Geçen hafta cinsellik üzerine çalışırken, 2021 yılında TabuKamu ve O.K. iş birliğiyle hazırlanan ‘Prezervatif Kılavuzu’ kitapçığına denk geldim. Okudukça fark ettim ki, kondomlar hakkında toplum olarak aslında ne kadar az şey biliyoruz – bildiklerimizin büyük bir çoğunluğu da ne yazık ki yanlış. Bu farkındalıktan yola çıkarak, söz konusu kılavuzdaki bilgileri rahatlıkla anlaşılabilen bir dille iki haftalık bir yazı olarak paylaşmaya karar verdim. Bu hafta kondomların ne olduğu, neden kullanılması gerektiği ve nerelerde kullanılmalı üzerine konuşalım.

Kondom Nedir?

Kondomlar, çoğu zaman göz ardı edilse de aslında korunma yöntemlerinin çok yönlü süper kahramanlarıdır. Çünkü yalnızca planlanmamış gebelikleri önlemekle kalmaz, HIV de dahil olmak üzere cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı da etkili bir koruma sağlar. Genellikle lateksten üretilen kondomlar, Kuzey Kıbrıs’ta en yaygın erişilebilen dış kondom (prezervatif) formuyla bilinir ve genelde penise takılarak kullanılır. Böylece cinsel ilişki sırasında cinsel sıvıların temasını engeller.

Kondom Neden Kullanılmalıdır?

Kondomlar, partnerler arasında cinsel sıvıların geçişini ve bir miktar ten temasını engelleyerek enfeksiyon geçiş riskini azaltır. Aynı zamanda penisten çıkan spermlerin vulvası olan kişinin yumurtasına ulaşmasını önleyerek planlanmamış gebelikleri engeller. Kısaca, kondomlar hem bireysel hem de toplumsal sağlık açısından kolay, ulaşılabilir ve doğru kullanıldığında etkili korunma yöntemlerinden biridir.

Kondom Nerelerde Kullanılır?

Dış kondomlar genellikle vajinal, anal ve oral ilişki sırasında penise takılarak kullanılır. Ancak kullanımı bununla sınır değildir. Seks oyuncaklarına takılarak hijyeni sağlamak, oral temas sırasında bariyer oluşturmak, elle uyarılma ya da partnerli / partnersiz mastürbasyon sırasında enfeksiyon geçişini önlemek için eldiven olarak kullanmak gibi farklı şekillerde de kullanılabilir. Yani kondom, yalnızca planlanmamış gebelikten korunmak için değil hijyen ve güvenli temas için de çok yönlü bir yöntemdir.

Kondom Nasıl Saklanır?

Kondomların koruma gücü, doğru saklama koşullarına bağlıdır. Uygun saklama yerleri; oda sıcaklığında, kuru, doğrudan güneş almayan alanlardır. Örneğin başucu komodini, teneke kutu, kondom kutuları, ayrı bir çanta gibi. Saklanmaması gereken yerler ise; fazla ısıya, sıkışmaya ya da ezilmeye maruz kalabilecek alanlardır. Örneğin buzdolabı, güneş altı, arka cep, araba torpidosu veya sıkışık cüzdan kesinlikle uygun değildir. Ayrıca kondomlar kullanıldıktan sonra saklanmaz çünkü tek kullanımlıktır.

Kondom Nasıl Kullanılır?

1.Son kullanma tarihini kontrol etmeliyiz.

Kondomun paketini açmadan önce genellikle hem kutunun hem de paketin arkasında bulunan son kullanma tarihini kontrol etmeliyiz. 

2.Kondom paketinin havasını kontrol etmeliyiz.

Kondom paketinde yeterince hava boşluğu olup olmadığından emin olmalıyız. Bunun için kondom paketini işaret ve baş parmağımızın arasında nazikçe tutup bastırarak anlayabiliriz.

3.Kondom paketini dikkatlice açmalıyız.

Ağız, diş, tırnak veya kesici alet kullanmadan paketi açmalıyız. Tırtıklı kenarları alt ve üste gelecek şekilde tutup paketi açmalı, sonra da sola ve sağa hareket ettirerek kondomu nazikçe dışarı çıkarmalıyız. 

4.Kondomu doğru yönde penise yerleştirmeliyiz.

Kondomu ters şekilde takmamak için yuvarlanmış dış kenarının dışarıda kaldığından emin olmalıyız. Unutmayalım, kondomu yerleştirmek için penisin sertleşmiş olması önemlidir. Yeterince sertleşmemiş bir penise kondom takmak zordur ve kondoma zarar verme ihtimali artar. 

5.Kondomu takarken uç kısmındaki havayı çıkartmalıyız. 

Kondomun doğru tarafını penise yerleştirdikten sonra kondomu aşağı doğru yuvarlarken diğer elimizle kondomun ucundaki minik balona benzeyen kısmını yine işaret ve baş parmağımızla nazikçe sıkarak içindeki havayı boşaltmalıyız. Kondomun uç kısmında hava kalmaması önemlidir. Çünkü boşalma gerçekleştikten sonra, sıvı bu boşlukta birikir ve kondomun ucundaki hava boşaltılmazsa sıvının birikebileceği bir yer olmaz ve sıvı dağılabilir ya da kondom yırtılabilir.

6.Kondomu penisin sonuna kadar takmalıyız. 

Kondomun uç kısmını iki parmağımızla tuttuktan sonra diğer elin parmaklarıyla kondomu penisten aşağı doğru yuvarlayarak kondomun tümünü penise takmalıyız. Kondomun penisin başına veya yarısına kadar değil gidebileceği son yere kadar takılması önemlidir (kondomlar esnek ve uzun olduklarından endişelenmemize gerek yoktur, her boyuta uyumludur). Çünkü sıvının kondomdan sızması ancak kondomun penisi tamamen sarmasıyla önlenir. 

7.Kondomu takmayı son ana bırakmamalıyız. 

Boşalma öncesinde de penisten ön sıvı gelebilir (zevk suyu) ve bu sıvının içinde sperm bulunabilir. Enfeksiyon geçişi de ön sıvı nedeniyle olabilir. Bu sebeple kondomu cinsel birleşme ya da temas gerçekleştikten sonra değil önce takmalıyız.

8.Kondomu kullandıktan sonra çöpe atmalıyız.

Kondomlar tek kullanımlıktır ve asla tekrar kullanılmaz. Kullandıktan sonra kondom içerisinde sıvı olsun veya olmasın penisten çıkarmalı ve içindeki sıvı akmayacak şekilde düğüm atarak veya peçeteye sararak tuvalete/klozete değil çöp kutusuna atmalıyız.

Kondomlar doğru şekilde kullanıldığında hem planlanmamış gebelikten hem de cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan koruyan en etkili bir yöntemdir. 

Gelecek hafta kondom kullanımıyla ilgili sık yapılan hatalar ve en çok sorulan sorular hakkında konuşalım mı?