Sömürgecilig olgusu saf bir düşünce deyil, yaşanan durumlar bütünüdür (Memmi, 2021, 67). İçinde olduğumuz krize bütünsel bagmag zorundayıg. Böyünü dünden koparamayıg. Dünü ve böyünü annamadan da geleceyi göremeyig. Gıbrıslıların varlıg krizi Türk yerleşimci kolonyalizmi ve Britanya kolonyalizmi üzerine guruludur. Gereg üniversitelermizde geregsa sol siyasetimizin içinde neredeysa sömürgecilig hiş tartışılmayan bir konudur. Türgce gonuşan Gıbrıslı aydınnarın böyüg bir çovunluğu Türg solunun peşinden sürüglenmiş, entellegtüel dünyası Türg solu vesilesiynan şekillenmişdir.

1963 krizinden soğra Türgce gonuşan Gıbrıslı erkeglerin eli silah dutabilen hebsi asger olduydu. Bu insannara “mücahid” denmegdeydi. Mücahid Arabça’da İslam adına savaşan kimse, demegdir ayni zamanda. Gıbrıslıların kidlesel ve örgüdlü olarag Türgleşdirilme süreci TMT ila başlar. Sünni müslümanlıg annayışı TMT’nin içinde ne gadar vardı? Soñ zamannarda düşündüyüm konulardan bir tanesi da budur. Neden bu insannara mücahid denmişdi? Mücahid kelimesinin bir anlamı da gudsal ülkü uğuruna savaşan kimse, demeg. Gudsal ülkü Taksim teziydi? Türgce gonuşan Gıbrıslıların Türk yerleşimci kolonyalizmi öncesi kidlesel ve örgüdlü bir şekilde sömürgeci tarafından “nesneleşdirilmesi” sömürgecinin bir “ensdürümanına” dönüşdürülmesi TMT ila başlar.

1963 krizinden soğra mücahid olan Gıbrıslılar, TC’den gendilerine verilen burslarınan Türkiye’ye okumaya giddiler. Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin  ve Kıbrıslı Türg solunun ileriki yıllardaki gadrolarının ezici bir çovunluğu Türkiye’de okumuş gençlerimizdi. Türk aydının Türk solunun üreddiği bilgilerinan, orada övrendigleri teoriynan ve eylem metodlarıynan Gıbrıs’a gelmişlerdir. Ne yazık ki Türk solunun bir kobyası, Gıbrıs’ın kuzeyinde inşa edilmişdir. Türk aydının sömürge geçmişi yogdur. Türgler hişbir zaman sömürgeleşdirilmemişdir. Dolayısıynan sömürge çalışmaları neredeysa yogdur. Soñ zamannarda bazı çalışmalar yapılmışdır. Bu çalışmaları AKP desdeglemegdedir. Bunun sebebi da sünni İslam düşüncesinin ve batı garşıdlığının kurumsallaşdırılması ve teorig ald yapının örülmesidir. Bundan dolayı ortaya goyduğumuz birçog perspegdif Türkiye’den “ithal”dir. Sömürgeci, Türgce gonuşan Gıbrıslıların sağını nasıl üreddiysa solunu da entellegdüel bağımlılıgdan dolayı, dolaylı olarag üredmişdir. Bunun önemli bir iddia olduğunun farkındayım. Akademig olarag üzerinde çalışılması gereken bir konudur.

İçinde bulunduğumuz krizi aşmag için sömürgecilig dönemi ve soğrası çalışmaları gendimiz dovrudan okumalıyıg. Bunnarı Marxism bağlamında tartışmalıyıg. Gendi somud goşullarımızı sömürge aydının gözünden deyil bizzad gendi gözümüzden yorumlayıb, gendi bakış açımızı oluşdurmag zorundayıg. Britanya kolonyalizmi, Kıbrıs Cumhuriyeti neo kolonyal dönem ve 1974 Türk yerleşimci kolonyalizmi dönemi olmag üzere bu üç dönemin içinde Gıbrıslıların “sesi” imha edilmişdir. Gıbrıslıların sesinin oluşmasına, yügselmesine ve Gıbrıslıların içinde yayılmasına sömürgeciler izin vermemişdir. Gıbrıslılar o kadar derin bir kölelig ilişgisinin içindedirler ki neo kolonyal politikaların bir sonucu olan Kıbrıs Cumhuriyetini bile isdememişlerdir. Onnar Yunanistan ve Türkiye için ölmüşler ve öldürmüşlerdir.       

Gıbrıslıların hikayesi gendini inkâr eden insanın hikayesidir. Bu Türk ve Yunan milliyeciliğinin ötesinde bir durumdur. Gıbrıslılar gendilerini Yunanistan ve Türkiye üzerinden “beyaz adam” olarag görmegdedirler. Bu bir ilüzyondur.

Burjuvazi proleterya için bir imge yaradır. Ayni şekilde sömürgeci da sömürülen için bir imge yaradır (Memmi 2021, 111). Sömürgecinin sömürülen için yaraddığı imgenin içinde “tembellig” ve “nankörlüg” vardır (Memmi 2021, 113). Sömürgeleşdirilen insan sömürgeciye göre tembeldir. Sömürgeleşdirilen insan sömürgecinin hayırseverliyi garşısında, sömürgecinin gözünde her zaman nankördür. Sömürgeci tarafından üretilen bu “imge” sömürgeleşdirilen insanı kişiligsizleşdirir. Sömürge insanı “anonim bir kollegtiflig” içinde boğulur. “Onnar böyledir” “Onnarın hepsi aynıdır” söylemleri ortaya çıkar (Memmi 2021, 115). Memmi yazdığı kitabında bütün bu süreçlerin sonunda sömürgeleşdirilenin portresini ortaya goyar. “Sömürgeleşdirilen yaşamag için gendini sömürgeleşdirilen olarag gabul edmeg zorundadır” (Memmi 2021, 118). Sömürge durumu düzeltilemez; bir kölelig zenciri gibi, ancag kopartılabilinir (Memmi 2021, 146). Genelde bütün Gıbrıslıların özelde Türgce gonuşan Gıbrıslıların durumu seçimlerin ötesinde bir krizdir. Bu zenciri koparma arzusu içindeyig? Boynumuza asılan bu zenciri görmeye hazırıg yogsa deyilig?

Esgiden insanın boynundakı zencirler görünürdü. Zencirin ağırlığından boynu büküg dolaşırdı insan. Zencirler birbirine vurur; çınnardı köle pazarlarında. Gıbrıslıların boyunnarındakı zencirler görünmezdir. Boyunnarı büküg dolaşırlar şeher sokaglarında. Birbirlerine vuran zencirlerin sesini duyarsıñız? Duymañız için ne gereglidir? Köle pazarına dönüşen bir yurdu görürsüñüz? Görmeñiz için ne gereglidir?

Nod: Gullanılan görsel Shaojie’nin 2019 yılında çegdiyi "Rusted chains” isimli fotoğrafıdır. https://unsplash.com/photos/rusted-chains-close-up-photography-FI2oIPy78K4

Gaynag

Memmi, Albert. 2021. Sömürgecinin Portresi&Sömürgeleştirilenin Portresi. Çev. Şen Süer. İstanbul. Telemak Yayınları.