Yazının başında belirteyim Türkiye halkının vergilerinden toplanan kaynağın her yıl KKTC ile TC arasında imzalanan İktisadi ve Mali İşbirliği anlaşmalarıyla KKTC'ye HİBE ve KREDİ olarak aktarılmakta olup 1 kuruşta olsa önemsiyorum.

Ancak bir o kadar da BÜTÇE DİSİPLİNİ ve her ne kadar bütçeler bir öngörü bile olsa imzalanan bir protokol olması nedeniyle tarafların olağanüstü koşulların olmaması halinde protokollere sadık olmaları gerektiğini önemsiyorum.

Çok daha önemli bir nokta ise bir KKTC vatandaşı olarak Protokollerde yazılan TC kaynaklı yatırım projeleri de dahil tüm projelerin KKTC halkının ihtiyaç ve önceliklerine göre şekillenmesi gerektiği kanaatindeyim.

Ancak uzun yılların fili gerçekleşme rakamlarına baktığımız zaman ki yazımızın sonunda yazımızı bütünleştiren resmi verileri kullanarak oluşturduğumuz tablo ve grafikten görüldüğü üzere kamu maliyesine ABD Doları bazında bu kaynakların aktarılması noktasında imzalanan protokollerdeki rakamlarla fiili gerçekleşme rakamları örtüşmemektedir.

Kısaca özetlemek gerekirse protokollere yazılan bol sıfırlı rakamlar fiiliyatta hayat bulmuyor. Yıllar itibariyle tablomuzdaki ANLAŞMA başlığı altındaki rakamlar,

2 taraf arasında imzalanan ve aktarılması taahhüt edilen miktarlar olup, gerçekleşme başlığı altındaki rakamlar ise ilgili yıldaki fiili olarak KKTC'ye aktarılan miktarlardır.

Tablomuzda GERÇEKLEŞME %'si başlığı altındaki rakamlar ise imzalanan protokollerdeki miktarlarla fiili olarak gerçekleşen yani aktarılan kaynağın miktarı görülmektedir.

Tablodan görüldüğü üzere 2018-2025 döneminde protokollerle taahhüt edilenin üzerinde kamu maliyesine kredi olarak kaynak aktarımının olduğu tek yıl 2020 yılıdır. Taahhüt edilenin üzerinde (%128,11) kaynak aktarılan bu yılda bile aktarılan miktar,

KKTC'nin İLGİLİ YILDAKİ YEREL GELİRLERİNİN %8,63'ü KADARDIR.

2020 yılı dışındaki hiç bir yılda aktarılan kaynak değil %100'ü, %50 yani yarısı kadar bile gerçekleşmedi. Gerçekleşme oranı en iyi 2. ve 3. yıllar %47,68 ile 2023 yılı %42,78 ile 2022 yılı oldu.

Sırasıyla en yüksek gerçekleşme oranı yıllarda kamu maliyesine kredi olarak aktarılan miktarların YEREL GELİRLERE ORANI sırasıyla

2020 YILI: %8,68    

2021 YILI: %6,48    

2022 YILI: %7,13 OLMUŞTUR.

Diğer yıllardaki gerçekleşme oranları ise %5,83 - %14,41 arasında olurken ilgili yıllardaki YEREL GELİRLERE ORANI ise %0,46 - %3,0 oranları arasında olmuştur.

Özetle İktisadi ve Mali İşbirliği anlaşmalarıyla TC'den KKTC kamu maliyesine aktarılan (Kredi olarak) kaynakların YEREL GELİRLERE ORANI hiçbir zaman %10,0 geçmeyip protokolde öngörülenin üzerinde kaynak aktarılan 2020 yılında bile bu oran %8,68 olmuştur.

Tablomuzdan görüldüğü üzere içinde bulunduğumuz 2025 yılı içinde BÜTÇE yasasına göre 4 MİLYAR TL olarak öngörülen miktar ilk 8 ayda yılın %66,67'si geride kalırken AĞUSTOS sonu itibariyle aktarılan kaynak rakam olarak 576 MİLYON 224 BİN 188 TL olurken oransal olarak %14,41 seviyesindedir.

Bu miktarda 2025 yılı Bütçe yasasına göre öngörülen 100 Milyar 162 MİLYON TL rakamının SADECE %0,58'i kadardır.

Henüz 2025 yılı tamamlanmadığı için geride kalan 2018-2024 yılları rakamlarını konsolide ettiğimiz zaman ise tablomuzdan görüldüğü üzere son 7 yılda, Kamu Maliyesine kredi olarak verilmesi taahhüt edilen kredi miktarı,

TOPLAM: 11.410.000.000 TL FİİLİ GERÇEKLEŞME: 3.571.448.883 TL

FİİLİ GERÇEKLEŞME %'si: %31,30 YEREL GELİRLERE ORANI: %2,57

Yazımın başında Türkiye Cumhuriyetinden ister hibe ister kredi aktarılan kaynak isterse 1 kuruş bile olsa önemsediğimi yazmıştım. Bu verileri paylaşmamın nedeni her yıl olduğu KKTC'de gelecek yılın bütçe çalışmalarının olması nedeniyle hasbelkader kamuoyunu bilgilendirme amacı taşımaktadır.

Ayrıca kamuoyunda kasıtlı olarak oluşturulmak istenilen bazı yanlış algıları resmi verilerle kamuoyuna bilgilendirmek ve siyaseten siyasi prim yapma adına algı yaratmak isteyenlere hatırlatma amacı taşımaktadır.

Bu noktada şahsen gözlemlediğim 2 önemli nokta ise,

1-Türkiye para vermezse KKTC'de maaşlar bile ödenmez algısının bazıları tarafından bilerek veya bilmeyerek ki eğer kasıtlı olarak bu algı yaratılıyorsa çok ciddi bir sorundur. Tablomuzdaki rakamlardan ve grafiğimizde neredeyse renk farklılığı olmasına rağmen görülmeyecek düzeyde olan rakamların maaşları bile Türkiye öder algısının külliyen yanlış olduğu noktasıdır.

Rakam vermek gerekirse geride bıraktığımız 2018-2024 yılında kamu maliyesine kredi olarak toplamda verilen miktar 3 Milyar 571 Milyon TL iken Kamu maliyesinin Ağustos 2025 Tarihli tüm maaş nitelikli transfer giderleri 5 Milyar 266 milyon TL olmuştur.

2-Siyasi olarak prim almak için biz olmazsak, biz gelmezsek ülkede kaos olur Türkiye para vermez maaşlar bile ödenemez safsatasının külliyen yalan/yanlış olduğunu tablo açık bir şekilde göstermektedir.

Bu yalanı yayanlara ki Mayıs 2019 yılından beri İSTİKRARLI! bir şekilde hükümette olmalarına rağmen tablodan da görüldüğü üzere istisnai 2020 yılı hiçbir şekilde kamu maliyesine aktarılan kaynak %50 bile olmayıp 2018-2024 dönemi ortalaması %31,30 olmuştur.

Bu noktada ama 2018 yılında çok az verildi (Gerçekleşme %6,86, yerel gelire oranı %0,81) diyenlere de,

İŞTE NE GÜZEL KAYNAK GELMEDEN 2018 YILI BÜTÇE FAZLA VERDİ CEVABINI VERİRİZ.

İlaveten istikrarlı! Hükümet dönemlerinin 2024 yılına baktıkları zaman ki tablodan da görülebilir kamu maliyesine aktarılan kredi miktarı %5,83 oldu yani 2018 yılından daha az. Hem de 2024 yılında kamu maliyesinin 10 Milyar TL'ye yakın BÜTÇE AÇIĞI VERDİĞİ YIL...

Bütçe konulu yazı dizimizin 4. yazısında bu kez İktisadi ve Mali İşbirliği anlaşmalarıyla HİBE + KREDİ olarak taahhüt edilen ve fiilen gerçekleşen kaynakların alt kırılımlarını tablo ve grafik destekli inceleyeceğiz.