Hamilelik ve korunma konusundaki yanlış bilgiler, sadece bireysel değil toplumsal ölçekte sonuçlar doğuruyor. ‘Cinsel ilişki regl bitiminde olursa hamile kalınmazmış’, ‘ilk cinsel ilişkide zaten hamile kalınmazmış’, ‘cinsel ilişkiden hemen sonra ayakta durmak hamileliği engellermiş’. Hayır! Bu yazı Dünya Sağlık Örgütü, UNFPA, Women Deliver, SIECUS gibi güvenilir kurumların verilerine dayanarak merak edilen soruları cevaplamak için hazırlandı.

1. Geri çekme yöntemi işe yarar mı?

Bilim diyor ki geri çekme yöntemi (coitus interruptus) en güvenilmez korunma yöntemlerinden bir tanesidir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre bu yöntem ideal koşullarda %78-80 etkili olsa da ‘ideal koşullarda’ kişilerin reflekslerine fazlasıyla güvenmek gerekir, ki doğurganlık söz konusu olduğunda bu oldukça risklidir. Çünkü boşalma öncesi gelen sıvıda da sperm bulunabilir.

Sonuç; geri çekme yöntemi tek başına etkili değildir.

2. İlk cinsel ilişkide hamile kalınır mı?

Sperm hücresi, yumurtayla ilk tanışmasında da ‘merhaba’ diyebilir. UNFPA verileri, korunmasız yaşanan ilk cinsel ilişkide de hamile kalma riskinin bulunduğunu açıkça ortaya koymaktadır.

Sonuç; yaşanan cinsel ilişkinin ilk olması hamileliğe karşı koruyucu değildir. Korunmadan gerçekleşen her cinsel ilişki potansiyel olarak hamilelikle sonuçlanabilir.

3. Regl döneminde yaşanan cinsel ilişkide hamile kalınır mı?

Evet, ihtimal düşük de olsa hamilelik mümkündür. Çünkü her kişinin regl döngüsü aynı değildir. Bazı kişilerde yumurtlama daha erken gerçekleşebilir, spermler ise 3 ile 5 gün canlı kalabilir.

Sonuç; regl döneminde olmak doğurganlığı devre dışı bırakmaz, bu nedenle korunma her zaman önemlidir.

4. Doğum kontrol hapları kısırlık yapar mı?

Hayır! Doğum kontrol hapı kısırlığa yol açmaz. Dünya Sağlık Örgütü ve Women Deliver gibi güvenilir kuruluşların verilerine göre, hap bırakıldıktan sonraki birkaç hafta içinde doğurganlık yeniden başlar. Bu hapların kalıcı kısırlığa neden olduğu yönünde bilimsel kanıt bulunmamaktadır.

Ek bilgi; bazı durumlarda (örneğin polikistik over sendromu gibi) doğurganlığı düzenlemek amacıyla doktorlar tarafından reçete edilebilir.

5. Spiral takmak çok acı verir mi?

Hayır, genellikle ciddi bir acıya neden olmaz. Spiral (RİA) uygulaması kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir. Bazı kişiler hafif rahatsızlık duyabilir ancak işlem kısa süreli olduğundan uzun vadeli bir ağrıya neden olmaz. UNFPA’ya göre spiral en etkili, uzun süreli ve geri dönüşümlü korunma yöntemlerinden biridir. Uygun danışmanlıkla takıldığında kişiler tarafından genellikle iyi tolere edilir.

Dikkat; spiral takıldıktan sonra hafif kramplar olabilir ancak sürekli ağrı normal değildir. Sürekli ağrı durumunda mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

6. Ertesi gün hapı yüzde yüz işe yarar mı?

Hayır. Ertesi gün hapları %100 koruma sağlamaz. Korunmasız şekilde yaşanan cinsel ilişkiden sonra ne kadar erken alınırsa etkisi o kadar yüksek olur. SIECUS verilerine göre ilk 24 saat içinde alındığında başarı oranı daha yüksektir ancak zaman geçtikçe etkinliği azalır.

Önemli bilgi; ertesi gün hapı, düzenli bir korunma yöntemi değil acil durum içindir. Sık kullanımı vücutta hormonal dengesizliklere neden olabilir.

7. Hemen hamile kalınır mı?

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre kişilerin düzenli, korunmasız cinsel ilişkiyle hamile kalma oranı yüksektir. Ancak yaş, yumurtalık rezervi, stres, kilo, yaşam tarzı gibi birçok faktör hamile kalma durumunu etkilemektedir.

Not; 35 yaşın altındaki kişilerde 1 yıl boyunca düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye rağmen hamilelik oluşmadıysa alanında uzman bir kişiye danışmak faydalı olabilir. 35 yaşın üstündeki kişiler içinse bu süre 6 aydır.

8. Vajinal duş hamileliği önler mi?

Maalesef bu çok yaygın ama bir o kadar da yanlış olan bir bilgidir. Hayır, vajinal duş ne hamileliği önler ne de sağlıklıdır. Aksine vajinanın doğal dengesini bozar ve enfeksiyon riskini arttırır.

Bilimsel gerçek; vajinayı sabunla, parfümlü ürünlerle yıkamak sağlıklı değildir çünkü vajina kendini koruma ve temizleme mekanizmasına sahiptir.

9. Hamile kalmak için cinsel ilişki sonrası ‘ayakları hava kaldırmak’ işe yarar mı?

Hayır, tabiki! Hamilelik biyolojik sürece göre oluşur. Ve spermler yer çekimiyle değil kamçılarıyla hareket eder, yani yer değiştirmeleri için ayakları havaya kaldırmak gibi yöntemlere ihtiyaçları yoktur.

Sonuç; ayakları havaya kaldırmak, yastık koymak, ters dönmek… bu yöntemler ile hamile kalma olasılığı arttırılamaz.

10. Korunma sadece kadının sorumluluğunda mı?

Elbette hayır. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği burada da devreye giriyor. Kadınlar bedenlerinden sorumlu olmaya zorlanırken, erkekler çoğu zaman sürecin dışında bırakılıyor. Dünya Sağlık Örgütü, UNFPA, Women Deliver gibi kurumlar cinsel sağlıkta eşit sorumluluğun altını çiziyor. Korunma, planlama, karar verme tek bir cinsiyetin sorumluluğunda değildir.

Cinsellik utangaç fısıltılarla konuşulan bir konu olmamalı. Bedenimizi tanımak, doğru bilgiye erişmek ve cinselliği korku yerine sağlıkla yaşamak mümkün olmalı. Unutmayalım ki, her bireyin güvenli, sağlıklı ve planlı bir cinsel yaşam hakkı vardır.