Grafikle ilgili bilgiler:

Grafikteki tüm veriler, Maliye Bakanlığı’nın web sitesindeki veriler işlenerek hazırlanmıştır.

Grafikteki sarı sütunlar: Eylül 2025, beyaz sütunlar: Ocak 2024, kırmızı sütunlar: Ocak 2024 döneminde merkezi bütçe üzerinden maaş ödenen kişi sayılarını göstermektedir.

Grafikteki sütunlar üzerindeki rakamlar, grafiğin altındaki veri tablosundan da görülebileceği üzere, merkezi bütçeden Eylül 2025 tarihinde ödenen maaş nitelikli kişi sayılarını göstermektedir.

Grafiğin alt kısmındaki veri tablosundaki rakamların üzerindeki tanımlamalar dört ana grup olarak, Maliye’nin ana başlıklarına göre düzenlenmiştir:

1. Memur başlığı altında sırasıyla:

Sivil kadrolu memurlar, öğretmenler ve “diğer” başlığı altında (sözleşmeli geçici personel, özelleştirme istihdamları, siyasiler, dış temsilciliklerdeki geçici memurlar ve engelli statüsünde istihdam edilen kişiler) yer almaktadır.

2. Emekli başlığı altında sırasıyla:

Emekli Sandığı Fonu Yasası dışındaki emekliler, Emekli Sandığı Fonu Yasası kapsamındaki emekliler ve “diğer emekliler” (mücahit emeklileri, belediye emeklileri ve cemile yardımı alanlar) bulunmaktadır.

3. İşçi başlığı altında sırasıyla:

Sivil görevde bulunan geçici işçiler, kadrolu işçiler ve “diğer işçiler” (sivil görevde olmayan ve engelli istihdamından yararlanan işçiler) maaş alan kişiler olarak yer almaktadır.

4. Destek verilenler başlığı altında sırasıyla:

Engelliler, sosyal yardımlar ve “diğer destek verilenler” (şehit eşi, malul gazi, ebeveyn, malul, koruyucu aileler) adı altında maaş alan kişiler bulunmaktadır.

Görüldüğü üzere Ocak 2024’te maaş nitelikli ödenen kişi toplam sayısı 44.773 kişiyken, 21 ay sonra Eylül 2025 ödemelerinde bu sayı 1.756 kişi artarak 46.529 kişiye ulaşmıştır.

Yukarıda belirttiğimiz dört ana gruptaki artış rakamları arasında en yüksek artış, 666 kişiyle emekli grubunda olurken, memur grubunda 392, işçi grubunda 355, destek verilenler grubunda ise 343 kişi artış olmuştur.

Burada belirtilmesi gereken önemli bir nokta; yaşları itibarıyla vefat nedeniyle emekli sayısı azalsa da, yaşı geldiği için emekli olanların çok daha fazla olması nedeniyle emekli sayısı sürekli artmakta ve artmaya da devam edecektir.

Dört ana grubun alt kırılımlarına baktığımızda, şahsen dikkatimi çeken en yüksek artış, 21 ayda engelli sayısının 330 kişi artmış olmasıdır. Bir diğeri ise, bu süreçte yaşı gelip emekli olan geçici işçiler olmasına rağmen geçici işçi sayısının 255 kişi artmış olmasıdır. (Münhalsiz, sınavsız istihdamlar; ki büyük çoğunluğu masa başı memur görevi ifa etmektedir.)

Nüfusunu bile bilmediğimiz ülkemizde, ne yazık ki demografik yapımız hızla değişiyor. Ülkede hâlihazırda kamunun dışında çalışan kişi sayısının yarısından fazlası vatandaş değildir.

Bu insanlar bir ihtiyaç üzerine ülkeye getirilmektedir; ancak birçoğunun ülkemizde aile hayatı kurduğu, yani eşi ve çocuklarıyla yaşadığı fiilî bir durumdur. Dolayısıyla kontrolsüz nüfus artışının sonucu olarak, kamunun vermiş olduğu başta eğitim ve sağlık olmak üzere tüm hizmetlerde hizmet kalitesi düşmekte, ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır.

Herkesin malumu olduğu üzere, kayıt dışılığın bir versiyonu da gerçek ücretlerin beyan edilmemesidir. Yabancı işçilerin ücretleri devlete asgari ücret üzerinden beyan edilmektedir. Mevzuat gereği ülkemizde asgari ücretten vergi kesilmediği için, bu kişiler kamusal alanın finansmanına herhangi bir katkı yapmamaktadır.

Kamu, başta elektrik ve altyapı olmak üzere birçok alanda yatırım yapabilme kapasitesinden çok uzaktadır. Nüfusun artması nedeniyle mevcut kapasiteler zorlanmakta, ilave yatırımlar yapılamadığı için tabiri caizse sistem çökmektedir.

Gelinen aşamada kamunun artık büyümemesine mutlak surette özen gösterilmelidir. Bu noktada, emekli sayısının artmasına mevcut yasalar çerçevesinde müdahil olunamayacağına göre, kamuya yapılacak istihdamlarda niceliksel artış yerine, emekli olanların yerine yalnızca çok zorunlu teknik alanlarda istihdam yapılmalıdır.

Doğacak açığın kapatılması için teknoloji ve asgari istihdamlarda liyakat ile nitelik ön planda tutulmalıdır.