Sahaya uğurlu çorapları ile çıkan, ilk olarak sağ ayağıyla müsabaka zeminine ayak basan sporculardan tutun, aynı arkadaş grubu ile maç seyreden ya da stat zeminine büyülü kurbağa ya da takım forması gömen taraftarlara kadar… Ne kadar başarı getirir bilinmez ama dünya sporunda totem yapmanın önemli bir yeri var

Burhan Gürkan

Totem kelimesinin kaynağı Fransızca olsa da, dünya sporunda bu tabir önemli bir yere sahip. Türk Dil Kurumu “İlkel toplumlarda topluluğun ondan türediği sanılan ve kutsal sayılan hayvan, ağaç, rüzgar vb. herhangi bir doğal nesne” olarak nitelendirilen totem, gerek sporcu gerekse taraftarların kullandığı, inandığı batıl bir inanç. Kimi futbolcu parmağındaki yüzüğü çıkarmak istemez, kimisi uğurlu çorap, forma gibi aksesuarlarının uğur getirdiğine inanır ve her müsabakada bunları giymek ister. Tabii totem için yapılan hareketler de vardır. Mesela sahaya sol ayağı ile adım atmak, ya da adım atar atmaz sağ ayağı üzerinde üç kez sekerek müsabaka alanına girmek gibi. 

TİGER WOODS’UN KIRMIZI TİŞÖRTÜ

Bazı spor dallarından örnek verecek olursak, dünya çapında üne sahip golfçü Tiger Woods, katıldığı turnuvaların yıllar boyunca kapanış gününün Pazar güne denk geldiği maçlarda kırmızı tişört giydi. Bunun sebebinin annesinin doğum yeri olan Tayland’da kırmızının uğur getirdiğine inandığı olarak belirtildi. Günün sonunda dünyanın bir numarası olduğunu ispatlamış bir oyuncu olan Woods, belli ki bu totemden fazlası ile faydalanmış.

SAHA ALTINA FORMA GÖMMEK

Totem’in Beyzbol’da da örnekleri var. ABD Beyzbol Ligi’nin iki ezeli rakibi Boston Red Sox ve New York Yankees arasında süren rekabet bu ülkede oldukça yaygın.

Yankees takımı yeni stadını inşaa ederken, inşaat çalışmalarında yer alan iki Yankees taraftarı ilginç bir toteme başvurmuşlar. Deplasman takımının soyunma odası inşaası tamamlanırken, bu iki taraftar takımlarının formasını banyonun altına gömüyorlar. Daha sonra Yankees yönetimi, bunun bir anlamı olmadığı gerekçesi ile gerekli masrafı yaparak formayı olduğu yerden çıkarıyor ve formayı açık arttırmada satarak daha ilginç bir toteme imza attı.

AYNI RESTORANDA YEMEK YEMEK

Tenis dünyasında da buna benzer örnekler var. Mesela güzelliği ve tenisteki başarısı ile dikkat çeken isimlerden Ana İvanovic 2008 yılında Avrupa’nın önemli turnuvalarından Fransa Açık’ı kazandığında uğur getirdiğine inandığı birşeyi yaptı ve müsabakalardan önce aynı restorana giderek aynı yemeği yedi.

BLANC’IN BARTHEZ’İ ÖPMESİ VE GELEN İKİ KUPA

Totemin futbolda da önemli bir yeri var. Gerek futbolcu gerekse taraftarlar bu tarz totemlere inanıyor ve uyguluyorlar. Bazı futbolcu takımı sahaya çıkarken en arkada çıkmak ya da kaleci hangi sırada duruyorsa ondan sonra sahaya çıkmayı tercih ediyor. Geride bıraktığımız yüzyılın son çeyreğinde akıllara kazınan totemlerden bir tanesi, Fransa Milli Futbol takımında yaşandı. 1998  Dünya Kupası ve 2000 Avrupa Şampiyonası’nı kazanan Fransa’da savunmada görev yapan Laurent Blanc, iki turnuvada da kaleyi koruyan arkadaşı Fabian Barthez’in kelini her maç öncesi istikrarlı bir şekilde öptü. Günün sonunda iki önemli kupayı müzelerine götürdüler.

AYNI İÇ ÇAMAŞIRINI GİYMEK, ÇORAPLARI KESMEK

Aynı iç çamaşırı giyen futbolcular da var. 1983’te Newcastle forması giyen Chris Waddle tüm sezon boyunca aynı iç çamaşırını giydi.  Futbola adeta körü körüne bağlı bir millet olan Brezilyalılar da toteme inananlardan. Rakip takımın stadına gizlice girip çim zeminlerin altına büyü yapılmış kurbağa gömmek bunun en uç örneği. Kendi evinde oynadığı her maça aynı yolu kullanarak giden takım otobüsü bu totemlerden bir tanesi. Dünyaca ünlü futbolculardan Roberto Carlos formasının altını keserek sahaya çıktığı söylentisi, her ne kadar bu futbolcunun Türkiye’de forma giydiği dönemde görülmemiş bir olay olsa da bilindik bir totem. Aynı şekilde Fenerbahçe ile bir süre önce yollarını ayırarak ülkesi Brezilya’da yeniden forma giymeye başlayan Alex de Souza, sahaya girerken sağ ayağı üzerinde üç kez sekerek sahaya girmenin uğuruna inanıyor. Futbolcunun sarı lacivertlilerde yaşadığı lig, kupa şampiyonlukları ve gol krallığı sanırım bu totemin tuttuğunu gösteriyor.

TARAFTAR TOTEMLERİ

Futbol dünyasındaki taraftar totemlerinin birçok ilginç versiyonu mevcut. İlk 45 dakikayı çorapları ters giyerek maçı izleyen ve toteme fazlası ile inanan taraftarlar var. Bunun yanında kendi takımı penaltı atarken penaltı atışına bakamayan taraftarlar, kazanılan bir maçın ardına aynı insanlarla maçı izlemenin uğur getirdiğine inanan taraftarlar veya uğurlu forma ile maçı izleyen totem sevdalıları mevcut. Gol olduğunda bir arkadaş kapıdan içeri girerse, “git bir daha gel” diyen, tabii kendi takımı kalesinde gol görürse kapıdan içeri giren kişiyi odaya bile almayan totem bağımlısı taraftarlar da var.

ÜLKEMİZDE TOTEM

Totemin ülkemizde de örnekleri var. Sahaya sağ ayak ile çıkan ya da maç öncesi dua eden futbolcular, maç öncesi toteme inananlardan. Küçük Kaymaklı’nın savunma oyuncusu Carlos Alberto maçtan önce ellerini iki tarafa açıp gökyüzüne bakarak içinden bir takım şeyler söylüyor. Daha önce Brezilya ve Türkiye’de oynayan futbolcu, toteme inanıyor belli ki. Kaymaklı’nın bu güne kadar henüz yenilgi yaşamaması, belli ki bu totemin tuttuğunu gösteriyor. Yine K.Kaymaklı savunmacıları Bilal Ceylan maçtan önce dua ederken, takım arkadaşı Mehmet Kaygısız ise ilk düdük çalana kadar gözlerini kapatıyor. Gençlik Gücü kalecisi Raif Pehlivan ise kale direkleri arasına girerek dua edenlerden. Bunlar da ülkemizde içinde bulunduğumuz sezon görülen totemler. Ne kadar faydalı olduğu tartışılır ama totemin spor dünyasında önemli bir yeri olduğu gerçek.