1. YAZARLAR

  2. Serkan Soyalan

  3. Caravaggio’nun izinde…
Serkan Soyalan

Serkan Soyalan

Caravaggio’nun izinde…

A+A-

Resmin dâhilerindendir Caravaggio… 
   Yukarıda kullandığım başlığı daha önce, Sicilya gezimde de atmış, Sicilya’da adım adım Caravaggio’nun izini sürmüştüm. Bu kez rotamı Napoli’ye çevirmiş ve seyahatim öncesinde Caravaggio’nun eserlerini nerede bulabileceğimin çalışmasını yapmıştım. 
   Napoli’de Caravaggio’nun izlerini sürmeden önce, Barok dönemin kurucularından ve modern resmin öncülerinden olan bu büyük ressamın yaşamına bakalım…

***
   Hem akranları tarafından sevilen hem de nefret edilen, neredeyse iki yüzyıl boyunca unutulmaya mahkûm edilen ve ancak XX. yüzyılın ortalarında yeniden keşfedilen Caravaggio, artık dünyanın en önemli ressamlarından biri olarak kabul ediliyor.

***
   Tam adı Michelangelo Merisi da Caravaggio, 29 Eylül 1571’de Milano’da dünyaya gelir, 18 Temmuz 1610’da ölmüştür.
   Yaşamında Roma, Napoli, Malta ve Sicilya’da çalışmalar yapmış Caravaggio, barok sanat akımının ilk büyük sanatçı olarak kabul edilir. Güçlü ışık-gölge kullanımı ve resimsel düzenlemeyi dramatik bir açıdan ele alışıyla barok sanatının en özgün uygulayıcılarından biri olmuştur.

***
   Caravaggio, soyadını doğduğu kasabadan almıştır. 
   1584'te Bergamolu bir ressam olan Simone Peterzano’nun yanına 4 yıllığına çırak olarak girmiş, ilk deneyimlerini Lorenzo Lotto ve Giovanni Girolama Savoldo gibi sanatçıların yapıtlarını incelemekle kazanmış, Tiziano’nun öğrencisi iken Venedik Okulu'yla da ilişki kurmuştur. 
   Roma’da çalıştığı dönem yapıtları dramatik bir anlatım sunmayan kendi portreleri ve ölü doğa resimleridir. Bunlarda güçlü bir ışık gölge kullanılmış ve ayrıntıları özenle betimlemiştir.

***
   Caravaggio, kısa hayatının farklı iki döneminde Napoli’de yaşadı.
   İşte bu dönemlerden arda kalan üç önemli eseri, bugün Napoli’de sergileniyor.

***
    Pio Monte Della Misericordia’da sergilenen “The Seven Works of Mercy” tuvali, sanatçının Colonna ailesinin davetiyle ilk kez Napoli’ye geldiği 1606 yılına tarihlenir.
    Yedi merhamet eylemi genellikle yedi farklı sahnede temsil edilirdi. Ancak Caravaggio bunların hepsini aynı anda, bu devasa tuvalin alt kısmında tasvir ederken, üst kısım alıcının isteği üzerine eklenen Meryem Ana’ya adanmıştır.
   Merhametli olarak kabul edilen Meryem Ana, genellikle resimlerin ortasında tek başına yer alan bir figürken burada merkezden uzakta, melekler ve Bebek İsa eşliğindedir.
   Eserdeki aksiyon karmaşıktır, ajitedir, anlatım için gerçek bir odak noktası yoktur ve tüm sahne, ilahi ışığı lütufun ve merhametin bir temsili olarak vurgulayan güçlü bir ışık-gölge ile tanımlanmıştır.
   Dikkat çekici olan tüm karakterlerin sıradan insanlar olarak tasvir edilmesidir.
   Bunun nedeni de Caravaggio’nun üst sınıfların resmi hayırseverliğine değil, yalnızca insanların diğer insanlara karşı kendiliğinden cömertliğine inanmasıydı.
   “The Seven Works of Mercy” Napoli barokunun temeli haline geldi ve sonraki ressamlara da yol gösterici oldu.

***

   Bir diğer eser de “The Flagellation of Christ”…
   Muhtemelen bu resim de Caravaggio’nun Napoli’ye yaptığı ilk seyahate dayanır. 
   Anıtsal boyuttaki bu yağlı boya tuvali, aslen San Domenico Maggiore Kilisesi’ne adanmıştır.
   Buradaki ikonografi klasiktir, Sütundaki İsa ve etrafındaki üç işkenceci konu edinmektedir. Yeni olan şey ise, İsa'nın geleneğe göre ancak kırbaçlandıktan sonra giydirilen omurga tacını zaten takmış olmasıdır.
   Caravaggio için her zaman kurtuluş anlamına gelen ışık, sanki kendi bedeninin katı, yontulmuş kütlesinden geliyormuş gibi Mesih'in üzerine tam olarak parlar. Zulmedenler derin, karanlık bir gölgeden doğarlar, ancak en azından kısmen bundan aydınlanırlar. Bu, Hıristiyan inancının merhametinin ve bağışlanmanın gücünün bir simgesidir. Resim Capodimonte Müzesi’nde sergilenmeye devam ediyor.

***
   Caravaggio, 1609'da başlayarak ikinci kez Napoli'de bulundu. İkinci Napoli döneminden şehre kalan tek eser, son tablosu olan The Martyrdom of Saint Ursula’dır (Aziz Ursula'nın Şehitliği).  Bu eser ailesinin Aziz Ursula tarafından kutsanmış olduğuna inanılan Cenevizli bankacı Marcantonio Doria için yapılmıştır. Bu durumda da Caravaggio klasik ikonografiyi tamamen değiştirmiştir.
   Burada, kur yapmayı reddettiği için suçlu olarak kabul edilen bakire Ursula'yı yaralayan despot Attila'yı görüyoruz. Teninin soluk rengi onun ölümünü haber veriyor, ancak sanki dünyevi dramların üstündeymiş gibi teslim olmuş, neredeyse kopuk görünüyor. Kadının yanında, kendi eyleminden dehşete düşmüş görünen Hunlar’ın hükümdarının yanı sıra, üç erkek, onun tebaası var; bunlardan biri Caravaggio'nun bakışlarına sahip. Yüzü şok olmuş. Bu sanatçının yaşanan trajediden önceki duygusal katılımının bir ifadesidir.
   Öncekilerde olduğu gibi, bu resimde de renk kontrastı güçlüdür, ancak burada sanatçının sahneye daha fazla drama katan koyu tonlara daha fazla yer vermiş olduğunu görüyoruz. 
   Bazı sanat eleştirmenleri sanatçının bu seçimini, resmi yaptığı dönemde kendisinin de zor zamanlardan geçtiğinin bir göstergesi olarak yorumluyor.
   Ölüm cezasına çarptırıldığı için sanatçı o dönemlerde af bekliyordu. Hatta sanatçı, günümüzde Palazzo Zevallos’ta sergilenen resmi tamamladıktan sonra Napoli’den öyle hızla ayrılmıştı ki, tuval henüz kurumamıştı bile.
   Caravaggio’nun beklediği af gelmedi ve Napoli’den ayrılırken, bugün bile hala tamamen netleşmeyen bir şekilde ölmüştür.

***
   Caravaggio'nun ölümü de her daim tartışmaların merkezinde olmuştur. 
   Söylentiler, ya Tommasoni ailesinin ya da şövalyelerin onu intikam almak için öldürttüğüne inanıyor. Geleneksel olarak tarihçiler uzun zamandır onun frengiden öldüğünü düşünmüşlerdir. Bazıları da, pastörize edilmemiş süt ürünlerinden sıtma veya muhtemelen bruselloz olduğunu söyledi.    
    Bazı akademisyenler de, Caravaggio'nun Malta'dan, muhtemelen Wignacourt'tan ve/veya Şövalyelerin hiziplerinden kaçtığından beri onu takip eden aynı "düşmanlar" tarafından saldırıya uğradığını ve öldürüldüğünü ileri sürdüler. 

***
    Caravaggio'nun kalıntıları araştırmacılar tarafından 2010'da bir yıl boyunca incelendi. İlk testler, Caravaggio'nun kurşun zehirlenmesinden ölmüş olabileceğini öne sürdü. O dönemlerde boyalar yüksek miktarda kurşun tuzu içeriyordu. Ancak 2012'deki araştırmalar sonucunda ise Caravaggio'nun Napoli'deki bir arbedede, özellikle Staphylococcus aureus'un neden olduğu sepsisten aldığı bir yaranın sonucu olarak öldüğü sonucuna vardı.
   2002'de yayınlanan Vatikan belgelerinde ise zengin Tommasoni ailesinin üyesi olan model Fillide Melandroni'nin sevgisi yüzünden Caravaggio'yu öldürmesi için tetikçi gönderdiğini raporlandığı görüldü.

caravaggio-2-1.jpg

Bu yazı toplam 1324 defa okunmuştur.
Önceki ve Sonraki Yazılar