Dijital Kolonyalizm

Michael Kwet, Dijital Kolonyalizmi yapısal bir egemenlig biçimi olarag açıglamagdadır. Dijital ekosistemin üç temel ayağı vardır. Bunnar yazılım (software), donanım (hardware) ve ağ bağlantısıdır (network). Bu egemenlig biçimi, bu üç ağın mülkiyeti ve kontrolü yoluynan uygulanmagdadır. Kwet, Dijital Kolonyalizm’de ABD'nin siyasi, ekonomik ve sosyal güç sağladığını ifade eder. ABD başda olmag üzere yabancı güçlerin, teknoloji ürünlerine, modellerine ve ideolojilerine asimile olmag, 21.yy sömürgeleşdirme biçimini oluşdurmagdadır (Kwet 2019, 4). Kwet, böyün dünyada yeni bir kurumsal sömürgeleşdirme biçimi yaşandığını, böyüg tegnoloji şirkedlernin, tobrag fethedmeg yerine dijital teknolojiyi gullanarag sömürge politikalarnı yürüddüyünü belirdmegdedir (Kwet 2019, 6).

Tren yolu gibi kritik alt yapıların emperyalistler tarafından tasarlanması, yerli nüfusun faydasına deyil, sömürgeci ülkenin faydasınadır. Avrupa sömürgeciliyi, yerliler tarafından çıkarılan hammaddeleri imparatorluğa gönderirdi. Afrika'da ve diyer yerlerde demiryolları ülkenin iç kesimlerinden dovrudan limannara ve askeri istasyonnara inşa edilirdi. Yerlileri birbirine bağlamag için çog az "yayılma edgisi" varıdı. Dijital Kolonyalizmde da yabancı güçler gendi ihdiyaclarına göre tasarlanmış aldyapılar gurmagdadır. Bunu yaparkan da ekonomik ve kültürel hakimiyedlerni sağlarkana, gendilerine özel yönetim biçimlerni dayadmagdadırlar (Kwet 2019, 7). Dijital kolonyalizm, alt yapılara erişimden, gözetimden (big data) kar elde edme olanagları sağlar. Buna eg olarag, bilgi akışı (haber ve yayın hizmedlerinin dağıtımı gibi), sosyal agtiviteler (sosyal ağlar ve kültürel değişim gibi) ve teknolojinin aracılıg eddiyi birçog siyasi, sosyal, ekonomig ve asgeri işlev üzerinde kontrol sağlar (Kwet 2019, 8). 

Big Data (Böyüg Veri) gözetim kapitalizminin (surveillance capitalism) en önemli bileşenidir. Şirkedler ve devledler, dünyadakı interned gullanıcılarıynan ilgili devasa merkezi veri tabanlarını toblarlar. Bunu yaparkan, gişilerin cincel yönelimleri, dini, siyasi görüşleri ve davranış eyilimleri gibi bir çog konu haggında çıkarımlarda bulunurlar. İnsannarın verileri, şirkedlerin kar yabması için gullanılır. Devledler da, bu verileri çıkarları dovrultusunda insannarı, grubları ve guruluşları manüpüle edmeg için gullanır. Büyük Veri Toblumu (Big Data Society), insan türünün tamamen gözetlenmesine yönelik bir projedir (Kwet 2019, 13).   

Fiber optik kabloların kontrol edilmesi, internet üzerinden gerçegleşen bütün faaliyedlerin kontrol edilmesi demegdir. Akıllı Şeherlerin (Smart City) oluşdurulabilmesi için, fiber optik sisdemlerin kurulumu şarddır. Bu ne anlama gelir? Bu gişilerin yerel ve ulusal düzeyde bütün verilerinin kontrol edilmesi, şeherlerdeki kameraların, yollardaki kameraların dovrudan bir merkez tarafından denedlenmesi, izlenmesi anlamına gelir. İnternetin kontrol edilmesi, hayatın dijitalleşmesi veya hayatın dijitale agdarılması bağlamında eyitim, ekonomig, ticari, sağlıg, siyasi, sağlıg gibi farglı alanlarda yürüdülen faaliyedlerin kontol edilmesi ve denedlenmesi anlamına gelir.   

Türk Telekom ve KKTC

1994 yılında, Mersin ve Girne arasında "TURCYOS I" adlı fiber optik haddıynan, TC ve KKTC arasındakı iletişim faaliyedleri guruldu. 2011 yılında ise Mağusa ve Hatay arasında "TURCYOS II" adlı yeni denizaltı fiber optik haddı guruldu (Dede 2011). Bu hadları Türk Telekom gurduydu. 1994’den 2025’e 31 yıl soğra, Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti arasında imzalanan yenñi “fiber optik” protokolü resmi gazedda da yayınnandı. Yani 1994 yılında başladılan projenin bir soğraki ayağı Gıbrıs’ın kuzeyinin tamamına Türk Telekom’un fiber optik ald yapıyı döşemesi ve işledmesini da yabmasıdır. 

Bu konuynan ilgili kamusal alanda yürüdülen tartışmalar ne yazık ki “teknig” detaylara indirgenmegdedir. Gıbrıs’ın kuzeyinde bu protokole garşı siyasal söylem gelişdiren taraflar, bu protokolün arkasındakı ideolojig tartışmaya girişmeg isdememegdedir. Tarafların kamuynan girdiyi siyasal iletişim teknig detaylar üzerinden gelişdirildiyi için kamunun politigleşme süreci ortadan galgmagda, kamusal bilincin oluşması nogdasında, kamu bilinci teknig detayların içinde boğulmagdadır.  Siyasal iletişim, politig zeminden gaydırılıb, tegnig zemin üzerinden kamuynan gurulursa, bu kidlelerin apolitigleşme sürecini açığa çıkarır. CTP Milletvekili Salahi Şahiner, bu protokolün tegnig durumuynan ilgili bizlere detaylı bir agdarım yabdı (“Bu bir ihanet” 2025). Tegnig detaylara dair geregli bilgiyi oradan elde edebilirsiñiz. Türk Telekom meselesini hangı zeminde tartışmalıyıg? 

Türk Telekom Nedir?

Türk Telekom (Türk Telekomünikasyon Anonim Şirketi) Türkiye’nin en önemli iletişim ve teknoloji şirkedlerinden biridir. Türk Telekom, sabit hat hizmetleri, internet hizmetleri, mobil iletişim, veri merkez hizmetleri, siber güvenlik, TV ve dijital medya hizmetleri, finansal ve dijital servisler, altyapı ve taşıyıcı hizmetleri gibi çog geniş bir hizmed alanına sahibdir. Şirked gendi bünyesinde farglı alanlarda hizmed veren 10’larca şirked barındırmagdadır. Şirked, Türkiye’nin 81 ilinde 30 binden fazla çalışanıynan dev bir kurumdur. Türk Telekom’un Gıbrıs’ın kuzeyinde faaliyedlerine başlaması demeg, Türkiye’de gösderdiyi ekonomig faaliyedleri, Gıbrıs’ın kuzeyinde da gösdermesi demegdir.  

Türk Telekom Kimindir?

Türk Telekom’un hisse orannarına bagdığımızda %60'ının Türkiye Varlık Fonu, %25'inin Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı'na aid olduğu görünmegdedir. Varlık Fonu, devled kapitalizminin en önemli araçlarından biridir. Türkiye Varlıg Fonu dovrudan TC Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’nın kontrolündedir. Türk Telekom’un %85 hissesi da dovrudan Erdoğan ve AKP’nin kontrolündedir. Bu neden önemlidir? Bu Türk Telekom’un yabdığı karın dovrudan Erdoğan ve AKP’nin kasasına girdiyini gösdermegdedir. Türk Telekom’a garşı çıkarkana “Erdoğan”, “AKP” isimlerni anmag zorundasınız. 

Sonuç

Türk Telekomun, Gıbrıs’ın kuzeyine gelmesi demeg, Türkiye’de gösderdiyi faaliyedleri da sürec içinde buraşda da gösdermesi demegdir. Bu alanda faaliyed gösderen sermaye grublarnın zaman içinde kapanması ve “Türkiyelileşmesi” anlamına gelmegdedir. Daha önceki yazılarımda Gıbrıs’ın kuzeyindeki sermaye dönüşümüynan ilgili çıkan yasalar ve protokollerle ilgili yazılar yazdıydım. Türk Telekom’un Gıbrıs’ın kuzeyinde faaliyedlerine başlaması, Türk yerleşimci kolonyalizminin kuzeyde başladığı sermaye dönüşümün bir uzantısı olarag da okunmalıdır. Türgce gonuşan Gıbrıslı üsd sınıfının tasviye süreci için gerçegleşdirilen operasyonnardan biri da budur.

Güç ilişgileri bağlamında, sınıfsal açıdan Türk Telekom ismi üzerinden Erdoğan, AKP yani TC devleti garşımızda durmagdadır. Türk Telekom meselesini tartışırkana Erdoğan, AKP ve TC devletinin Gıbrıs’ın kuzeyindeki varlığını tartışmamag, tartıştırmamag, toblumun dovru politig bilince sahib olmamasının bir sebebine dönüşür. Başga bir ifadeynan, Türk Telekom meselesindeki sınıf, sermaye ve sömürgecilig ilişgilerni soyudlayarag yapılan tartışmalar, Türkiye’nin Gıbrıs’dakı sömürgecilig inşasını görünmez gılmagdır. Üzülereg görüyorum ki İnternet Servis Sağlayıcılar Birliyi'nin Başbakanlık önünde yabdığı açıglama ısrarınan “bu ilişgiler ağını” soyudlar niteligdedir. Yapılan acıglamada, birlig bazı sorular sormuş, bu sorulara verdigleri yanıdda da bu protokolün ortaya çıkaracağı yıkımda, Erdoğan’ın ve TC’nin   bir rolü olmadığını düşündügleri ifade edilmişdir ([Yenidüzen]) [2025]). Bu Gıbrıslıların bir trajedisidir. Efendi işbirligci köleyi yog edmeye garar vermiş, köle efendisine ölürkan bile “şügran” çegmeye devam edmegdedir. Türkiye ve Türgce gonuşan Gıbrıslılar arasındaki ilişgi derin bir kölelig ilişgisidir. Bütün bu yıkıma rağmen Türgce gonuşan Gıbrıslılar Türkiye’ye olan derin “sadakadlerni” ısbadlama peşindedir.

Türkiye, 1974 yılından itibaren Gıbrıs’da yerleşimci kolonyalizm faaliyedlerini yürüdmegdedir. 1994 yılından bu yana ise yerleşimci kolonyalizmin bir uzantısı olarak deyerlendirebileceyimiz dijital kolonyalizm girişimlerinin zeminini oluşdurmuşdur. Türkiye 1. endüsdri ülkesi deyildir. Türkiye, ABD, Çin gibi devasa şirkedlerin bulunduğu tegnoloji şirkedlerine da sahib deyildir. Türkiye’de kapitalizm her geçen gün gelişmegde, faaliyed alanlarnı arddırmagdadır. Türk Telekomun böyün Gıbrıs’a geleceg kapasiteye ulaşması, buraşdakı tegnolojig faaliyedleri gendi bünyesinde toblamag isdemesi Türk Kapitalizminin gelişim süreçleriynan ilgilidir. Michael Kwet’in makalesinde kavramsallaşdırdığı “Dijital Kolonyalizm” teoride tam olarag deyil ancag Türkiye’nin gendi kapasitesi gadarıynan gendi kolonisine uygulanmag isdenmegdedir. Türkiye tarafından E-Devled sisdeminin gurulması, fiber optik kabloların döşenmesi, şeherlerdeki ve şeherler arasındakı kameralarnan 24 saad izlenmemiz, belediyelerdeki verilerin dijitalleşmesi, vergi sistemi, bankaların verilerinin dijitale agdarılması gibi bir çog tegnolojig faaliyed, Türkiye’nin yerleşimci kolonyalizm bağlamında yürüddüğü, 21. yüzyıldakı “dijital kolonileşdirme” perspegdifinden yorumlanmalıdır. Türk Kapitalizmi ilerledigce, gendi kolonisindeki faaliyedlerini da gelişdirecegdir. İletişim alanında, “Mersin 10 Turkey” posda haddından böyün fiber optig kablo tartışmasına geldig… Türkiye farglı sömürge methodlarnı çağın geregdiyi şekilde uygulayacagdır. Sömürgecilig bir sürecdir. Kesintisiz ayni devled aglıynan devam eder. Kölelig da öyledir. Özgürlüg bilinci gelişmediyi tagdirde kim olursa olsun, hangı örgüd olursa olsun kölelig nesillerden nesillere agdarılır. 

Gaynag  

1-“Bu bir ihanet planı, Türk Telekom’a milyarlarca dolarlık rant kapısı.” Yenidüzen, Ekim 28, 2025. https://www.yeniduzen.com/bu-bir-ihanet-plani-turk-telekoma-milyarlarca-dolarlik-rant-kapisi-188228h.htm?fbclid=IwY2xjawNt5UlleHRuA2FlbQIxMQBicmlkETF1RTBwcGM5RlhwQXZKSXIwAR5p9fpVfyH-wC7yj6oYmIN_OSEjp-JxKyog3DE-VjAv9Xzgs46T38atyD6RTQ_aem__ce2GSq1I7wzBIHJY0UABw

2-Dede, Melih Bayram. 2011. "Türkiye ile KKTC arasında iletişim köprüsü kuruldu." YeniŞafak. https://www.yenisafak.com/teknoloji/turkiye-ile-kktc-arasinda-iletisim-koprusu-kuruldu-344489

3-Kwet, Michael. 2019. "Digital colonialism: US empire and the new imperialism in the Global South". Race & Class.SAGE. Vol. 60(4) 3–26.

4-[Yenidüzen]. "[İNTERNET SERVİS SAĞLAYICILARI BİRLİĞİ BAŞBAKANLIK BİNASI ÖNÜNDE BASIN AÇIKLAMASI YAPIYOR]." Facebook video, [31 Ekim 2025]. Erişim Tarihi 31 Ekim 2025. https://www.facebook.com/share/v/1H8Zg1RbmV/