1 Mayıs Kıbrıs’ta ilk kez 1925 yılında, Leymosun’da kutlanmıştı ve bu yıl 1 Mayıs’ın Kıbrıs’ta kutlanmasının 100ncü yılı... “Barış ve sosyal adalet için omuz omuza” sloganıyla kutlanacak olan bu yılki 1 Mayıs’ta Dünya Sendikalar Federasyonu üyesi PEO ve Kıbrıslıtürk sendikalar Lefkoşa’da ara bölgede ortak bir etkinlik düzenleyecekler. Bu sendikalar PEO, DEV-İŞ, KTAMS, KTÖS, KTOEÖS, BES, KOOP-SEN ve DAÜ-SEN...

AKEL Türkçe’de yer alan haberde şöyle deniliyor:

“PEO işçi sınıfının ve tüm emekçilerin birlik, mücadele ve dayanışma günü 1 Mayıs’ı şanına yakışır bir ihtişamla bu yıl da tüm ilçelerde etkinliklerle ve Lefkoşa’daki Ara Bölge’de Dünya Sendikalar Federasyonu Üyesi Kıbrıslıtürk sendikalarla birlikte kutluyor.

1 Mayıs Kıbrıs'ta ilk kez 1925 yılında Limasol İşçi Merkezi'nde kutlanmıştı. 2025 1 Mayıs’ı Kıbrıs’ta 1 Mayıs’ın kutlanmasının 100. yıl dönümü olması nedeniyle özel bir önem taşıyor. Bu yılki 1 Mayıs kutlamalarının temel sloganı: “1925-2025: Kıbrıs’ta 1 Mayıs'ın 100. Yılı. Barış ve sosyal adalet için omuz omuza!” olacak.

1 Mayıs etkinlikleri çerçevesinde iş yerlerinde ve yerleşim yerlerinde, belediyelerde ve mahallelerde onlarca toplantı yapılacak. 1 Mayıs etkinlikleri Lefkoşa’nın Ara Bölgesi’nde PEO’yla birlikte Kıbrıslıtürk  ilerici sendikalarla yapılacak ortak kutlamayla doruğuna ulaşacak.

1 Mayıs 2025 Perşembe günü (yarın) gerçekleştirilecek etkinlikler:

LEFKOŞA (Ana Etkinlik)

• Saat: 17.00’de Eleftheria-Özgürlük Meydanı'nda miting

• PEO Genel Sekreteri Sotirula Haralambus'un konuşması

• AKEL Genel Sekreteri Stefanos Stefanu'nun konuşması

• Ara bölgedeki alana doğru yapılacak yürüyüş ve orada Kıbrıslıtürk ilerici sendikaların yürüyüş korteji ile bir araya gelerek, 1 Mayıs ortak açıklamasının yapılması

• Sanat programı

LİMASOL

• Saat: 10.00’da PEO Limasol binası önünde miting

• Saat: 10.30’da Enaerio Meydanı'na doğru yürüyüş

• Saat: 11:00’de PEO Limasol İlçe Sekreteri Maria Singeri'nin konuşması

• Sanat programı

LARNAKA

• Saat: 9.30’da PEO Larnaka binası önünde miting

• Saat: 10.30’da Finikudes-Hurmacıklar Meydanı'na yürüyüş

• Saat: 11.30’da PEO Larnaka İlçe Sekreteri Yorgos İulianos'un konuşması

• Sanat programı

BAF

• Saat:10.00’da PEO Baf binası önünde miting

• Sanat programı

• PEO İlçe Sekreteri Nikos Savvidis’in konuşması

• Kentin ana caddelerinde yürüyüş

MAĞUSA

• Saat: 18.00’de Aya Napa meydanında miting

• PEO Mağusa İlçe Sekreteri Panikos İerarhis’in konuşması

• Sanat programı

• Kentin ana caddelerinden geçerek Aya Napa limanına doğru yürüyüş”

1947’DE LEFKE’DEKİ KUTLAMA...

AKEL Türkçe sayfasında, 1 Mayıs 1947’deki kutlamayla ilgili olarak şöyle deniliyor:

“Kıbrıs – 1 Mayıs 1947

1947’de Kıbrıslırum ve Kıbrıslıtürk maden işçileri 1 Mayıs’ı şanına yakışır bir şekilde kutlamaya karar verdiler. Lefke’de, Karadağ'da ve Ksero’da madencilerin ortak toplantılarında işi boykot kararı verildi. İşveren bu karardan haberdar olur olmaz 3 gün boyunca madeni kapatmakla tehdit etmeye başladı. İşverenin tehditlerinden madencilerin cesareti kırılmamakla kalmayıp, inadına 1 Mayıs’ı kutlama kararına sahip çıktılar.

1 Mayıs 1947’de tek bir madenci bile işe gitmedi ve bunu bütün Kıbrıslıtürk-Kıbrıslırum madencilerin aileleriyle birlikte yer aldığı eşi görülmemiş kitlesel geçit törenleri izledi. Geçit töreni maden işçilerinin ikamet ettikleri sokaklardan geçtikten sonra Mavrovuni’deki sendika binasında sona erdi.

İşveren, tehditlerini uygulayarak 3 gün boyunca madencilerin çalışmasına izin vermedi ve binlerce aileyi yaptıkları “hatayı” anlamaları için zaten çok yetersiz olan gelirlerinden mahrum etti. İşverenin bu tutumu madencileri birbirlerine daha da kenetledi ve ertesi yıl, 1948’de birlik içerisinde Kıbrıs İşçi Hareketi’nin en çetin mücadelelerini verdiler.”

MAYIS 1958’DE YAŞANANLAR...

Ve Mayıs 1958’de yaşanan cinayetlerle ilgili olarak AKEL Türkçe sayfasında şöyle yazıyor:

“Kıbrıs Mayıs 1958

1958, sınıf odaklı sendikalar federasyonu PEO'nun ve Sol Halk Hareketi’nin Kıbrıslırum-Kıbrıslıtürk üyelerine karşı şovenistler tarafından işlenen cinayetler ve suikastlarla tarihe geçti.

21 Ocak 1958'de faşist Grivas'ın maskeli katilleri İlias Tofaris'e babasının küçük kahvehanesinde suikast düzenlenerek öldürüldü. Aynı gece Mihalis Petru da öldürüldü. Onu Savvas Menikos, Dimitris Yasemis ve Andreas Sakkas izledi. Panayotis Stilianu vahşice dövülerek öldürüldü. Nikodimos Yoannu, Maria Haritu ve henüz 13 yaşındaki Despulla Katsuri'yi kurşuna dizerek acımazca öldürdüler.

1 Mayıs İşçi Bayramı yaklaşırken,  TMT, 1 Mayıs eylemlerine katılmamaları için Kıbrıslıtürk işçilere yönelik terörünü yoğunlaştırdı. Buna rağmen birçok kişi Lefkoşa’daki 1 Mayıs mitingine katıldı. 1 Mayıs gecesi, TMT, Lefkoşa’daki ilerici Türk Eğitim Kulübü’nü yağmalayarak ateşe verdi. 22 Mayıs'ta PEO Türk Bürosu Sorumlusu Ahmet Sadi'ye canice bir suikast girişimi gerçekleştirdiler. Saldırı sonucu Ahmet Sadi ve eşi ağır yaralandı.

İki gün sonra, İngiliz sömürgecileri tarafından kapatılan sol gazete “İnkilapçı”nın eski Genel Yayın Yönetmeni Fazıl Önder Sella öldürüldü. Birkaç gün sonra Ahmet Yahya suikast sonucu öldürüldü. Ardından sendikacı Hasan Ali'ye karşı bir suikast girişimi düzenlendi. 5 Haziran'da faşistler Ahmet İbrahim'i öldürdüler ve kısa bir süre sonra Arif Hulusi'ye karşı bir suikast girişiminde bulunuldu.

Bu faşist saldırılara hedef olan insanların listesi bitmek bilmiyor... Bu suikastlar ve cinayetler her iki toplumun şovenistleri tarafından yapıldı, ancak her ikisi de aynı güçlere hizmet eden maşalardı.”

***  DÜNYADAN GÜNCEL...

“Kayıplar için Global İttifak”, “kayıplar” konusunu gündemde tutmayı hedefliyor...

Uluslararası Kızılhaç Örgütü’nün Merkezi Araştırma Ajansı’nın 150nci yıldönümü vesilesiyle 11 Mayıs 2021 tarihinde kurulan “Kayıplar için Global İttifak”, “kayıplar konusunu gündemde tutmayı hedefliyor... Uluslararası Kızılhaç Örgütü ICRC Başkanı Peter Maurer ve İsviçre Dışişleri Bakanı Livia Leu tarafından kurulan Global İttifak, halen 13 üye devletten oluşuyor: Arjantin, Azerbaycan, Kolombiya, Hırvatistan, Estonya, Kore Cumhuriyeti, Kuveyt, Meksika, Nijerya, Norveç, Peru, İsviçre ve Gambiya...

“Global İttifak”, “kayıplar ve parçalanmış aileler konusunda duyarlılık yaratıp kamuoyu oluşturmayı, bu insani konuya getirilecek çözümleri etkilemeyi ve bu konunun ele alınması için derhal eyleme geçilmesini teşvik etmeyi hedefliyor.

Uluslararası Kızılhaç Örgütü’nün aylık bülteninden ve internet sitesinden derlediğimiz bilgilere göre “Kayıplar için Global İttifak”, insanların “kayıp” edilmelerini önlemek maksadıyla kollektif diplomatik angajmanları hızlandırmayı, “kayıplar”ın akibetini bulup ortaya çıkarmayı, “kayıp” yakınlarının ihtiyaçlarına yanıt vermeyi ve ölmüş olanların da onuruna saygı gösterilmesini sağlamayı hedefliyor.

“Kayıplar için Global İttifak” üyeleri, hükümetler arası ortamlarda global ve bölgesel düzeyde birlikte çalışıyorlar, ortak açıklamalar yapıyorlar ve kamuoyu oluşturmak için iletişim fırsatlarını kullanmaya çalışıyorlar... “Kayıplar için Global İttifak” üyeleri, teknik işbirliği olanaklarını geliştiriyor, uzmanlık, teknik bilgi ve en iyi yöntemler konusunda bilgi alış verişini sağlamaya çalışıyorlar.

BM GENEL KURULU’NA HİTAP...

“Kayıplar için Global İttifak”, Nisan ayının ilk günlerinde, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’na hitaben bir ortak açıklama yaptı. Açıklamayı, “Global İttifak”taki İsviçre’nin Daimi Temsilcisi’nin Yardımcısı Adrian Dominik Hauri okudu. Açıklamada özetle şöyle denildi:

***  “Kayıplar için Global İttifak” adına sizlere hitap etmekten onur duyuyorum – bu ittifak bölgeler arası bir grup devletten oluşmaktadır ve bunlar Arjantin, Azerbaycan, Kolombiya, Hırvatistan, Estonya, Kuveyt, Meksika, Nijerya, Norveç, Peru, Kore Cumhuriyeti, İsviçre ve Gambiya’dır.

***  Global İttifak, insanların kayıp edilmesini önlemek ve bu olduğunda da buna çözüm getirmek maksadıyla uluslararası alanda gerekli çalışmalara dikkat çekmeyi hedefliyor. BM Genel Kurulu Başkanı’na kayıplarla ilgili kararın yıldönümünde, kayıplarla ilgili bugün karşı karşıya kalınan zorlukları tartışmak üzere bu ilk toplantıyı çağırmış olduğu için teşekkür ederiz.

***  Yüksek Komiser Turk’e de teşekkürlerimizi sunarız – kendisinin devam etmekte olan silahlı çatışmalar nedeniyle korkunç sayıda insanın “kayıp” edilmesi ve bu trajediyi ele alacak çoğunlukla yetersiz kalan çabalar konusundaki kaygılarını paylaşıyoruz... Uluslararası Kızılhaç Örgütü tarafından 2024’te kayıt altına alınan yenile “kayıp” edilmiş insan sayısı, 56 bin 559 kişi idi ki bu bir önceki yıla göre büyük bir artıştır. Dünyanın çeşitli yerlerinde halen 120 yerde çatışmalar devam etmektedir ve bu rakamın büyüklüğünden kaynaklı insanların çektiği acı, bizi bir an da olsa durup düşünmeye sevketmelidir.

***  Uluslararası İnsancıl Hukuk, bu acıyı azaltmak için yasal çerçeveyi sağlamaktadır. Bugün dünya çapında devam eden çatışmalar, uluslararası hukuğa saygı gösterilmeyişi ve uyulmayışı, acıları büyütmekte ve özellikle bu çatışmalarda sıkışıp kalan sivil nüfusların acısını arttırmaya neden olmaktadır.

***  Kayıp şahıslarla ilgili olarak Uluslararası İnsancıl Hukuk’ta çok net maddeler mevcuttur ki bunlara saygı gösterildiğinde, insanların kayıp edilmesinin hem önüne geçilmesine, hem de bu sayının azaltılmasına yardımcı olur. İnsanların kayıp edilmesini engelleyen çatışmanın taraflarının görevleri sıralanmaktadır Uluslarlararası İnsancıl Hukuk’ta, kayıp edilenlerin akibetiyle ilgili alınacak tüm pratik önlemler sıralanmakta ve kayıp yakınlarına da sevdiklerinin akibeti hakkında bilgi verilmesi öngörülmektedir. Aynı şekilde, zorla kayıp edilen ya da savaş suçları nedeniyle kayıp edilmiş olanlara ilişkin savaş suçlarının uygun hallerde kovuşturulmasını da öngörmektedir Uluslararası İnsancıl Hukuk. 

***  Çoğunlukla toksik ve kalıcı savaş mirasından kaçınmanın en iyi yönteminin öncelikle insanların kayıp edilmesini önlemek olduğunu biliyoruz. BM Genel Sekreteri’nin A/79/282 numaralı raporu ve BM Genel Kurulu’nun 79/173 sayılı kayıp şahıslarla ilgili kararında belirtilen eylemleri devletler ve taraflar öncelikli olarak ele almalı ve bunu uluslararası insancıl huku ve uluslararası insan hakları yasasında öngörülen görevlerine uygun olarak yapmalı ve böylece insanların kayıp edilmesini önlemelidirler. Bu da, daha geniş bir hazırlık startejisinin parçası olarak ulusal bilgi bürolarının oluşturulmasını da içermektedir.

***  Bizler aynı zamanda yaralıların kayıt altına alınmasının, ölmüş olanların yeterli, saygılı ve onurlu biçimde ele alınmasının ve aynı zamanda tutukluların kayıt altına alınmasının ve onların insan haklarına saygı gösterilmesinin önemine de dikkat çekmek istiyoruz.

***  Bu bağlamda şimdiki global durum, çok sayıda insanın “kayıp” edilmekte olmasına dair pek çok olay nedeniyle koordineli bir çaba gerektirmektedir. Global İttifak’a bazı üyelerimizin ilk elden deneyimlerinden biliyoruz ki kayıp şahıslarla ilgili karmaşık vakaların çözümü uzun vadeli, çok disiplinli bir yaklaşıma, kararlı bir siyasi iradeye ve kaynaklara ihtiyaç duymaktadır. Bu nedenle Global İttifak devletleri BM Genel Sekreteri’nin raporundaki tavsiyeleri uygulamak için belirli önlemler almaya teşvik etmektedir...

***  Global İttifak, Uluslararası Kızılhaç Örgütü ICRC tarafından Kasım 2023’te düzenlenen 3üncü Kayıp Şahıslar’ın Yakınları Uluslararası Konferansı’nda kayıp yakınlarıyla bir araya gelme folanağı buldu. Kayıp yakınları bizlerden kayıplarla ilgili tüm süreçlere dahil edilmelerini, çok yönlü ihtiyaçlarının giderilmesini, örgütlerinin tanınıp desteklenmesini istediler. O nedenle devletlere çağrıda bulunuyoruz ve kayıp yakınlarını etkileyen kayıpları arama süreçlerine kayıp yakınlarını da dahil etmelerini, örgütlerinin desteklenmesini ve ulusal yasama ve politikalara kayıp yakınlarının belirli ihtiyaçlarının karşılanmasının dahil edilmesini sağlamaya çağırıyoruz.

***  Uluslararası İnsancıl Hukuk’ta kayıp şahıslarla ilgili çatışmaların sona ermesi sonrasında sıralanan görevlerin de altını çiziyoruz. Bu çerçevede BM Güvenlik Konseyi’nin geçtiğimiz Haziran ayında bir dizi ülkeyle birlikte Arria Formula toplantısından haberdar olmak da teşvik edicidir – çatışmaların onlara yıl önce sona ermiş olduğu bazı ülkelerin kayıplarla ilgili sistematik çalışmaları sonucu kayıp yakınlarına kayıpların akibeti hakkında bilgi verebiliyor olmalarını da not etmek istiyoruz. Böylesi durumlar, kayıp yakınlarına yanıt vermenin önemine işaret etmektedir – böylelikle toplumlar çatışmanın yarattığı güvensizlikten sürdürülebilir bir barış yoluna doğru adım atabilmektedir. İkili, bölgesel ve uluslararası işbirliklerinin yanısıra, bilgi alışverişi ve ilgili arşivlere ulaşım kolaylığı da, kayıp şahısların akibetinin belirlenmesinde büyük önem taşımaya devam etmektedir.

***  Sonuç olarak “Kayıp Şahıslar İçin Global İttifak”, BM Genel Kurulu’nun bu ilk toplantısının Devletler’i kayıp şahıslar konusunda ilerleme kaydedebilmek için gerekli adımları atmaya teşvik edeceğini ummaktadır.

https://missingpersons.icrc.org/global-alliance-

(Uluslararası Kızılhaç Örgütü internet sitesinden derleyip Türkçeleştiren: Sevgül Uludağ/YENİDÜZEN).