Uçuş bilgi bölgesi anlamını taşıyan FIR (Flight information region) konusundaki belirsizlik ve karmaşa, büyük sorun halini aldı. Adamızın uçuş sahasını kullanan uçakların zaman zaman sorunlar yaşadığı da basına yansısa da, aslında sorun bilinenden çok büyük…

YENİDÜZEN (Özel)

Kıbrıs sorununun yarattığı açmaz, yalnız karada değil, Kıbrıs adasının hava sahasında da sorunlara neden oluyor.

Uçuş bilgi bölgesi anlamını taşıyan FIR (Flight information region) konusundaki belirsizlik ve karmaşa büyük sorun halini aldı.

Adamızın uçuş sahasını kullanan uçakların zaman zaman sorunlar yaşadığı da basına yansısa da aslında sorun bilinenden çok büyük…

Uçuş bilgi bölgeleri zaman zaman Ege ve Kıbrıs sorununda olduğu gibi, ülkeler ve toplumlararası egemenlik tartışmalarına neden oluyor. Dünyanın bazı bölgelerinde de FIR anlaşmazlıkları hâlâ sürüyor.

Kıbrıs da FIR konusundaki anlaşmazlıkların yaşandığı bölgelerden birini oluşturuyor.

FIR, içinde uçuş bilgi hizmeti ve ikaz hizmeti verilen belirlenmiş bir hava sahasıdır.

Doğu Akdeniz’deki FIR sorunu Kıbrıs sorununda sürdürülen müzakerelerin de bir konusu ve bu konuda hâlâ anlaşılamaması sorunun sürmesine neden oluyor.

FIR konusunda uzun süredir araştırmalar yapan Meclis Başkan Yardımcısı-CTP Lefkoşa Milletvekili Mustafa YEKTAOĞLU sorunun kaynağının Kıbrıs sorunu olduğuna dikkat çekiyor ve FIR probleminin ana sorun çözülmeden de çözülmesi gereken bir 'anlaşmazlık' olduğuna işaret ediyor.

YENİDÜZEN’e konuşan Yektaoğlu “Ortalama günde 600-700 uçak ‘Ercan Tavsiyeli Hava Sahası’ olarak adlandırılan Kuzey Kıbrıs bölgesinden geçiyor. Bu uçaklar ülkemizi tanımamalarına rağmen Ercan’daki hava kontrol kulemizle irtibata geçmekte ve hizmet almaktadırlar” diye konuşuyor.

FIR konusu enine boyuna araştıran ve bazı uluslar arası örgütlerle de diyalogu bulunan Mustafa YEKTAOĞLU, 'FIR' konusunu anlattı. İşte Yektaoğlu’nun söyledikleri:

YENİDÜZEN: Kıbrıs’ta FIR sorunu konusunda nedir detay? Sizin bu konuda bazı araştırmalarınız var?

YEKTAOĞLU: Doğu Akdeniz’de FIR sorunu Kıbrıs’ta müzakere masasının da bir konusudur ve hâlâ üzerinde bir anlaşmaya varılamamıştır. Güney Kıbrıs yönetimi Türkiye- Güney kıyılarının çok yakınından (Anamur’dan 4 mil güneyden geçer) Mısır kıyılarının yakınına, Doğu Akdeniz’in ortasından Suriye-Lübnan-İsrail kıyılarının yakınlarına kadar uzanan “Nicosia FIR” bölgesinin tek hakimi olma, tek yöneteni olma ve bu bölgeden Kıbrıs adası adına gelen büyük gelirlerin, stratejik, politik, ekonomik, sosyal çıkarların tek sahibi olma ve bunu sürdürme çabası içindedir. Kıbrıs Türk halkının bu konuda da yine uluslar arası hakları, Kıbrıs adası üzerindeki hakları ve eşitlikleri Güney Kıbrıs yönetimi tarafından gasp edilmiş, yok sayılmıştır.

YENİDÜZEN: Bu konu müzakerelerde de bir dönem gündeme gelmişti değil mi?

YEKTAOĞLU: Müzakere masasında 2. Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talar tarafından teklif edilen 2 kontrol merkezli FIR bölgesi Hristofyas tarafından kabul edilmemiş, Rum tarafındaki kontrol merkezinin tek başına tüm Nicosia FIR’ı yönetmesi istenmişti.

Halbuki uçuş hava sahası çok büyük bir bölge.Ortalama günde 600-700 uçak “Ercan Tavsiyeli Hava Sahası” olarak adlandırılan Kuzey bölgesinden geçiyor. Rum tarafından geçen uçak sayısı ise 750-1000 arası. Ayrıca bu bölgede uçuş güvenliği sorunları var, yönetim, işbirliği iletişim sorunları devam ediyor.

Çeşitli nedenlerden dolayı gecikmeleri önleme, hızlı hizmet verebilme ve ekonomik sorunlar var.

Güney Kıbrıs yönetimi  FIR bölgesinde verdiği hizmetlerden dolayı Euro Kontrol’den senede 40 milyon Euro alıyor. Ocak 1991 tarihinde Euro Kontrol’e yine tek taraflı üye olan Güney yönetimi 22 seneden beridir bu önemli gelirden tek başına faydalanmaktadır.

YENİDÜZEN: Büyük bir kaynak bu…

YEKTAOĞLU: Tek başına tüm ada adına aldığı bu 22 senelik gelirin toplamının çok önemli bir ekonomik kaynak olduğu göz ardı edilmemelidir.

Günümüzde Ercan Tavsiyeli Hava Sahası’ndan geçen 600-700 uçak ülkemizi tanımasalar bile (Kazaya meydan vermemek ve riske girmemek için) Ercan’daki hava kontrol kulemiz ile irtibata geçmekte, hizmet almaktadırlar. Ama ne yazık ki bu hizmetlerden en baştan beridir bir kuruş dahi alamıyoruz. Bizim hava sahamızdan geçen tüm uçakların ödemesi gereken parayı ve verilen hizmetlerin karşılığını Güney yönetimi almaktadır. Türkiye’den Ercan’a gelen uçaklar iç hatlardır diye Euro Kontrol’a ve Güney yönetimine para ödenmemektedir. FIR konusunda AB üyesi Akdeniz ülkeleri çerçevesinde önemli gelişmeler olmaktadır. 2008 yılından beri AB çatısı altında çalışması yapılan İtalya, Malta, Yunanistan ve tüm Kıbrıs adası adına Rum yönetimi arasında tek bir FIR hattı olmasına dair anlaşma yapılmıştır. Bu ülkeler arasında tek FIR bölgesi oluşturulmaya çalışılmaktadır. 2013 yılından itibaren bu anlaşma uygulamaya konulacaktır.

YENİDÜZEN: Bu konuda ne yapılmalı?

YEKTAOĞLU: Fasıl 14: Taşımacılık politikası başlığı altında (4.14.) hava trafiği yönetimi ve bölgesel işbirliği eksikliğinden kaynaklanan sıkıntılar vardır. Doğu Akdeniz’de önemli uçuş güvenliği sorunları vardır.

Kontrol merkezleri arasında iletişim eksiklikleri artmaktadır.Daha az gecikmelere ve daha hızlı ayrıca güvenli uçuşlara ihtiyaç vardır. İşbirliği eksikliğinden dolayı zarar gören yine insanlar, turistler, toplumlar olmaktadır. Ayrıca iletişim eksikliği hava emniyeti bakımından ciddi tehditler oluşturmaktadır. Az sayıda da olsa hava muhalefeti veya teknik arıza gibi sebeplerle güney Kıbrıs Rum yönetimi uçakları Türkiye havaalanlarına inmekte, veya Ercan uçuş kontrol bölgesinden geçmektedir. FIR konusundaki idari eksiklikler, riskler, insanların, turistlerin, şirketlerin, ülkelerin güvenlikleri Kıbrıs’ta bu konuda da adil bir çözümün, işbirliği iletişiminin ne kadar gerekli olduğunu göstermektedir. Eğer AB çatısı altında İtalya, Yunanistan, Malta ve Kıbrıs (güney) yönetimi tek FIR hattı oluştururlar ve Kıbrıs Türk halkının hakları gasp edilip, halkımız yine yok sayılırsa Türkiye’nin uzun süredir yaptığı itirazlar, savunduğu hakları göz ardı edilirse Doğu Akdeniz’de bu konuda yine huzur gelmeyecek, Rumların tek yanlı çıkar ve menfaatleri ayrıca stratejik planları devam edecektir.

FIR konusu Kıbrıs’ta ve bölgemizde 2013 yılının çözüme ulaşmayan önemli potansiyel tehlikeler, güvenlik tehlikeleri taşıyan bir konusu olarak kalmaya devam edecektir.      

TÜRKİYE: FIR SORUNUNUN ÇÖZÜMÜ ZOR

Kıbrıs’taki FIR sorunu Türkiye’de de gündeme geliyor.  Türkiye Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlı Binali Yıldırım, Bakan Yıldırım TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda yaptığı konuşmada, taşımacılık konusunda Kuzey ile Güney Kıbrıs'ın içinde bulunduğu anlaşmazlığın temel neden olduğuna dikkati çekerek şöyle konuştu:
''Lefkoşa'nın, Ercan'ın hava trafik kontrollerindeki çekişmesinin de ardında bu vardır. Bu sorunun çözümü çok kolay gözükmüyor. AB'nin Türkiye'nin tam üye olmadan çözebileceğimiz bir konu olarak durmuyor. Sebebi de şudur: AB, diyor ki 'Güney Kıbrıs'ı tanıyın' bütün bu konular hallolsun. Bunu tanıdığımız zaman biz, Kıbrıs ile ilgili davamızı tamamen unutmuş olacağız. Bu kabul edilebilir değil. KKTC hava trafik hizmetleri ve alt yapı hizmetleri Rumların bütün anti propagandalarına rağmen Güney Kıbrıs'tan daha kaliteli ve daha iyi hizmet verilmektedir.''
(aa)

FIR NEDİR?

* (Flight Information Region)

"Uçuş bildirim bölgesi"nin (Flight İnformation Region) kısa adı…  Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü kuralları uyarınca her ülke kendi sınırları içinde uçan sivil uçaklar için, denetim merkezleri bakımından komşu olduğu ülke ya da ülkelerle anlaşarak bir FIR hattı belirler. Günümüzde tüm sivil uçaklar için güvenli uçuş yolları belirlenmiştir. Anlaşma gereğince sivil uçaklar tüm uçuş bölgelerine girişlerini kontrol merkezlerine bildirmekle yükümlüdürler.