1974 Atilla Operasyonu’nun ardından Türkiye, “Türklük” ve “Sünni Müslümanlık” üzerinden fededilen tobraglarda inşa sürecine girişdi. Türkiye, Rumca gonuşan Gıbrıslılara aid okullarından, sendikalarına, köv isimlerinden sokag isimlerine, spor gulüblerinden kültür merkezlerine gadar her şeyi “Türklük” üzerinden şekillendirdi. Rumca gonuşan Gıbrıslıların kültürlerine aid her şey yog edildi. Türgce gonuşan Gıbrıslıların içinde Türklük inşası sisdematig bir şekilde 1958’e dayanır. TMT bunun eñ önemli aparadlarından biridir. TC’nin ilg gönderdiyi elçi Asaf Bey’nan da aslında 1925’den itibaren merkezlerde Kemalisd düşüncenin yayılması çalışmaları başlar. 1974’den soğra 70 cıvarı klise camiye dönüşdürülür. Bazıları ambar, bazıları mandıra olarag gullanılır. Türkiye’den imamlar getirilir. 

Fetheddiyi tobraglarda Türkiye sünni müslümanlıg ve Türklük temelinde gendi kolonisini gurmaya başlar. Dini olarag hırıstiyanlığın imha süreci ve sünni müslümanlığın inşa süreci 1974’nan başlar. Türgce gonuşan Gıbrıslılara, Türkiye’nin Gıbrıs’ın kuzeyini sömürgeleşdirilme süreci boyunca önemli imtiyazlar verilmişdir. Gıbrıs’ın kuzeyinin “Türkiyelileşmesi” önemli bir kesim tarafından sorun olarag görülmemişdir. Böyün bile Gıbrıs’ın kuzeyinin Türkiye tarafından sisdematig bir şekilde sömürgeleşdirildiyini ve Türkiyelileşdirildiyini, dile getiremeyen çog siyasedcimiz vardır. Bu insannarımız, Türkiye’nin Gıbrıs’da işlediyi savaş suçlarını, “insan hagları” çatısı altında meşrulaşdırma gayreti içindedir. Ne yazık ki bir çovu Rumca gonuşan Gıbrıslılara uygulanan apartaid rejimini dile getirmeg dahi isdemez!

Bülent Ecevit Anadolu Lisesi

Lise eyitimimi Bülent Ecevit Anadolu Lisesi’nde (BEAL) aldım. Okulun ilg öğrencilerinden ve ilg mezunnarındanım. Bülent Ecevit, 1974 Atilla Operasyonunu gerçegleşdiren dönemin TC Başbakanının ismidir. BEAL, 8 Ekim 1999 yılında guruldu. BEAL, Türkiye Cumhuriyeti Milli Piyango İdaresi’nin Türkiye dışında yabdırdığı ilg lisedir. İlerleyen sürecde okul bizi Ankara’ya götürdü. Ankara’da Bülent Ecevit’nan tanışdıg. Okulumuzda Gıbrıslı çocuglar olmasının yanında çog sayıda asger çocuğu da vardı. Türkiye’deki anadolu liselernin bir modeliydi. Anadolu liselerindeki eyitim modelini Gıbrıs’ın kuzeyinde uygulamaya çalışmışlardı. Okula özel olarag gönderilmiş Türkiye’den hocalarmız da vardı. Bunnarın neredeysa tamamı Türk milliyetcilerinden oluşmagdaydı. Öğredmennerimizinan gonuşurkana, ayağa kalkıb, ceketimizin önünü iliglerdig. Hem eyitim olarag hem da kılıg kıyafed olarag Türkiye’deki anadolu liselernin bir modeli yaradılmışdı. Kemalisd düşüncenin çog ağır bir şekilde zihinnerimize işlendiyini hatırlıyorum. Politize olmaya başladıgdan soğra İsdiglal marşını okumayı reddedmeye başladım. Bunu fargeden Türkiyeli hocalarımdan Hasan Tonyalı, beni müdürümüz Sibel Karakaya’ya şikayed edmişdi. Disibline verilmemi isdemişdi. Sibel hanım, o dönem çog yakın hocam olan Mehmet İlkerli’nan beni yanına çağırdı. Sanırım birkaç saad gendisiynan gonuşduydug. Ben o toblantıdan ayrıldım. Mehmet hocaynan Sibel hoca neler gonuşdu, nasıl oldu da Sibel hanım beni disibline vermedi, hiş bilmem. O olay kapanmışdı. Ben İsdiglal marşını okumayı reddedmeye devam eddim. İsdiglal marşı bana aid bir marş deyildi.   

Türgce gonuşan Gıbrıslıların içinde ağır bir Kemalisd damar vardır. Bundan dolayı BEAL’ın açılması o dönem toblum tarafından nasıl garşılandı, hatırlamam. Sendikalarmız buna tebgi goydu muydu, bilmem. O dönemki gazeddaların arşivlerine bagmag lazım. Türkiye’de 1955 yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından gurulan Maarif kolejleri, Anadolu Liselernin temelini oluşdurmagdadır. 1 Aralık 1975 yılında bu okullar "Anadolu Lisesi" adını aldı. Benim mezun olduğum lise da Anadolu liselernin bir uzantısıydı.    

Hala Sultan İlahiyat Koleji

20 Temmuz 2012 yılında Hala Sultan İlahiyat Koleji’nin temeli UBP, İrsen Küçük hökümeti tarafından atıldı. Küçük hökümetini Demokrat Parti dışardan desdeglediydi. Azınlıg hökümetiydi. 28 Eylül 2013 tarihinde ise Hala Sultan İlahiyat Koleji CTP-DP hökümeti tarafından açıldı. Başbakan Ozkan Yorgancıoğlu, başbakan yardımcısı Serdar Denktaş, Milli Eğitim Bakanı ise Dr. Mustafa Arabacıoğlu idi. Dönemin Türkiye Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay gonuşmasında Hala Sultan İlahıyat kolejinin Atilla operasyonunun yıl dönümünde açılmasına vurgu yabdı. Gonuşmasının devamında Atalay "Burası doğrusu, bir külliye, bir kompleks gibi okulları ile yurtları ile Başkent'in yanında çok önemli bir tesis... Bu adadaki önemli mühürlerden birisi olacak. Türklerin bu adadaki varlığının önemli işaretlerinden biri olacak" dedi (“Hala Sultan İlahiyat” 2013). Atalay’ın gonuşması Türkiye’nin niyetini açıg açıg ortaya goymagdaydı.

Hala Sultan İlahıyat koleji 1974’den böyüne Gıbrıs’ın kuzeyinde açılan ilg İmam Hatip Okulu oldu. Türkiye'de İmam Hatip Okulları modern anlamda 17 Ekim 1951 tarihinde Demokrat Parti igdidarı döneminde açıldı. İmam Hatip okullarında normal okul müfredatının yanında İslam dinine yönelig sünni müslümanlığa dayalı dersler da verilmegdedir. AKP’nin önemli kadroları Kartal Anadolu İmam Hatip Lisesinden çıgmagdadır. Bu lise İstanbul'da 1985 yılında gurulan Türkiye'nin ilg Anadolu İmam Hatip lisesidir. Bu okulda, Anadolu Lisesi ve imam hatip lisesi müfredadlarnı birleşdirmişlerdir. Bu okul AKP içun ciddi gadrolar yetişdirmegdedir. Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan’da buraşdan mezundur. Erdoğan’ın en yakın çalışma arkadaşlarından İbrahim Kalın’da ayni zamanda bu okuldan mezundur.

Mağusa'ya ilahiyad kolejinin açılmasıynan ilgili protokol 17 Kasım 2025 tarihinde sömürge parlementosundan geçdi (“Mağusa’ya ilahiyat” 2025). Böyleliynan İmam Hatip Okulları’nın sayısı Gıbrıs’ın kuzeyinde ikiye çıkacagdır. Bunun yanında tarikadların varlığı devam edmegde, tarikadlar gendileri eyitim çalışmaları yabmagda, camilerde kuran kursları verilmegdedir.

Devletin İdeolojig Aygıtı Olarag Okul  

Okullar ve eyitim, Devletin İdeolojig Aygıdlarından biridir. Louis Althusser’in “On the Reproduction of Capitalism: Ideology and Ideological State Apparatuses” isimli Marxisd literatür içun çog önemli bir kitabı var. Althusser bu kitabında devletin ideolojig aygıdları sayesinde kapitalisd ideolojiyi nasıl üreddiyini ve kidlelerin bu ideolojiyi nasıl içselleşdirdiyni annadır. Tüm İdeolojik Devlet Aygıtları üretim ilişgilernin, yani kapitalist sömürü ilişgilernin yeniden üretilmesine kadgıda bulunurlar (Althusser 2014, 250). Eyitim, kültür, medya, din devletin ideolojig aygıdları arasındadır. Kapitalist toblum yapısında bu aparadlar nasıl egemen ideolojinin üretimi içun gullanılıyorsa, sömürge toblum yapısında da bu aparadlar o magsadınan gullanılır.  

 Okullar ve eyitim sistemi da bunnardan biridir. Sömürgeci da tam da bu bakış açısıynan fetheddiyi tobraglarda hem eyitim sistemini deyişdirir hem da gendi okullarnı inşa eder. İngiliz koloni döneminde, Canon Frank Darvall Newham tarafından 1900 yılında İngiliz okulu gurduydu. Rauf Raif Denktaş bu okuldan mezundu. Türk Maarif Koleji, 1964 yılında İngiliz Okulu'ndakı öğredmenler tarafından gurulmuşdur. O zamankı adı Köşklüçiftlik İngiliz okuluydu. Bülent Ecevit Anadolu Lisesi, Hala Sultan İlahiyat koleji ve Gıbrıs’ın kuzeyindeki eyitim sisteminin dovrudan Türkiye’ye bağlı olması bu sömürge politikalarının bir uzantısıdır.

Tam da bu tartışmaların içinde Hala Sultan İlahiyat Koleji’nin sosyal medyada reglamları dönmegdedir. Bu reglama göre Hala Sultan İlahiyat Koleji’nden 2025 yılında mezun olmuş öğrenciler Tıp, Diş Hekimliği, Eczacılık, Hemşirelik ve Fizyoterapi bölümlerine 23 öğrenci, Mühendislik grubuna 12 öğrenci, Öğretmenlik bölümlerine 14 öğrenci, Hukuk Fakültelerine 13 öğrenci; İlahiyat Fakültelerine 2 öğrenci, Mimarlık ve diğer bölümlere ise 52 öğrenci yerleşmiştir ("BAŞARMAK GELENEĞİMİZ!” 2025). Bu ne anlama gelmegdedir? Bu Türkiye’nan yerleşiglerin  arasında gurulan ideolojig hegemonyanın yanında, imam hatipli öğrencilerin belki şimdi belki da gelecegde Gıbrıs’ın kuzeyinde hayatın her alanında görev alması ve Türkiye’nin sünni müslümanlıg temelinde yetişdirdiyi bu öğrencilerin birer kadro olarag Gıbrıs’ın kuzeyinde görev yabması anlamına gelmegdedir. Yani buradan çıkan öğrenciler, geleceyin yargıçları, savcıları, dogdorları, övredmenleri olacagdır. Türkiye 1974 yılından böyüne sisdematig olarag Gıbrıs’ın kuzeyini gendi çıkarları dovrultusunda isdediyi şekilde forma sogmagdadır. Hökümete kimin geldiyinin bir önemi yogdur. Hökümete kim gelirsa gelsin protokoller üzerinden Gıbrıslılara dayatılan “yaşam biçimi” pratiye geçirilmeg zorundadır. Tarih bunu bize gösdermişdir. Sorun bu ilişgiler ağının arkelojisinde aranmalıdır.

Gaynag

1-Althusser, Louis. 2014. On the Reproduction of Capitalism. Ideology and Ideological State Apparatuses. Translated by G.M. Goshgarian. London: Verso.

2-"BAŞARMAK GELENEĞİMİZ!" Facebook, Hala Sultan İlahiyat Koleji, erişim tarihi 21 Kasım 2025, https://www.facebook.com/share/v/1CsZchkWju/

3-""Hala Sultan İlahiyat Koleji" açıldı!"Kıbrıs Postası, Eylül 28 2013. https://www.kibrispostasi.com/c35-KIBRIS_HABERLERI/n115435-hala-sultan-ilahiyat-koleji-acildi

4-"“Mağusa’ya ilahiyat” protokolüne Meclis’te oy çokluğuyla onay". Yenidüzen, Kasım 17 2025. https://www.yeniduzen.com/magusaya-ilahiyat-protokolune-mecliste-oy-cokluguyla-onay-188988h.htm