“Devletimiz hepsinin üstesinden gelir” diyor televizyondaki konuşmacı…
Bizim berber o meşhur küfrü basıyor:
“……
O yüzden bir sterlin 55 lira!”

Canı yanıyor çünkü kira ödüyor!

***
Şöyle bir tuhaflık var bu memlekette…
Diyoruz ya hep, “Türk Lirası değer kaybediyor” diye. Ardından da “istikrarlı para birimi” olarak sterlinden, eurodan söz ediyoruz.

İyi de…
Döviz cinsinden de sürekli artıyor fiyatlar.
Dün 19 bin sterlin olan araba, bugün 25 bin.
75 bin sterline satılan bir apartman dairesi, birkaç ay sonra 90 bin oluyor.

Bu yetmezmiş gibi…
Boyacı da döviz üzerinden teklif veriyor, aleminyumcu da…
Tasarımcı da öyle, bahçıvan da…

“İstikrarlı” derken rakamlar döviz cinsinden de artıyor.

Bu nasıl oluyor?

Ekonomistlere kulak veriyoruz.
Ama orası da karmakarışık…
Kimi meseleyi mutlaka siyasete bağlıyor,
Kimi piyasaya…

Kamunun borç yükünün yurttaşın sırtına yıkılmasını görmezden gelen de var, bunu açıkça dile getiren de.

Dünya Bankası uzmanlarından ekonomist dostum Mertkan Hamit örneğin, “Bunun sebebini anlamak zor” diyor.
Çünkü kayıt dışı ekonomi çok yaygın.

“Piyasanın fiyatlandırma mekanizması çöktü, Gerçek ücretler belirleyici değil artık. Bu yüzden her yerden pahalıyız.”

Gerçekten de…
Dünyanın en pahalı ülkesindeymişiz gibi yaşıyoruz!
Güneye geçiyorsun, beşe çarpıyorsun, ucuz geliyor.

***
Avrupa deneyimiyle tanıdığım, saygı duyduğum bir başka akademisyen Mete Feridun ise “Bizim bir laboratuvar gibi incelenmemiz gerekir” diyor.

Çünkü hem TL bazında pahalıyız, hem döviz cinsinden…

“Bu nasıl oluyor?” demiştik.
Görüyorum ki yanıtı tek değil elbette…

Dünyadaki maliyet artışından, kara para nedeniyle düşmeyen talebe, asgari ücret ya da maaş artışlarına bakarak fiyat yükselten arsız sermayeden, öngörüsüz siyasete kadar…

Mete Feridun’un şu notu da üzerinde düşünmeye değer…

“İşin sosyo-psikolojik boyutu çok önemli. Annan Planı öncesinde lüks araç, havuzlu villa, sadece zenginlerin elindeydi. Ama son 20-25 yılda özellikle kamuda çalışanlar için de bir tür ‘standart’a dönüştü. Yani lüks konut ve araca olan talep, yerel sosyo-psikolojik dinamiklerle de besleniyor. Satıcılar da bu talepten faydalanıp, fiyatı sürekli yukarı çekiyor.”

***

Bana kalırsa en önemli sebep, kapalılık.
Yani çözümsüzlük…
Bunun ekmeğini yiyen ayrıcalıklı bir zümre var.
Gerisi içinse, hayat hep belirsizlik…