Feminist Atölye (FEMA)

[email protected]

6 Aralık 2012 Perşembe günü PRIO ve GAT (Gender Advisory Team) tarafından düzenlenen “Kadınların Barışı” konferansına katıldık. Birleşmiş Milletler tarafından 2000’de açıklanan ve kadınların barış ve güvenlik süreçlerinde daha aktif rol almasının gerekliliğini ifade eden 1325 sayılı karar, savaş ve sıcak çatışma süreçlerinde kadınların ve kız çocuklarının yaşadığı şiddete dikkat çeken önemli bir karar.  Zagreb, Selanik, Londra, Bağdat, Atina ve Lefkoşa şehirlerinden katılan feminist akademisyen ve aktivistlerin katıldığı konferansta FEMA aktivistlerinden Doğuş Derya, Kıbrıs’ın kuzeyindeki toplumsal cinsiyet eşitliği politikaları ve uygulamaları konusunda sunum yaptı. 1325 sayılı BM kararının Kıbrıs müzakerelerinde etkin uygulaması için çeşitli çözüm önerileri getiren FEMA aktivisti Derya, BM 1325 sayılı kararın militarizme dair suskunluğunu da eleştirdi. Militarizmin sıcak çatışma ve savaş koşullarının olmadığı zamanda bile kuşatıcı bir ideoloji olarak işlev gördüğünü söyleyen Derya, çoğulcu, demokratik, eşitlikçi ve adil bir Kıbrıs için bu kuşatıcı ideolojinin kendi yeniden üreten mekanizmalarının ortadan kaldırılması gerekliliğine dikkat çekti.  

1325 (2000) Sayılı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararı’nın Tam Metni:

 Kadınlar, Barış ve Güvenlik

Güvenlik Konseyi tarafından 31 Ekim 2000 tarihinde 4213. toplantıda kabul edilmiştir.

Güvenlik Konseyi,

Başkan’ın 8 Mart 2000 tarihinde yaptığı basın açıklamasında yer alan, kadınların ve kız çocukların çatışma durumlarında korunması, özel gereksinimleri ve kadınların ve çocukların insan hakları hakkında, barış gücü personelinin özel eğitim almalarına dair tavsiyesinin önemini de kabul ederek,

Silahlı çatışmaların kadınlar ve kız çocuklar üzerindeki etkilerine ilişkin bir anlayış geliştirilmesinin ve onların korunması ve barış süreçlerine tamamen dahil edilmesi için etkili kurumsal düzenlemeler yapılmasının uluslararası barış ve güvenliğin korunması ve geliştirilmesinde önemli ölçüde yararlı olabileceğini kabul ederek,

Silahlı çatışmaların kadınlar ve kız çocuklar üzerindeki etkilerine dair verilerin birleştirilmesi

gerekliliğini belirterek,

1. Üye Devletlere, çatışmaların önlenmesi, yönetilmesi ve çözülmesiyle ilgili ulusal, bölgesel ve uluslararası kurum ve mekanizmalarda kadınların tüm karar alma düzeylerinde daha fazla temsil edilmelerini sağlama konusunda çağrıda bulunur;

2. Genel Sekreteri, çatışmaların çözümü ve barışın sağlanması süreçlerine kadınların karar alma düzeylerinde katılımlarının artırılmasını öngören stratejik planını (A/49/587) uygulama konusunda teşvik eder;

3. Genel Sekretere, kendisini yüksek makamlarda temsil etmek üzere daha fazla kadın personeli elçi veya özel temsilci olarak ataması konusunda çağrıda bulunur ve bu bağlamda, Üye Devletlere düzenli olarak güncellenecek ortak bir liste için adaylarını Genel Sekretere bildirmeleri konusunda çağrıda bulunur;

4. Genel Sekretere Birleşmiş Milletler’in saha operasyonlarında ve özellikle askeri gözlemciler, sivil polis, insan hakları ve insani yardım personelinde kadınların rollerini ve katkılarını genişletmek için çalışması çağrısında bulunur;

5. Barış koruma operasyonlarına toplumsal cinsiyet bakış açısını getirme konusundaki istekliliğini ifade eder ve Genel Sekreteri uygun olan yerlerde, saha operasyonlarının toplumsal cinsiyet bileşenini içermesini sağlamaya teşvik eder;

6. Genel Sekreterden, Üye Devletlere kadınların korunması, hakları ve özel ihtiyaçları ve barışı korumaya ve tesis etmeye ilişkin bütün tedbirlere kadınların katılmasının önemi hakkında eğitim kılavuzları ve malzemeleri sağlamasını rica eder, Üye Devletleri HIV/AIDS konusunda farkındalık artıracak eğitim kadar bu hususları da göreve hazır askeri personel ile sivil polisin ulusal eğitim programlarına dahil etmeye davet eder ve ayrıca Genel Sekreterden, barış koruma operasyonlarındaki sivil personelin benzer bir eğitim almasını sağlamasını rica eder;

7. Üye Devletlere, diğerlerinin yanı sıra Birleşmiş Milletler Kadınlar Kalkınma Fonu, Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği gibi, ilgili fon ve programlarca üstlenilenler de dahil olmak üzere, toplumsal cinsiyete duyarlılığı artırmaya yönelik eğitim çabalarına gönüllü mali, teknik ve lojistik desteği artırmaları konusunda çağrıda bulunur;

8. Bütün ilgili taraflara, barış anlaşmalarının görüşülmesi ve uygulanması sırasında, diğerlerinin yanı sıra şu hususlarda toplumsal cinsiyet bakış açısını benimsemeleri çağrısında bulunur:

(a) Çatışma sonrası geri dönme ve geri yerleşme ve rehabilitasyon, yeniden bütünleşme ve çatışma sonrası yeniden inşa sırasında kadınların ve kız çocukların özel gereksinimleri;

(b) Kadınların yerel barış girişimlerini ve çatışmaları çözmeye yönelik yerli topluluklara ait süreçleri destekleyecek ve barış anlaşmalarının bütün uygulama mekanizmalarında kadınları içerecek tedbirler;

(c) Kadınların ve kız çocukların insan haklarına saygı gösterilmesini ve bu hakların korunmasını sağlayacak, özellikle anayasa, seçim sistemi, polis ve yargı ile ilişkili tedbirler;

9. Tüm tarafları, silahlı çatışmalarda kadınların ve kız çocukların, özellikle sivil insanlar olarak hakları ve korunmalarına ilişkin ve özellikle 1949 tarihli Cenevre Sözleşmeleri ve 1977’de buna eklenen Protokoller, 1951 tarihli Mülteci Sözleşmesi ve 1967 tarihli Ek Protokol, 1979 tarihli Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi ve 1999 tarihinde eklenen İhtiyari Protokol, 1989 tarihli Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ve 25 Mayıs 2000’de eklenen iki İhtiyari Protokol ile üstlendikleri yükümlülükler de dahil olmak üzere, uygulanabilir uluslar arası hukuka tamamen saygı göstermeye ve Uluslararası Ceza Mahkemesi’ni kuran Roma Statüsü’nün ilgili hükümlerini akılda tutmaya çağırır;

10. Silahlı çatışmaların tüm taraflarını, kadınları ve kız çocuklarını toplumsal cinsiyete dayalı şiddetten, özellikle tecavüz ve diğer cinsel istismar biçimlerinden ve silahlı çatışma durumlarındaki bütün diğer şiddet biçimlerinden korumaya yönelik özel tedbirler almaya çağırır;

11. Tüm Devletlerin kadınlara ve kız çocuklarına karşı cinsel ve diğer tür şiddet içerenler de dahil olmak üzere soykırım, insanlığa karşı suçlar, savaş suçları gibi suçlardan sorumlu olanların dokunulmazlıklarına son verilmesindeki ve kovuşturulmasındaki sorumluluklarını vurgular ve bu bağlamda, bu suçları olanaklı tüm hallerde af hükümleri dışında tutmanın gerekliliğinin üzerinde durur;

12. Silahlı çatışmaların tüm taraflarını, mülteci kampları ve yerleşimlerinin sivil ve insani niteliğine saygı göstermeye, tasarımlarında da dahil olmak üzere, kadınların ve kız çocuklarının özel gereksinimlerini dikkate almaya çağırır; 19 Kasım 1998 tarih ve 1208 (1998) sayılı ve 19 Nisan 2000 tarih ve 1296 (2000) sayılı kararlarını hatırlatır;

13. Silahsızlanma, seferberliğin sona ermesi ve yeniden bütünleşmenin planlanmasında yer alan herkesi, eskiden savaşmış olan kadın ve erkeklerin farklı gereksinimlerini dikkate almaya ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerin ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmaya teşvik eder;

14. Birleşmiş Milletler Şartı’nın 41. maddesi çerçevesinde tedbir alındığında, kadınların ve kız çocuklarının özel gereksinimlerini dikkate alarak uygun insancıl istisnalar sağlamak için, tedbirlerin sivil nüfus üzerindeki olası etkilerini göz önünde bulundurmaya hazır olduğunu yeniden teyit eder;

15. Güvenlik Konseyi görevlerinin yerel ve uluslararası kadın gruplarına da danışarak toplumsal cinsiyetle ilgili konuları ve kadın haklarını dikkate almasını sağlamak hususundaki istekliliğini ifade eder;

16. Genel Sekreteri, silahlı çatışmaların kadınlar ve kız çocukları üzerindeki etkileri, kadınların barışın sağlanmasındaki rolü, barış ve çatışma çözme süreçlerinin toplumsal cinsiyet boyutları hakkında bir çalışma yapmaya davet eder ve ayrıca Güvenlik Konseyi’ne bu çalışmanın sonuçları hakkında bir rapor sunmayı ve bunu tüm Birleşmiş Milletler Üye Devletlerince erişilebilir kılmayı talep eder;

17. Genel Sekreterden, uygun olduğu durumlarda, barış güçlerinin görev yaptığı süre boyunca toplumsal cinsiyet bakış açısının ve kadınlarla ilgili diğer tüm konularda kaydedilen ilerlemelerin Güvenlik Konseyi’ne sunduğu raporlara dahil edilmesini rica eder;

18. Bu konuyu aktif olarak gündeminde tutmaya karar verir.