Gıbrıslıların eñ önemli problemlerinden biri gendi yaşadıgları sorunnara sömürgecinin gendilerne dayaddığı bakış açısıynan gendilerne bagmasıdır. Bu bakış sömürgeciden çalıntıdır. Bu bakış sağ düşüncede gendini unuduş olarag gösdermegdedir. Sol düşüncede ise bu bakış Türg solunun öne çıkardığı, Marksizmi Türglügden soyudlayamamış bir bakış açısıdır. Ezilenlerin, kolonize edilenin deyil egemenlerin bakışıdır. Yerleşimci kolonyalizmde, sömürgeci işgal eddiyi tobraglarda gendi gendinin kobyasını yaradır. Türkiye Gıbrıs’ın kuzeyinde gendi isdediyi “sağı” ve gendi isdediyi “solu” yaradmışdır. Mesele sömürgecinin gobyası olmag deyildir. Mesele yerelden evrensele özgürleşdirici bir yönteme ve söyleme ulaşmagdır. Gendini unudan insan köledir. Sömürgeci sömürülenin gendini unudmasını isdemegdedir. Gendini unudan, inkar eden insan köleleşdirilir. 

Mülkiyed meselesini algılamada, tartışmada da ne yazık ki Türgce gonuşan Gıbrıslıların ciddi çıgmazları vardır. Bizler, önce İngiliz kolonyalizminin aparatı olarag gullanılırkana, soğra da Türk yerleşimcim kolonyalizminin aparatı olarag gullanıldıg.  Yerleşimci kolonyalizm iki şey üzerine inşa edilmişdir. Birincisi tobrag fethi ikincisi da yerlilerin imha edilmesidir. Türkiye, 1974 yılında Gıbrıs’ı işgal eddiyi zaman bütün sınıf ilişgilerni, üretim ilişgilerni ve mülkiyed ilişgilerni deyişdirmişdir.

Mülkiyed hukuku sömürgeciliyin merkez motor guvvadlarındandır. Mülkiyed hukuku, başga insannarın tobraglarna el goymanın, bu tobraglar üzerinde mülkiyed iddia edmenin ana araçlarından biridir. Mülkiyed hukuku, tobrag ve gaynagların gullanımını, kondrolünü sağlamagdadır. Mülkiyed hukuku, toblumsal ilişgileri, ekonomileri, kültürel uygulamaları temelden dönüşdürmeg için gullanıldı. Sömürgecilerin yabancı tobraglar üzerindeki kontrolünü ve yerleşimci kolonilerdeki tobraglar üzerinde sömürgecinin egemenliyni iddia edmesi için bu geregliydi. Böyüg ölçüde özel mülkiyed sahibliği, ortag hukug biçimlernin dayadılmasıynan gerçegleşdi (The colonial Lives, 2020). Brenna Bhandar kolonileşdirilmiş tobraglardakı mülkiyed ilişgilerni tarif edmeg için “racial regimes of ownership/ Irgsal mülkiyed rejimleri” ifadesini gullanmagdadır. Mülkiyed hukuku ve sözleşme hukuku, yerleşimci kolonilerde, özel mülkiyed sistemini dayadmada merkezi bir rol üsdlenir. Sömürge devledleri yerli halglara ya insandan daha aşağı ya da özel mülk sahibi olma yeteneğinden yoksun olarag davranmışdır (Property, race 2023). Karpazdakı Gıbrıslıların durumu bundan fargsızdır?

200 bin Rumca gonuşan Gıbrıslı, Gıbrıs’ın kuzeyinden sürüldüyünde, onnarın tobraglarna Türg ordusu el goymuşdu. İşgalden soğra kolonizasyon sürecini devam eddirmeg için Gıbrıs’ın kuzeyinde bir mülkiyed hukuku gurmag zorundaydı. Kıbrıs Türk Federe Devleti anayasasında “Konut Dokunulmazlığı” bölümünde, madde 12’de “Hiçbir Türk yurttaşının konutuna dokunulamaz” ifadesi yer almagdaydı (Eroğlu, 1976, 172). Buraşdakı “Türklük” ifadesiynan, konud dokunulmazlığnın sadece Türglere verilmesiynan, Türg olmayan Gıbrıslıların konudlarna el gonulması yasallaşmışdı. Bu Gıbrıs’ın güneyinden göç edmeg zorunda galan Gıbrıslılara ve Türkiye’den daşınan yerleşiglere bir garanti/güven verirdi. Kolonizasyon sürecinin başlaması için sömürgeci tarafından anayasal bir güvence verilmesi mecburidir. Bu verilmezsa, kolonileşdirme süreclerinde agsamalar olmagdadır.   

 Madde 31’deysa “Her Türk yurttaşı, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir” ifadesi yer almagdadır (Eroğlu, 1976, 186). 1974’den soğra Karpazda yaşayan Gıbrıslıların ölmesi durumunda, kuzeyde agrabaları galmamışsa mülkiyedleri güneyde yaşayan agrabalarna devredilemez. Bu mallar “tergedilmiş sayılmagda ve “devlete” galmagdaydı (Dayıoğlu 2014, 72). Maronidlerin durumu ise daha farglıydı. Maronidlerin mirascıları nerede olursa olsun mülkiyedlerni miras olarag agrabalarna bırakabilmegdeydiler (Dayıoğlu 2014, 95). Bhandar’ın ırgsal mülkiyed rejimleri olarag ifade eddiyi durum tam olarag Gıbrıs’ın kuzeyinde görmeg mümkündür. Federe devletinin anayasasıyla Gıbrıs’ın kuzeyindeki insannar ednig kökenine göre kategorize edilmiş, mülkiyed ilişgileri sömürgecinin kategorize eddiyi “ırglar” üzerinden kurumsallaşdırılmışdı. Bu ırg hiyerarşisi da sömürgeci tarafından gararlaşdırılmışdı.  

Yerleşigler tarafından, tobrag üzerindeki mülkiyetin ifade edilmesi, yerleşiglerin aidiyed ve kollegtif kimlig duygusunu inşa eddigleri, tobrag üzerindeki hag sahibliynin anlatısı olur. Yerleşimci kolonyalizm siyasi kontrolü ele geçirmeg, temel gaynaglara erişmeg için tartışmalı olan sınırlara yenñi gelenleri yerleşdirme projesidir. Bu yenñi bir toblum yaradma arzusuna dayanmagdadır (Yacobi,  Milner 2022, 45). İsrail’in kolonizasyonunda Ariel Sharon, “Sharon Planı” olarag bilinen planında, İsrail’in yenñi sömürge coğrafyalarnı oluşdurdu. Bu plan, otuz yenñi kasabanın ve yıkılan veya nüfusu boşaldılan benzer sayıda Filistin köyü ve kasabanın yerini alacag yaglaşıg dört yüz tarım yerleşiminin inşasını içerirdi. Yenñi bir ulus olma ve sahiplenme duygusunun inşasının yanı sıra, plan ayni zamanda, çog farglı ve yenñi gelen Yahudi ednig tobluluglarnı “İsrailliler”e dönüşdürmenin bir yolunu sağladı. Ayni zamanda bu plan, modern bir aidiyet duygusunu teşvig edmeg magsadıynan bölgenin geliştirilmesinin önemini de vurguladı (Yacobi,  Milner 2022, 47). Rumca gonuşan Gıbrıslıların tergeddiyi kövlere, 1974 yılında Tarım İşgücü Protokolüynan getirilen sadece yerleşiglerin galdığı 26 köv, Mağusa’da 4 mahalle vardır. Bunnarın yanında güneyden göç eden Gıbrıslılarnan yerleşiglerin garışdırılarag yerleşdirildiyi kövler da mevcuddur. 2002’den sogra ise Gıbrıs’ın kuzeyinde öbeg öbeg yerleşim yerleri inşa edilmişdir. Gıbrıs’ın kuzeyinde yenñi kimlig inşaası garşımıza sağ cenahdan “Kıbrıs Türkleri”, sol cenahın bir kısmından ise “Türkiye kökenli Kıbrıslı Türkler” olarag cıgmagdadır. Ne olduğu nerden geldiyi fargedmegsizin bütün herkes “Türklük” çatısı altında eritilmegdedir. Kürtsanız da Türgsünüz, Arabsanızda Türgsünüz hadda Russanız da Türgsünüz!

Gıbrıslı mültecilerin bireysel şikayedleri üzerine, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin gasbedilen malların satışı ve bu satışa aracılıg yapanlarnan ilgili gerçegleşen tutuglamalar sonucunda, TC valiliyinde bir toblantı gerçegleşdi (Elçilikte acil, 2025). TC tarafından atanan UBP-DP-YDP hökümeti neden bu toblantıyı valiligde yabdı? Neden sömürge parlementosunda bu durum tartışılmadı? Bu toblantının sonucunda, Türg olmayanlara 1 apardmandan 3 apardman dairesi veya 2 villa alma haggına yügselirkana, TC vatandaşlarna bu hag 3'den 6'ya veya 3 villaya çıkarıldı (Yabancılar daha 2025). Türkiye Cumhuriyeti 2002’den soğra inşaad şirkedleri üzerinden yenñi koloniler yaradmagdadır. Bu kara paranın aglanmasını,  mülkiyed ilişgilernin deyişimini, yerleşimci kolonyalizmin ana bileşeni olan nüfus agdarımını da hızlandırmagda ve yoğunlaşdırmagdadır. Ayni zamanda inşaad sermayesini da böyüdmegde, guvvadlandırmagdadır. Öbeg öbeg inşa edilen bu yenñi yerleşim yerleri “The settler colonial city/ Yerleşimci sömürge şehirleri” olarag garşımıza çıgmagdadır (Simpson,  David 2022). Yerleşimci sömürgeci kentleşmenin harekedliliglerni ve harekedsizliglerni merkeze almag, yerleşimci sömürgeci şehir ile mülgsüzleşdirme alanları arasında, ırgsal sömürgeci kapitalist egemenlig biçimlernin mekandakı bağlantısını sağlar (Simpson,  David 2022, 1323).  

Sömürgecinin bize dayaddığı bakış açısıynan gendi sorunnarımıza bagmaya devam edersag yabdığımız siyasal tahliller yüzeysel galır. Özelliynan aydınnarmız sömürgecinin yasa dışı uygulamalarnı yasallaşdırma uğraşı içinde olur. Belli bir süre soğra gendi coğrafyalarından kobub sömürge aydınına dönüşürler. Yabancılaşmanın yanında köleleşirler. Marksisdler, mülkiyed ve sınıf ilişgilerni tahlil eden dekolonize siyasal bir yöntem ve söylemle özgürlüg mücadelesini inşa edmelidirler. Bu bakış açısı Gıbrıslıları köleleşdiren deyil, özgürleşdiren bir sürecin da başlangıcı olacagdır.

Gaynag

1-Dayıoğlu, Ali. 2014. Kuzey Kıbrıs’ın “Ötekileri”. Rumlar, Maruniler, Romanlar, Aleviler, Kürtler. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. İstanbul.

2-Elçilikte acil toplantı TMK durdu, mülkiyet başlığı çöküyor. (2025, 15 Mayıs). Bugün Kıbrıs. https://bugunkibris.com/2025/05/15/elcilikte-acil-toplanti-i-tmk-durdu-mulkiyet-basligi-cokuyor/

3-Eroğlu, Hamza. 1976. Kıbrıs Türk Federe Devleti Kuruluşu Anayasası ve Bağımsızlığı. Türk Devrim Kurumu’nun Bilimsel Nitelikteki Yayınları. Ankara.

4-Property, race, colonialism, and capitalism. (2023, Temmuz 2). https://jacobin.com/2023/07/brenna-bhandar-colonial-lives-of-property-interview-race-capitalism-settler-colonialism

5-Simpson, Michael. Hugill, David, W. 2022. The settler colonial city in three movements. Sage. Progress in Human Geography. Vol. 46(6) 1311–1330. DOI: 10.1177/03091325221114115.

6-THE COLONIAL LIVES OF PROPERTY, ABOLITIONIST STRUGGLES, AND ALTERNATIVE IMAGINARIES  Brenna Bhandar in Conversation with Daniel Loick. 2020 Mart. Property/Eigentum. Issue No: 117. https://www.textezurkunst.de/en/117/colonial-lives-property-abolitionist-struggles-and-alternative-imaginaries/

7-Yabancılar daha fazla taşınmaz satın alabilecek! (2025, 16 Mayıs). Yenidüzen Gazetesi. https://www.yeniduzen.com/yabancilar-daha-fazla-tasinmaz-satin-alabilecek-182678h.htm

8-Yacobi, Haim. Milner Elya. (2022). Planning, Land Ownership, and Settler Colonialism in Israel/Palestine. Journal of Palestine Studies. Vol. 51. No.2. 43-56.https://doi.org/10.1080/0377919X.2022.2040321