Geçen sezon, her türlü uyarıyı yapmamıza rağmen, narenciye üreticilerinin geçen yılı zararla kapattığını hep beraber yaşadık. Sezon tamamlandığı zaman, sektördeki diğer paydaşlar da zarar etmişti.

Kesim ekipleri, kamyoncular, plastik kasa imalatçıları, paketleme fabrikaları ve ihracatçılar çok zor bir sezon geçirmişti.

Ürünlerin geç hasat edilmesi ve sinek hastalığından dolayı binlerce ton narenciye yere dökülmüştü. Çok az üretici, ürününü piyasa fiyatlarında satabildi. Binlerce ton ürünün dökülmesi sonucunda, hem üreticiler mağdur olmuş, hemde devlet bütçesine ilave yük getirmişti.

Sektörde girdi maliyetleri çok artmış durumdadır. Üreticilerin çoğunluğu, ürünlerini piyasa fiyatlarında satamadı. Yere dökülen ürünlerin tazmin fiyatları da çok düşük kaldı. Geçen sene,  Narenciye sektörünün en kötü sezonlarından biri olmuştu.

Geçen sezon işlenen ve ihraç edilen ürün miktarında büyük oranda gerileme oluştu. Ürünlerin önemli bir bölümü konsantre yapımı ve sıkma olarak değerlendirilmişti.

Türkiye’ye narenciye ihracatı da, yeşillenme hastalığı görüldüğü iddiasıyle çok az gerçekleşmişti. Tarım Bakanlığı ise, yeşillenme hastalığının ülkede görülmediğini ancak taşıyıcı vektör böceğin tespit edildiğini açıklamıştı.

Geçen Sezon bunlar yaşanmışken ve ortada kötü bir tecrübe varken, bu yıl da narenciye sektöründe sorunlar yaşanmaması için, sektör temsilcileri, muhalefet partileri ve bizler tarafından ikazlar yapılmasına rağmen, Hükümet ve Tarım Bakanlığı sorunlara odaklanmadığı için, bir türlü sorunlar çözümlenememektedir.

Bu yıl, Türkiye’de büyük çaplı don olayı yaşanmış olması ve bizim narenciyemiz için bir fırsat olmasına rağmen, ürünlerin Türkiye’ye iyi fiyatla ihracatı maalesef gerçekleşmemiştir. Bu durum, plansızlık ve iyi yönetişim olmamasından kaynaklanmıştır.

Narenciye sektörünün hayatına devam etmesi için, maliyetlerin düşürülmesi, ihracat imkanlarının artırılması, hastalıklarla etkili mücadele edilmesi ve destek miktarlarının artırılması şarttır.

Cypfruvex işletmesinin, geçtiğimiz haftalarda paketlemeden çekilmesiyle, üretici mağdur edilmiştir. Rekabet ortamının ortadan kalkmasıyla, üreticiler, artık sadece tüccarların insiyatifine kalmıştır.

Cypfruvex’in, sıkma ve paketleme için aldığı ürün bedellerinin büyük bir kısmını, henüz daha ödemediğini, Narenciye Üreticileri Birliği açıklamasından öğrenmiş bulunuyoruz.

Kaliteli ürünlerin paketlenmemesi, ihraç edilmemesi ve sıkmaya gönderilmesi çok yanlıştır. Daha sonra, sezon devam ederken, Cypfruvex’te paketleme tesisi kapatıldı. Plansızlığın en büyük göstergesi de budur.

Sezon boyunca, ürününe emek harcayıp, kaliteli ürün yetiştiren üretici, ürününü sıkmaya veriyor. Emekler heba ediliyor ve kalitesi düşük ürünü olan üreticiyle aynı fiyatı alıyor. Ortada büyük bir adaletsizlik var.

Çevre ülkelerde, don ve başka nedenlerle ciddi rekolte düşüşleri yaşanırken ve ürün fiyatının artması gerekirken, bizde ürün daha ucuza alındı. Birde, paketleme tesisi kapatılmadan önce, fiyatlar daha yüksekken, tesis kapatıldıktan sonra fiyatlar daha da düştü.

Aldığımız bilgiye göre, dalda kalan yaklaşık 3-5 bin tonluk ürün bulunmaktadır. Dalda kalan, alımı yapılmamış, kaliteli ürünlerin fiyatlarının da düşme riski vardır.

Güzelyurt bölgesinde, birçok üreticinin, girdi maliyetlerinin yüksekliğinden ve ürün satışlarından yeteri kadar gelir elde edilemediği için, bahçeleri kurumaya başladı. Zira, girdi maliyetleri dövizle artmakta, ürün satışları ise TL ile olduğu için, üreticilerin zararı büyümektedir.

Yüksek su fiyatlarından dolayı, üreticiler, sulama maliyetlerini karşılamakta zorlanmaktadır. Böylece, bahçeler yeterli düzeyde sulanamıyor. Bu durumu önlemek için,  teşviklerle destek verilmelidir.

Birçok üretici de, narenciye ağaçlarını kesip, buraları arazi, arsa olarak kullanmaya başladı. Böyle giderse, narenciye üretiminde de büyük düşüşler yaşanacak.

Üreticilere, girdi maliyetlerine yönelik destekler artırılmalı, narenciye sektörünün ekonomiye katkısının çoğaltılması için, doğrudan gelir desteği yanında, su, elektrik, gübre ve zirai ilaç konularında da destekler verilmelidir.

Gelecek  sezon, bu yıl yaşanan sorunların tekrardan yaşanmaması için, şimdiden tedbirler alınmalı, Tarım Bakanlığı, sektör temsilcileri ile devamlı istişare halinde olmalıdır. Özellikle, yeşilleme hastalığına neden olan böcekle de, zamanında zirai mücadele edilmelidir.

Ülkemizin en önemli ihracat ürünlerinden biri olan narenciye ve narenciye sektörü, siyasi hesaplar uğruna feda edilmemelidir. Sektör, Maliye gelirlerine de önemli oranda katkı sağlamaktadır.

Sonuç itibarıyle, Üreticilere, sattıkları ürünlerin karşılığı süratle ödenmelidir. Şu ana kadar ürünlerin karşılığının çoğunluğu ödenmemiştir. Döviz artışı ile birlikte, maliyetler günden güne artarken, üreticilere yapılacak TL karşılığı ödemeler geciktikçe, zarar daha da katmerlenmektedir. Maliye gelirlerinin arttığını söyleyen Hükümet yetkilileri, narenciye ödemelerini geciktirmeden yapmalıdır.