Kıbrıs Yeşil Mutabakatı; Kıbrıs sorununun çözümünden önce bile hazırlanıp yurdumuzun her köşesinde uygulamaya konulabilecek ve Kıbrıslı Türklerle Kıbrıslı Rumlar arasında olacak olan bir anlaşmadır. Bu anlaşma, yakın geçmişte Avrupa Birliğinin yeni stratejisi olarak resmen duyurduğu; doğal kaynak kullanımında Αvrupa Birliği sınırları içerisindeki üye devletleri modern, etkili ve rekabetçi bir yapıya dönüştürebilecek olan yeşil teknoloji ile:

Sera gazı salınımını 2050 yılına kadar  sıfır düzeyine indirmeyi,

Ekonomik kalkınmayı aşırı doğal kaynak tüketimi ile bağdaştırmamayı,

ve hiçbir insanın ve birlik üyesi hiçbir devletin sosyal olarak dışlanmamasını

amaçlayan Avrupa Yeşil Mutabakatı’ na dayanıyor.

Mutabakat, üye devletler topraklarının birleşik bir ekosistem olarak kabul edilmesinden dolayı, hiçbir bireyin ve hiçbir bölgenin gelecekte yaşanacak olan dönüşümün dışında kalmaması için tasarlanmıştır.

Ekosistemin hemen yeniden birleşmesi

Bölünmüş yurdumuzda “Birleşik ekosistemin anlamı nedir?“ sorusu sorulmalı ve 1992 Rio Konferansında ortaya konulduğu gibi, Kıbrıs’ ın her yerinde sürdürülebilir kalkınma felsefesi uygulanmalıdır.

Kıbrıs Yeşil Mutabakatı’ nın tüm yurdumuzda sürdürülebilir kalkınma felsefesi ile uygulanabilmesi için Ekosistemin hemen yeniden birleşmesi isminde yeni bir platform kurulmalıdır ki birleşik yurdumuzu modern, doğal kaynak kullanımında etkili ve rekabetçi bir ekonomiye dönüştürebilsin.

Avrupa Birliği’ nde ve Kıbrıs’ ta Ormanların Geliştirilp Korunması

Βitki ve hayvanlardan oluşan, ve sık ağaçlarla tanımlanan karmaşık ekosistemlere Orman denir. Bugün ormanlar yeryüzünün 9,4%’ nü, yani karaların 30%’ unu oluşturmaktadır.

Ağaç, çalı veya fundaların çoğunlukta olup olmadığına bakιlmaksızın, doğal bitki örtüsü ile kaplı olan, ve kendi yaşam ve işlevleri ile karmaşık bir bütünlük oluşturan tüm alanlara ormanlık alan denir. Bunlar doğanın biyolojik dengesini sağlamada önemli rol oynayan Ormanlık Ekosistemlerdir.

Yaşam ve insan için çok yönlü bir anlamı ve paha biçilemez değeri ile orman doğal bir nimettir. “Orman insansız var olabilir, ama insan ormansız yaşayamaz.“

Avrupa Birliği (AB)’ nin  41,7%’ lik bir bölümü ormanlarla kaplıdır ve tüm dünyadaki ormanlık alanların 5%’ ine denk gelen 182 milyon hektarlık bir alana yayılmıştır.

AB’ deki en yüksek ormanlık alan oranlarına sahip ülkeler: 71,3% ile Finlandiya, 66,5% ile İsveç, 63,4% ile Slovenya ve 58,2% ile Estonya olarak kayıtlara geçerken; 56,4% ile Letonya ve 50,6% ile Hırvatistan 50% kaplama oranını aşan ülkeler olarak listeyi tamamlamaktadır. Sıralamanın diğer ucunda 8% ile Hollanda, 11,5% ile Malta ve 15,6% ile Danimarka bulunmaktadır. Listeyi 22,4% ile İrlanda ve 23,1% ile Belçika takip etmektedir.

Ağaçlandırma ve ormanlandırma çalışmaları, ve ormanların doğal gelişimi sebebi ile AB’ deki ormanlık alan yüzeyi 1990 ile 2010 yılları arasında yaklaşık 11 milyon hektar kadar artmıştır.

Çevreci bir bakış açısıyla yaklaşacak olursak; ormanların çeşitli ekosistemsel faydaları vardır. Toprak zeminlerin korunması (korozyon), su döngüsüne katılım ve yerel iklimi (özellikle buharlaşma ve terleme yoluyla) ve dolayısı ile de küresel iklimi (özellikle karbon depolama yolu ile) düzenleme bu ekosistemsel faydalardandır. Ormanlar farklı türlerin yaşam alanı olarak biyolojik çeşitliliği de korurlar.

Sosyo-ekonomik bir bakış açısıyla yaklaştığımız zaman kereste gibi doğal kaynak üretiminde ormanlardan yararlanılabilir. Asıl kullanım amacı 42% oranı ile enerji üretimi, 24% oranı ile kereste üretimi, 17% oranı ile kağıt sanayisi ve 12% oranı ile tabela endüstrisidir.

Kıbrıs’ ta ormanlık alanların oranı 39,7% dir ve listenin neresinden bakarsak bakalım AB’ de orta sıralarda yer almaktadır. Kıbrıs’ ın en önemli ormanları Kormacit, Baf, Akamas, Stavrovouni, Beşparmaklar, Mesarya, Karpaz, Adelfi, Mahera, Trodos ve Limasol ormanlarıdır.

Karbondioksit (CO₂) Depolayıcıları olarak Ormanlar

Avrupa Konseyi 14/05/2018 tarihinde; sera gazı salınımının ve emiliminin Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık (AKAKDO) aktiviteleri olarak sayacak çerçevenin yasalaştırılması için gereken düzenlemeleri; 2030 yılına kadar iklim ve enerji için planlanan çerçevede resmi olarak duyurdu.

Bu kanunlaştırma çalışması, 2021 – 2030 yılları arasında AB’ nin sera gazı salınımını azaltılmasına; tüm birlik ülkelerinde yeryüzünün ve ormanların ileri düzeyde korunması ve yönetimi ile katkıda bulunacak.

Bu yeni düzenleme karbon salınımının ve emiliminin AKAKDO sektörü tarafından dikkate alındığını garantiye alan çerçeveyi içeriyor. Bu yöntemle AB, Paris Antlaşması (2015) çerçevesince karbon gazı salınımını 2030 yılına kadar 45% azaltmayı amaçladığı hedefine ulaşabilecek.    

Kıbrıs' ta Yanan Ormanlık Alanlar

Yurdumuzda meydana gelen son yangın cehennemini 03/07/2021 tarihinde Arakapas, Eptagonia, Akapnou, Sikopetra (dağlık Limasol), Ora, Odou, Agioi Vavatsinias, Melini, Vavatsinia (dağlık Larnaka) köylerinde yaşadık.

Toplamda 55 km² lik yanmış alanın; 120 km² bir alana yayılmış olan yukarı köylerin yaklaşık olarak yarısına denk geldiği vurgulanmaktadır. Vurgulanması gereken bir başka konu ise 1973 kayıtlarında bu köylerin toplamda 2200 kişilik nüfuslarının olduğu ama bugün 1500 kişilik nüfusa sahip olduklarıdır. 35%’ lik bir nüfus kaybının yanında üreme popülasyonunda da 80% lik bir kaybın yaşandığı kaydedilmektedir.

Kıbrıs’ ta kayıtlara geçen en büyük yangın olan 1974 savaşı sırasında 260 km² lik alana yayılan yangından ve 1995’ de Beşparmaklardaki yaklaşık olarak 81 km² alana yayılan yangından sonra 03/07/2021 tarihindeki 55 km² lik alan yayılan yangını 2016’ da Soleas’ daki 19 km² lik alana yayılan yangın, 2007’ de Saittas’ daki 12 km² lik alana yayılan yangın, 2020’ de Kalkanlı’ daki 5 km² alana yayılan yangın ve 2015’ de Kapalı Maraş’ daki 1 km² lik alana yayılan yangın takip etmektedir.

Kıbrıs ekosisteminin bir bütün olmasından ve yaşatılması gerektiğinden dolayı tüm Kıbrıs’ ta ormanların korunması stratejisinin birincil önceliğimizin olması gerekir. Çünkü, “Orman insansız var olabilir, ama insan ormansız yaşayamaz.”

Ekosistemin hemen yeniden birleşmesi ismindeki yeni bir platformun sürdürülebilir bir kalkınma politikasının uygulanmasına entegrasyonunun gerekliliği, ada genelinde Kıbrıs ormanlarının korunması ve gelişiminin karşılıklı etkileşime ve bağlılığa dayalı olduğundandır. Kıbrıs’ ın tümünde yapılacak olan profesyönel bir ağaç ekimi karbondioksit gazı (CO₂) salınımını düşüreceği gibi yeni iş alanları da yaratabilecektir.  

Gelecek yazımızda yanan ormanlık alanların geri kazanımı ve yangından etkilenen vatandaşların tazmininden bahsedeceğiz.