Slovak Büyükelçiliği’nin Kıbrıs’ta siyasi partileri biraraya getirmesinin 36ncı yıldönümünde düzenlenen etkinlikte, Kayıplar Komitesi’ne sembolik bağış yapıldı… Etkinlikte Slovak Cumhuriyeti Dışişleri ve AB ile İlişkiler Bakanı Rastislav Çovaneç, “Eğer masada değilseniz, muhtemelen menüdesiniz” dedi.

Slovak Büyükelçiliği’nin Kıbrıs’ta siyasi partileri bir araya getirdiği tarih olan 16 Mayıs 1989’un 36ncı yıldönümünde dün (16 Mayıs 2025) saat 12.00’de Lefkoşa’da ara bölgede, Yeşil Hat üzerindeki BM Barış Gücü anıtı önünde bir etkinlik düzenlenirken Slovak Cumhuriyeti Dışişleri ve AB ile İlişkiler Bakanı Rastislav Çovaneç yaptığı konuşmada “Masada olmazsanız, muhtemelen menüdesinizdir!” dedi. Etkinlikte anıtın önünde Kayıplar Komitesi’ne 10 bin Euro’luk bağış çeki sunuldu. Etkinliğe Kıbrıs’tan siyasi parti temsilcileri, Büyükelçiler ve BM yetkilileri katıldı.

KAYIPLAR KONUSU İLGİ ALANLARINDAYDI…

Slovak Büyükelçiliği’nin 36 yıldır bir araya getirmekte olduğu Kıbrıs’tan siyasi partiler, geçmiş yıllarda “kayıplar” konusunda çeşitli etkinlikler düzenlemişler ve “kayıplar”ın gömü yerlerinin bulunması, ortak bir anma günü tesis edilmesi, ortak bir anıt oluşturulması yönünde çağrı yapmışlardı.

Slovakya Büyükelçiliği’nin bir araya getirdiği siyasi partiler, bizim de yardımlarımızla Kıbrıs’ta ilk kez Oroklini’de ve Galatya’da toplu mezarlara ziyaretler düzenleyerek buralara çiçekler bırakmıştı… Yine bizim yardımlarımızla siyasi partiler, Atalassa’da Psikiyatri Hastanesi’nde 1974’te savaş sırasında bombalamalar esnasında ölerek aynı toplu mezara gömülmüş olan Kıbrıslıtürk ve Kıbrıslırumlar’ın gömü yerini ziyaret ederek çiçekler koymuşlar ve ortak açıklama yapmışlardı.

Slovak Cumhuriyeti Dışişleri ve AB ile İlişkiler Bakanı Rastislav Çovaneç’in de katıldığı dünkü törene, adamızdan Kıbrıslıtürk ve Kıbrıslırum siyasi partilerin yetkilileri, Kıbrıs’ta görev yapan çeşitli yabancı büyükelçiler ve medya yer aldı. Slovak Büyükelçiliği’nin davetine Kayıplar Komitesi’nin Kıbrıslıtürk ve Kıbrıslırum üyeleri katılmazken, Kayıplar Komitesi’ne BM tarafından atanan Üçüncü Üye Pierre Gentile ve yardımcısı Bruce Koepke ile Kıbrıslırum Üye Leonidas Pandelidis’in Asistanı Maria Ahilleos katıldı.

PARTİLERİ 36 YILDIR BİR ARAYA GETİRİYORLAR

Slovak Cumhuriyeti Dışişleri ve AB ile İlişkiler Bakanı Rastislav Çovaneç yaptığı konuşmada, 16 Mayıs 1989’dan bu yana Slovakya Büyükelçiliği’nin adamızdan 18 Kıbrıslıtürk ve Kıbrıslırum siyasi partisini sistematik olarak biraraya getirmiş olduğuna dikkat çekti. Son 36 yıl içerisinde Ledra Palas Oteli’nde 450’den fazla düzenli toplantının yapıldığını, bu toplantıların 1989’da başlayarak günümüze kadar devam ettiğini belirten Çovaneç, ayrıca 2007 sonrasında da Dayanışma Evi’nde pek çok alt komite toplantısının yapıldığını belirtti. Çovaneç’in konuşmasını özetle okurlarımız için Türkçeleştirdik. Çovaneç, konuşmasında şöyle dedi:

“… ‘Kıbrıs’a geldiğimde bir insan olarak şok geçirmiştim. Kıbrıs’I bölen hat beni şoke etmişti. Bunu anlaşılmaz ve şok edici olarak algılamıştım. Ruhu kanatan bir yaraydı bu. Orta Avrupa’dan küçük bir ülke olarak biz, çabalarımızın anlayışla karşılanacağına emindik. Çünkü maksadımız yalnızca yardım etmekti…’ Bu sözler benim sözlerim değil, 1989’un ilkbaharında Slovak Büyükelçisi Emil Kebluşek’in sözleri – bu sözlerle Kıbrıs sorununa bir çözüme katkı maksadıyla Çekoslovak diplomasisinin katkılarını açıklamak üzere kullandığı sözcüklerdi bunlar…

1989’un ilkbaharında Emil Kebluşek, Kıbrıslırum ve Kıbrıslıtürk toplumlarının temsilcilerine, ortak siyasi parti toplantıları düzenleme önerisini sunmuştu. Böylesi bir toplantı tam 36 yıl önce yer almıştı. 16 Mayıs 1989’da Prag’ta yer almıştı bu toplantı ve her iki toplum da en üst düzeydeki siyasi temsilcilerini bu toplantıya göndermişlerdi.

İki toplumun liderleri böylesi toplantıları yararlı ve Kıbrıs sorununa çözüm bulma sürecinde yararlı olarak değerlendirdiler ve sözkonusu tartışmalarını Lefkoşa’da devam ettirme kararı aldılar. Siyasi partilerin iki toplumlu diyaloğu işte böyle başlamıştı. Ve Slovak diplomasisinin evsahipliğinde Ledra Palas oteli’nde günümüze kadar devam etmektedir. Bugüne kadar böylesi 450’den fazla toplantı yapılmıştır, 2007’den bu yana Dayanışma Evi’nde yapılan alt komite toplantıları da buna dahildir.

Slovakya, tarafsız bir moderatör rolünü oynamaktadır; bizim tek amacımız, iki toplumun yeniden yakınlaşmasına katkıda bulunmak, onlar arasında iyi ilişkilerin korunması ve karşılıklı diyaloğu fasilite etmektir. Bu etkinlikler nedeniyle Slovaya, Kıbrıs’ta dürüst bir arabulucu statüsünü kazanmıştır. Karmaşık siyasi çerçeveye karşın iyi niyet hizmetimiz hala her iki toplumdan siyasi temsilcilerin önemli çoğunluğu tarafından takdir edilmektedir. Halen bu diyaloğa 18 siyasi parti katılmaktadır. Chatham House kurallarına uygun biçimde yürütülen her bir tartışma sonrasında Ortak bir Açıklama yapılmaktadır. Hepinizin de bildiği gibi bu metin Slovakya Büyükelçisi tarafından toplantının fasilite edicisi olarak yerel medyaya ve diplomatik topluma sunulmaktadır.

Günümüzde siyasi partilerin iki toplumlu diyaloğunun 36ncı yıldönümünde neler söylenebilir?

Öncelikle inanıyorum ki bu platform, BM şemsiyesi altındaki barış sürecini desteklemektedir. Kıbrıs halkının her iki toplumdan temsilcileri olarak siyasi partiler arasında belki de tek, doğrudan iletişim kanalı olması nedeniyle önemlidir.

İkincisi siyasi partiler arasındaki bu doğrudan iki toplumlu diyalog, uzun vadeli ve sistematiktir ve kendine özgü bir güven yaratıcı önlemdir ki belki bu zaman zaman hafife alınıyor. Sırf diyaloğu sürdürmeye odaklandığı, Kıbrıslırumlar’la Kıbrıslıtürkler arasında temasların ve iyi ilişkilerin sürdürülüp bunların güçlendirilmesine odaklandığı için böyledir.

Üçüncüsü, bu diyalog, her iki toplum için geçerli konuların yanısıra adanın her tarafında sade insanlara yük olan sorunlara odaklanmaktadır. Ve toplantı sonuçlarını siyasi parti merkezlerine ve umarız ki ayrıca her iki toplum liderliğine daha ileri siyasi adımlar için sunmaktadır.

Ve son olarak iki toplumlu diyalog, AB üyesi bir devletten bir diğer üyeye, uzun vadeli, özverili özgün bir yardımdır. En azından bildiğim kadarıyla AB içerisinde başka böyle bir örnek yoktur.

Görünen odur ki bu sene, Kıbrıs sorunu için bir kez daha bir fırsat penceresi azıcık açılıyor. İki toplum liderlerinin ve garantör güçlerin temsilcilerinin Mart ayında Cenevre’deki gayrıresmi toplantıları ve ardından Lefkoşa’da iki liderin bunu izleyen toplantıları ardından, BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs için Kişisel Temsilcisi yakın geçmişte atanmış ve aynı zamanda Kıbrıs’taki Avrupa Komisyonu’nun Özel Temslicisi de atanmıştır. O nedenle, BM şemsiyesi altında Kıbrıs sorununun müzakereler yoluyla kalıcı, yaşayabilir ve adil sözümüne yaklaşabilmek için umarım ki her iki toplumun liderleri yeterli siyasi cesareti, iyi niyeti ve devlet adamlığını gösterebilirler… Tüm Kıbrıslılar’ın barış ve uyum içerisinde yaşayabilecekleri bir gelecek adına… Çünkü buna gerçekten layıktırlar…

Neredeyse 40 yıldan bu yana Kıbrıs’taki siyasi partilerin iki toplumlu toplantılarını fasilite eden Slovakya, kendisinin gizli saklı bir gündemi olmadığını kanıtlamıştır. Ülkemizin yürüttüğü arabuluculuk rolünden kendisine sağlayacağı herhangi bir çıkar beklentisi yoktur. Ve bizler ne kadar gerekirse, o vakte kadar buna dahil olmaya hazırız, Ledra Palas toplantılarına katılan partiler istediği sürece buna hazırız. Şu kesindir ki diyalog, iletişim ve siyasi eyleme alternatif her bir şey, çok daha kötüdür. Ünlü deyişi burada tekrarlayayım: “Eğer masada değilseniz, muhtemelen menüdesiniz…”

STEWART: “SLOVAK PERSONEL ADADA HİZMET VERDİ…”

Çovaneç’in ardından  BM Genel Sekreteri'nin Kıbrıs Özel Temsilcisi ve BM Kıbrıs Barış Gücü UNFICYP Misyon Şefi Colin Stewart ise iki toplumdan iki siyasi parti toplantılarının iki toplumun iletişimi açısından önemli bir yer doldurduğunu ve söz konusu toplantıların iki toplum arasında zor dönemlerde tek iletişim aracı olduğunu belirtti.

Slovakya’nın uzun süredir BM’nin adadaki barış misyonuna önemli katkıları olduğunu kaydeden Stewart, bugüne kadar 4 bin 500 üzerinde Slovak personelinin adada barış misyonu altında hizmet verdiğini söyledi. Stewart, Kıbrıs’ta görev yaparken yaşamını kaybeden iki Slovak askeri de andı.

Kıbrıs sorununun çözümü noktasında yeni fırsatların bulunduğunu belirten Stewart, siyasi sürecin bir sonraki adımı için hazırlık yapmak üzere BM Genel Sekreteri'nin Kıbrıs için Kişisel Temsilcisi María Angela Holguin Cuellar'ın dayakın zamanda adaya geleceğini belirtti.

Stewart, Slovak Elçiliği tarafından düzenlenen toplantılara katılan siyasi partilere, toplantılara katılmaya devam etmeleri ve diyalogu sürdürmeleri  çağrısında bulundu. Siyasi partiler arasındaki iletişimin “iki toplumun birbirini daha iyi anlaması açısından” kritik olduğunu kaydeden Stewart, toplantıların çözüm sürecine da yardımcı olduğunu ifade etti.

10 BİN EURO’LUK SEMBOLİK BAĞIŞ ÇEKİ…

Konuşmalar ardından Rastislav Çovaneç, Kayıplar Komitesi’nin Birleşmiş Milletler tarafından atanan Üçüncü Üyesi Pierre Gentile’e, 10 bin Euro’luk sembolik bağış çekini takdim etti.

Çovaneç, bunun ardından, BM Barış Gücü’nde Kıbrıs’ta görev yaparaken hayatlarını kaybeden Slovak askeri kuvvetlerinden iki askerin de dahil olduğu toplam 187 Barış Gücü mensubu anısına, BM Barış Gücü Anıtı’na bir çelenk koydu.

Bunun ardından ise, Slovak Cumhuriyeti Avrupa ve Dışişleri Bakanı Yuraç Blanar tarafından geçen sene aynı alana dikilmiş olan “Barış Ağacı”nı, Colin Stewart ve Rastislav Çovaneç birlikte suladılar.

Etkinlik, Ledra Palas otel içerisinde Slovak Büyükelçiliği’nin katılımcılar için düzenlediği resepsiyonla devam etti.

Slovak Bakan Çovaneç konuşma yaparken...

Slovak Bakan, BM Barış Gücü Anıtı'na çelenk koyarken...

Slovak Bakan Çovaneç ve BM yetkilisi Stewart ile iki toplumdan siyasi parti temsilcileri BM Anıtı önünde...