Hüseyin ÖZBARIŞCI

Döviz karşısında sürekli olarak değer kaybeden Türk Lirası, hem satıcıyı, hem de alıcıyı zora soktu...  YENİDÜZEN’e konuşan sektör temsilcileri ‘belirsizlik ve korkuya’ işaret ediyor, ‘çarklar durdu’ diyor…

İş çevreleri, belirsizliğin son bulmasını adına bir çalışma yapılmasını isterken, dövizciler ise, son dönemde kazancı Türk Lirası olanların parasını dövize çevirme telaşında olduğunu belirtiyor…

Türk Lirası döviz karşısında günden güne değer kaybetmeye devam ederken, piyasa buna bağlı olarak olumsuz yönde etkilenmeye devam ediyor. Özellikle birçok sektördeki hammaddenin yurtdışından döviz kuruna bağlı olarak ithal edilmesi piyasadaki çarkların dönmesini çok zorluyor.

YENİDÜZEN’e konuşan ilgili kesimler şu anda kurlarda bir belirsizlik hâkim olduğunu belirterek, yaşanan bu belirsizliğin piyasada ciddi bir olumsuz etki yarattığını getirdi.

İşini dövize bağlı sürdüren çeşitli sektörlerdeki esnaf ise, artık çarkların dönmediğini ve durumun ciddi olduğuna vurgu yaparak, ayakta kalmakta güçlük çektiklerini söyledi. Şu anda satışların büyük bir derecede düştüğünü aktaran esnaf, insanların bu belirsizliğin ortadan kalkmasını beklediğini sözlerine ekledi.

Moonstar döviz bürosunun Ortaköy’deki şube müdürü Mehmet Senar:

“Herkesin cebindeki TL’yi dövize çevirmeye çalıştığı bir dönemden geçiyoruz”

Moonstar döviz bürosunun Ortaköy’deki şube müdürü Mehmet Senar YENİDÜZEN’e yaptığı değerlendirmede, kurlarda bir belirsizlik olduğunu, bu belirsizlik karşısında kazancı TL olanların kazandığı TL’yi dövize çevirmeye çalıştığını söyledi. 

Senar’ın değerlendirmesi şöyle:

“Piyasada çok büyük bir kargaşa var… Ortam bu hafta biraz daha iyi… Özellikle geçen hafta İnsanlar, İhtiyat Sandığı’ndan parasını çekip, dövize çeviriyordu. Herkes dövizi piyasadan çekip yastık altı yapmaya uğraşıyordu. Bunun nedeni bankalara güvenin azalmasıdır. Piyasada bir para darlığı var bu da doğal olarak dövizi tetikledi. Seçimin ertesi günü biraz düşmeye başladı ama yine de Asya ve Avrupa borsalarına karşı rakamlar yüksek. Kurları tetikleyen piyasadaki döviz darlığıdır. Seçim sonucuna göre bir hareketlilik beklenmekle birlikte, bir belirsizlik de hâkim… Şu anda herkesin kafasında çok büyük bir soru işareti var. Tek bildiğimiz şey, Türk Lirası kazanan herkesin panik içinde olduğudur. Herkesin cebindeki TL’yi dövize çevirmeye çalıştığı bir dönemden geçiyoruz. Geçen hafta piyasada döviz kalmamıştı. Bu hafta piyasa durgunlaştı. Gelecek hafta son düzlüğe girileceği için bir kaos ortamını ben bekliyorum. Kurların yükselmesini bekliyorum. Kim kazanırsa kazansın, ilk etapta kur yükselecektir ama sonraki politikalarla ne olur onu göreceğiz.”

TUTDER Başkanı Engin Yeşilada:

“Bizi en çok korkutan şey belirsizliktir…”

Kuzey Kıbrıs Hızlı Tüketim Ürünleri Tedarikçileri Derneği (TUTDER) Başkanı Engin Yeşilada, bir belirsizlik içerisinde olunduğuna vurgu yaptı ve zor bir dönemden geçildiğinin altını çizdi. Yeşilada’nın değerlendirmesi şöyle:

“Döviz kurlarındaki yükseliş tedarikçilere hemen yansımıyor ama bu da yansımayacağı anlamına gelmez. Gelinen aşamada bizi en çok korkutan şey belirsizliktir. Yarın ne olacağını bilmiyoruz ve bu da büyük bir sıkıntı. Öyle bir durum ki, bankalar bile geleceğini, görmekte sıkıntı yaşıyor. Açıkçası hepimiz şu anda ‘bekle gör’ pozisyonundayız. Bırakın döviz kurunu, dövizin banknotlarını bile bulamıyoruz. Umarım, bu belirsizlikten bir an önce kurtuluruz. Pozitif düşünmek istiyoruz ama pozitif düşünmek için bir neden de yok… Alım gücü her geçen gün daha da düşerken, fiyatların artması büyük bir tezat. Hem tüketiciler, hem de işletmeler için zor bir dönem.”

Savaş Esendağlı (Restoran işletmecisi): “Çarklar dönmüyor, artık bir çalışma yapılması şart…”

“Yurtdışından gelen malzemeler döviz kuruna bağlı olarak getiriyoruz ve kur yükseldiğinde onların fiyatı da yükseliyor. Hal böyle iken, firmalar kendi kar marjından kısmış olmasına rağmen yine de sattığı ürüne zam yapmak durumunda kalıyor. Fiyat yükselince bir süre sonra insanlar tercih etmemeye başlıyor çünkü insanların alım gücü sıfırlanmış durumda. Evet, döviz yükselişine yapacak bir şey yok ama artık bir çalışma yapılması şart… Döviz kuru yükselmese pahalılığın olmayacağını biliyoruz ama bu belirsizlik çarkları da döndürmüyor. Bu belirsizliğe bir dur denilmesi lazım.”

Diğdem Tünay Keskin (Butik işletmecisi): “Döviz artışları çarkları döndürmüyor, stabil para birimine geçmeliyiz”

“Döviz artışları piyasayı altüst ediyor ve çarkları döndürmüyor. Çünkü siz ürününüzü getirirken dövize bağlı olarak getiriyorsunuz. Yani bir ürüne değeri olandan daha fazla veriyorsunuz. Bu da tabi ister istemez satış fiyatının yükselmesine de neden oluyor. İnsanlarda alım gücü de oldukça gerilemiş durumda. Ödediğiniz kira ve diğer faturalar da öyle… Yani sadece bir maaş artışıyla bitmiyor. Maaş artışı sadece sorunu erteliyor. Bizim alamadığımızı güneyden gelen Kıbrıslı Rumlar rahatlıkla alabiliyor. Ben stabil bir para birimine geçilmesi taraftarıyım. Artık bunun için ciddi bir çalışma yapılması şart oldu diye düşünüyorum.”

Reşit Uçar (Telefon satıcısı): “Dolar kuru satışlarımızı çok etkiliyor. Satışlarda yarı yarıya bir düşüş söz konusu…”

“Dolar kuru nedeniyle şu anda en ucuz telefona bile 300-400 TL civarında bir zam gelmiş durumda. Hal böyle olunca alım çok zorlaştı ve bizim piyasamız da çok düştü. Bizim de burada bir küçük esnaf olduğumuz için satışlarımızı çok etkiliyor. Artık dayanamıyoruz. Satış olarak bazı haftalarda 5-6 telefon satışı yaparken, şu anda piyasa durgun olduğu için 2-3 günde sadece 1 telefon satışı gerçekleştirebiliyorum. Yani satışlarda yarı yarıya bir düşüş söz konusu… Gelen müşterilerimiz genelde aksesuar için geliyor. Umuyorum ki, seçimin bitmesiyle birlikte ya belli bir seviyede kalır veya biraz düşüş olur.”

Ziya Toygan (Emlakçı): “Satışlar yabancılara… Türkiye’den gelen insanlar belirsizliğin geçmesini bekliyor”

“Girne bölgesinde emlak sektörü yabancı yatırımcı ağırlıklı olduğu için şu an için talep çok fazla… Dolayısıyla döviz yükselişinin bizim bölgemizde sektörümüzü pek fazla etkilemedi. Türkiye’den gelen insanlar seçim sonucuna bağlı olarak duraksamış durumda. Kurların seyrine göre hareket eden insanlar var. İnsanlarda her an döviz patlayabilir endişesi var. Bu yüzden adım atmaktan korkuyorlar.

Şu an için elindeki malını satıp nakde çevirmek insan da yok… Diğer taraftan bankalar da döviz kuruna bağlı olarak konut kredilerini onaylamak için yavaş hareket ediyor. Bu süreçte vazgeçen olduğu için şu anda satışlarımız parasını peşin ödeyenlere oluyor.” 

Bülent Deveci (Oto galeri işletmecisi): “Fiyatlarda artış olduğu için alınan aracın değeri yükseliyor”

“Araç alımı artık bir ihtiyaç değil de, lükse kaçtığı için satışları oldukça etkilemedi. Ancak şöyle bir durum var ki, şu anda araç alan yatırım amaçlı alıyor ve kar elde ediyor. Eskiden bir araba alınıp yola çıktığı zaman değer kaybediyordu, şu anda fiyatlarda artış olduğu için aksine değeri yükseliyor. Yani şu anda insanlar borçlanıp aldığı arabadan şu anda zarar etmiyor. O yüzden yatırım amaçlı araç alan insanlar var.”