocak- Şubat – Mart aylarını içeren 2015 yılı ilk çeyreği bültenini yayınladı.
Bültenin ‘İhracat ve İthalat Gelişmeleri’ başlıklı kısmında, Kuzey Kıbrıs’ın yılın birinci çeyreğinde gerçekleştirdiği ihracat ve ithalat faaliyetleri detaylandırıldı.
Rapora göre, Kuzey Kıbrıs birinci çeyrekte toplam ihracatı 40,3 milyon ABD Dolar’ı buldu. Ocak ayı ithalat hacmi ise 106,6 milyon ABD doları oldu.

Geçtiğimiz yılın ilk ayında 134 milyon 468 bin Dolar ithalat
Bir önceki yılın aynı dönemine göre ihracatın yüzde 1,27 oranında arttığı, Ocak ayı ithalat toplamı 2014 yılının aynı ayı ile kıyaslandığında ise, ithalatın ise yüzde 20,73 oranında gerilediği rapora yansıdı.
Bir önceki yılın aynı ayı ile mukayese edildiğinde; ihracatta Ocak, Şubat ve Mart aylarında sırasıyla yüzde -13,62, yüzde -1,25 ve yüzde 16,95 oranlarında değişim oldu. 2014 yılının Ocak ayında 12 milyon 519 bin Dolar olan ihracat rakamı, bu yıl 10 milyon 814’e düştü.
Mart’ta ise tablo biraz daha iyileşti, 14 milyondan, 16 milyon 380 bin Dolar’a çıktı. Geçtiğimiz yıl Ocak ayında 134 milyon 468 bin Dolar civarında olan ithalat hacmi bu yıl ise 106 milyon 600 bin Dolar’da.

İhracat ‘istikrarlı bir artış’ eğiliminde
Kuzey Kıbrıs’ın ihracat ve ithalatının 2004 ve 2015 yılları arasındaki gelişimine bakıldığında, her yılın ilk yarısında artan ihracat hacminin, ikinci altı ayda düştüğü tespiti de paylaşılırken, buna karşılık ihracat yıllık hareketli ortalamasının 2010 sonrası dönemde istikrarlı bir artış eğilimi sergilediği de not edildi.
Merkez Bankası, ihracat hacminin dalgalanma derecesi ile ihracatın zirve ve dip yaptığı dönemler arasındaki farkın YAVAŞ DA OLSA AZALDIĞI tespitini de yaptı.

“Kuzey Kıbrıs’ın dış ticaretinin artması, dış ticaret açığının da artması anlamına”
İthalatta ise 2009 yılının Temmuz ayından itibaren gerçekleşen en düşük seviyenin, 2015 yılının Ocak ayında 106,6 milyon ABD doları ile kaydedildiği ortaya çıktı.
İthalatın yıllık hareketli ortalamasına bakıldığında ise, son bir yıl içerisinde yükseliş eğilimine girdiğinin de görüldüğü bültene yansırken, Kuzey Kıbrıs’ta ihracatın ithalatı karşılama oranının düşük olması nedeniyle, Kuzey Kıbrıs’ın dış ticaretinin artmasının, dış ticaret açığının da artması anlamına geldiğine işaret edildi. Merkez Bankası Bülteni, bu durumun ülke ekonomisinin dışa bağımlılığına işaret ettiğini de not etti.

İhracatın ithalatı karşılama oranı arttı, dış ticaret açığı geriledi…
Merkez Bankası Bülteni’nden önemli tespitler:
“Bir önceki yıla kıyasla 2015’de ihracatın ithalatı karşılama oranında görülen artış, dış ticaret açığının 2015 Ocak ayında 95,8 milyon ABD dolarına kadar gerilemesini sağladı.
Ocak 2014 – Ocak 2015 döneminde ticaret hacmi 147 milyon ABD Doları’ndan 117,4 milyon ABD Doları’na, ticaret dengesi ise -122 milyon ABD Doları’ndan -95,8 milyon ABD Doları’na geriledi.
İhracatın ithalatı karşılama oranı Ocak 2014 ayında yüzde 9,31 iken, Ocak 2015 ayında yüzde 10,15’e yükseldi.

Orta Doğu ve Arap Ülkeleri’nden ithalatta artış…

Kuzey Kıbrıs’ı ürünlerini ihraç ettiği başlıca ülke ve ülke gruplarıyla ilgili tablolar ise, 2015 yılında tüm ülke gruplarının toplam ihracat içindeki paylarında bir önceki yıla kıyasla düşüş kaydedildiği, diğer Avrupa ülkelerine yapılan ihracatın ise 7,7 puan artarak yüzde 8,3 seviyesine yükseldiği ortaya kondu.

İthalatta En büyük pay Türkiye’nin

İthalatın yapıldığı başlıca ülke ve ülke gruplarıyla, bunlardan yapılan ithalatın dağılımıyla ilgili tablolar ise, toplam ithalat içinde en büyük paya sahip olan ülke Türkiye olmakla birlikte, Türkiye’nin payının 2015 yılının Ocak ayı itibarıyla yüzde 56,1’e gerileyerek 2006’dan itibaren görülen en düşük seviyeyi kaydettiğini de ortaya koydu.
Toplam ithalat içindeki payı 2014 yılında yüzde 4,4 oranında azalan AB ülkelerinden yapılan ithalatın payı, 2015 yılının Ocak ayı itibarıyla yüzde 21,2 oranında artarak yüzde 18,3’e yükseldi. Bununla birlikte aynı dönemde Türkiye dışındaki tüm ülke grupları ile yapılan ithalat paylarının da arttığı bültene yansıdı.
Özellikle de Orta Doğu ve Arap Ülkelerine yapılan ithalattaki ‘ciddi’ artış da dikkat çekti.