Akdeniz (Ayirini) köyünde deniz kaplumbağalarının koruma alanındayız... Bir tabelada tam olarak nerede bulunduğumuz gösteriliyor ve bu sahilin deniz kaplumbağalarının yumurtlama alanı olduğu, koruma altında olduğu yazıyor...

Bir başka tabela sahile araçla girmenin yasak olduğu belirtiliyor...

Akdeniz köyünün bu olağanüstü güzellikteki sahiline binlerce yıldır deniz kaplumbağaları yumurtlamak için geliyor...

Bu sahile bir zamanlar, 1974 öncesi, Lefkoşa’da Hipodrom’da yarışacak atlar getirilir, sahilde yürütülürlermiş...

Köyde bir de at çiftliği varmış bir zamanlar...

Şimdi bu sahile gelirken geçtiğimiz küçük kiliseciğin avlusunda tek bir beyaz at görüyoruz...

Bu sahilde bir zamanlar Meteoroloji Gözlem İstasyonu varmış... Bina hala duruyor... 1963’ten sonra bu bina Kıbrıslırum askerlerinin bir komuta merkezine dönüşmüş... 1974’ten sonra da bina Türk askerlerinin bulunduğu bir noktaya dönüşmüş... Ancak şimdilerde binanın boş olduğunu, sahilde öylece durduğunu öğreniyoruz...

Toprak bir yoldan geçerek geldik bu sahile...

Bu bölgeye bazı “kayıplar”ın gömülmüş olduğu bilgisi varmış... “Palyo Kastro” denen bu alana bazı “kayıplar”ın gömülmüş olduğu yönünde bazı okurlarımızın anlattıklarını 2010 yılında bu sayfalarda yayımlamıştık...

Bu bölgede bir de berifterocuk varmış bir zamanlar ve bu beriferocuğun bulunduğu yerde tesadüfen bulunan bir şahıs, bu sahilde bir noktaya şiroyla bir gömü yapıldığını görmüş...

Fakat toprak yolun sağına mı, yoksa soluna mı gömü yapıldığını biraz uzakta ve gizlenmekte olduğu için kestirememiş...

Kayıplar Komitesi yetkilisi Ksenofon Kallis, bu şahidin söylediklerini anlatıren, Kayıplar Komitesi yetkilisi Murat Soysal ve araştırma görevlileri ile arkeologlarımızdan Demet Karşılı da bölgeyi inceliyor...

Geçmişte bu köyde yapılan kazılarda kumluk alanlarda çok büyük zorluklar yaşamıştı kazı ekipleri – bu alan da kumluk bir alan... Burası da kazılacak olursa, herhalde benzer zorluklarla, binbir zahmetle kazı yapabilecek arkeologlarımız... Her taraflarının kumla dolduğu, kazılan yerlerin sürekli çöktüğü kazıları yürütmüş olan Demet Karşılı, Akdeniz köyünü iyi biliyor, köylülerle çok iyi ilişkiler kurmuş bu bölgedeyken... Zaten genellikle berovanın ortasında ya da bir dağın tepesinde değillerse, arkeologlarımız her zaman çalıştıkları bölge insanlarıyla çok iyi ilişkiler kuruyorlar, köylüler de onlara yardımcı olmaya çalışıyor...

Bazı gömü yerleri, işte bazı arkeologlarımızın böylesi insancıl ilişkiler kurabilme becerileri sonucu ortaya çıkarıldı... Kazı yapılırken arkeologlara yanaşan bazı köylüler, onlara bilgi veriyorlar, zaman zaman hiç bilinmeyen olası gömü yerlerini gösteriyorlar...

İki toplumdan arkeologların birlikte kazılar yürüttüğü Kayıplar Komitesi kazı ekiplerinde aynı şekilde şirocuların da benzer bir rolü var... Bu onlara herhangi birisi tarafından verilmiş bir rol değil – bunu kendiliğinden, doğal biçimde, gönüllü olarak üstleniyorlar... Deneyimli şirocu Ergin Tarancı, geçtiğimiz aylarda Lapta’da işte bu doğal yetenekleri ve kurduğu iyi ilişkiler sayesinde, bir kuyuda biri beş-altı yaşlarında bir çocuk olmak üzere beş “kayıp” insanın gömülü olduğunu öğrenmiş, kuyunun yerini köylüler kendisine göstermiş ve Kayıplar Komitesi’nin yürüttüğü kazılarda gerçekten de bu beş “kayıp” insandan geride kalanlar bulunmuştu...

Akdeniz köyünden ayrılıyoruz ve Panağra (Geçitköy) yöresinde bir noktada duruyoruz... Bir yamaca bazı “kayıp” Kıbrıslırumlar’ın gömüldüğü yönünde bilgiler var... Bölgeyi inceleyip fotoğraf çekiyoruz... Geçitköy ya da nam-ı diğer Panağra, nefes kesici bir manzaraya sahip... Az ileride şirolar ve kamyonlar, Türkiye’den Kıbrıs’a su taşıma projesi çerçevesinde baraj inşaatına devam ediyor...