İLLAKİ BİRİLERİYLE İMZALANAN PROTOKOLLARLA 1 EMEKLİYE 1 İSTİHDAM GİBİ MUĞLAK İÇERİKTEN YOKSUN MADDELERE DE GEREK YOKTUR.

Aslolan kendi ülkemizin ihtiyaç ve önceliklerine göre her alanda olduğu gibi kamuya yapılacak istihdamlarda da (Meslek gruplarına göre) kısa, orta ve uzun vadeli planlamalar yapılmalıdır. Tabii bizim ülkemizde özellikle son yıllarda buna kafa yormaya gerek yoktur. Çünkü nüfusumuzu bile bilmiyoruz.

Kamu maliyesinin en büyük gider kalemi TRANSFER GİDERLERİDİR.

Yani maaş nitelikli ödemelerdir. Bu giderler kamu maliyesinin en katı giderleri olup enflasyonist ortamda maaşların yasa gereği (Eşelmobil) 6 ayda bir revize edildiği için artmaktadır.

Mart 2025 maaş ödemeleri toplamı, tablodan görüldüğü üzere Ocak 2024 toplam maaş ödemesi 2.656.216.747,24 TL iken Mart 2025 maaş ödemelerinde %72,39 oranında artışla 4.578.942.059,34 TL rakamına ulaştı. İstatistik kurumu verilerine göre yani Aralık 2023 sonu TÜFE endeks rakamı 1.132,02 ve Mart 2025 sonu 1.885,84 seviyesine ulaştığından dolayı bu dönemdeki enflasyon %66,59 oldu. Bu durumda REEL olarak ödenen toplam maaş ödemesinin %72,39 - %66,59 =%5,80 arttığı görülmektedir.

Bu artışın oluşmasının maaşların artması değildir. Kamu çalışanlarının yıllık barem içi artış ve terfilerinden kaynaklanan artışlara ilaveten tablodan görüldüğü üzere Mart 2025 maaş ödemelerindeki kişi sayısı Ocak 2024 maaş ödemelerindeki toplam kişi sayısı 44.773 iken 1.116 kişi artarak 45.889 kişi olmuştur.

Ocak 2025'te ödenen kişi sayısı 45.758 kişi idi. Yani yılın ilk çeyreğinde (Ocak-Mart) merkezi bütçeden maaş nitelikli ödeme yapılan kişi sayısı 131 kişi artmıştır.

Ocak 2024'e göre Mart 2025'te maaş ödenen kişi sayısındaki artış 1.116 kişi görülmekle birlikte gerçekte yeni maaş bağlanan kişi sayısı daha yüksektir. Çünkü tablodan görüldüğü üzere Emekli Sandığı Fonu Kapsamı dışındaki, Mücahit Emeklisi ve ŞHT, Şehit Eşi, Malul, Malul Gazi, Ebeveyn, geçici memur, diğer geçici memur, özelleştirme yasası, kadrolu işçi, engelli memur/işçi kişi sayıları Mart 2025'te Ocak 2024'e 432 kişi azalmıştır.

Bunun nedeni emekli ve destek verilenler grubunda maaş çeken kişilerin yaşlarının yüksek olması nedeniyle olası VEFAT etmiş olmaları ve yasal mevzuat gereği maaşları hayatta olan başka bir akrabalarına bağlanmamasından kamu çalışanı grubunda olanların iste kamu içinde statülerinin değişmesinden kaynaklanmaktadır.

TABLODA BELİRTTİĞİMİZ MEMUR, İŞÇİ, EMEKLİ ve DESTEK VERİLENLER OLARAK GRUPLARIN AYRI, AYRI DEĞERLENDİRİLMESİ:

MEMUR: Bu gruptaki kişi sayısı son 15 ayda nette 120 kişi artarken bunun dağılımına baktığımızda kadrolu memur sayısı 146 öğretmen sayısı 80 sözleşmeli kişi sayısı ise 17 kişi artmıştır. Nette 120 kişi artarken alt kırılımlarında yukarıda yazdığımız gibi 146+80+17= 243 kişi yani daha fazla artmasının sebebi ise grubun diğer statüsünde olan geçici memur, engelli ve diğer geçici memur ki bunlar sivil değil mukaveleli olarak farklı görevleri bulunmaktadır maaş ödenen kişi sayısı azalmıştır.

Diğer nedenler ise sözleşmeliler ve geçici memur sayısındaki azalmadan kaynaklanmaktadır. Bu kişilerin KHK sınavlarında başarılı olup asli kadrolara yani Kadrolu memur veya öğretmen statüsüne geçmiş olmalarından kaynaklanmaktadır. Aynı durum engelli statüsünde maaş ödenen kişileri içinde geçerlidir.

İŞÇİ: Bu gruptaki kişi sayısı son 15 ayda nette 189 kişi artarken bunun dağılımına baktığımızda kadrolu işçi sayısı 21 ve engelli işçi sayısı 1 kişi azalırken GEÇİCİ İŞÇİ SAYISI 175 KİŞİ ve sivil olmayan işçi sayısı 36 kişi artmıştır.

Fiiliyatta memur grubunda olduğu gibi İşçi gurubunda da son 15 ayda yeni maaş bağlanan kişi sayısı gerek nette 189 kişi gerekse geçici işçi sayısı 175 kişiden çok daha fazla artmıştır. Çünkü son 15 ay içerisinde kamudaki görevi son bulup emekli olan işçiler mevcut olup bu statüdeki kişiler emekli maaşlarını Sosyal Sigortalar Dairesinden almaktadır. Yani tablomuzdaki emekli grubuna dahil değildirler.

Bu noktada kamuya artık yasa gereği GEÇİCİ MEMUR alınamazken GEÇİCİ İŞÇİ ALINABİLDİĞİ ve bu statüdeki istihdamlar için ne münhal ne de yarışma sınavı yapılmaksızın istihdamların yapıldığını belirtmekte yarar vardır.

Özetle kamunun bu statüdeki istihdamlarda fırsat eşitliğini dikkate almadığını vurgulamakta yarar vardır. Mutlak surette GEÇİCİ MEMUR istihdamını engelleyen yasanın bir benzeri kamuya istihdam edilecek İŞÇİLER içinde yapılmalıdır.

EMEKLİ: Bu gruptaki kişi sayısı son 15 ayda nette 526 kişi artarken Emekli Sandığı Fonu Kapsamı dışındaki emekli sayısı 208, Mücahit emekli sayısı ise 52 kişi azalmıştır. Bu statüde yeni ilave emekli yasa gereği olmazken bu statülerdeki kişilerin yaş durumları nedeniyle vefat etmiş olduklarını öngörmek yanlış olmayacaktır.

Emekli grubunda olup Emekli Sandığı Fonu kapsamındaki son 15 aydaki artış ise 771 kişi (1 Temmuz 1987 sonrası ve 1 Ocak 2008 öncesi kamuda istihdam edilen kadrolu memurlar) ve özel yasayla yerel yönetimlerde görev yapan, ancak emekli oldukları zaman emekli maaşlarını merkezi bütçeden alan kişi sayısında ise 15 kişi artış olmuştur.

Bu noktada kamuda halen 3000 civarında Emekli Sandığı Fonu kapsamında memur statüsünde çalışan kişi olduğunu dikkate aldığımızda 2030'lu yılların ortalarına kadar bu kapsamdaki kişilerin önce artan sonra da azalan bir trendde emekli olacaklarını bu nedenle ilk etapta son 15 ayda nette emekli maaşı alan kişi sayısının 526 arttığı gibi toplam maaş çeken emekli sayısının artacağını bir müddet sonra yaşı gereği fon kapsamında olmayıp (1 Temmuz 1987 öncesi kamunun asli kadrolarındaki kadrolu olup bu gün emekli maaşı çekenler) vefat etmesi olası olanlar nedeniyle toplam emekli maaşı çeken kişi sayısının YATAY, sonrasında ise merkezi bütçeden emekli maaşı çekmeye yasa gereği alma hakkı çalışan olmayacağı ve Emekli Yasası Fonu kapsamında emekli olanlarında yaşları itibariyle olası vefatları sonrasında tahminimce,

18.500-19.000 KİŞİ SAYISI CİVARINDA PİK YAPTIKTAN SONRA ÖNCE YATAY SONRASINDA İSE AZALACAĞI KANAATİNDEYİM.

Çünkü kamuya 1 Ocak 2008 Sonrası statüsü, kadrosu ne olursa olsun herkesin emekliliği Tek Sosyal Güvenlik Yasası kapsamında olup emekli maaşlarını merkezi bütçe yerine Sosyal Sigortalar Dairesinden alacaktır.

Mali açıdan bu durum çok önemlidir. Çünkü tablodan da görüldüğü üzere hali hazırda grupsal olarak bilfiil maaş çeken çalışanları analiz ettiğimiz zaman MEMUR GRUBU %51,56, İŞÇİ GRUBU %11,04 olmak üzere kamu çalışanlarının toplam maaş mükellefiyeti içerisindeki payı %62,60 rakamından sonraki en büyük grup %31,51 ile EMEKLİ GRUBUDUR.

Bu arada tablodan görüldüğü üzere toplamda kamu çalışanlarının toplam maaş içerisindeki oranı %62,60 görülmekle beraber sivil görevde olmayan memur %3,35 ve işçilerin %2,87 toplamda %6,22 rakamını düşersek kamuya sivil hizmet anlamında hizmet eden çalışanların toplam maaş içerisindeki payı %62,60 -%6,22 =%56,38 oranındadır.

Öngörülerime göre eğer kamuya aşırı istihdam yapılmaz mevcut trendde istihdam yapılırsa, EMEKLİ GRUBUNUN TOPLAM MAAŞ İÇİNDEKİ ORANI yasa gereği maaş çekilen baremin %70'ni aşamayacak olmasına rağmen %35-38 ARALIĞINA KADAR ÇIKACAKTIR.

DESTEK VERİLENLER: Bu gruptaki maaş çeken kişi sayısı nette 281 kişi artarken gerçekte bu sayı daha fazladır. Çünkü tablodan görüldüğü üzere yaşları itibariyle olası vefatları nedeniyle (Yasal olarak yeni ilave yoktur) ŞHT, Şehit Eşi, Malul, Malul Gazi, Ebeveyn sayısı 27 kişi azalmıştır.

Bu tablodaki verilere göre en çok dikkatimi çeken ve açıkçası en basitinden NASIL OLUR? MÜMKÜN MÜ? Diye kuşkulandığım sayı ve statü ise son 15 ayda, ENGELLİ MAAŞI ALAN KİŞİ SAYISININ 236 KİŞİ ARTMIŞ OLMASIDIR. Bu artışın 30'u 2025 yılının 1. çeyreğine aittir.

Bu grupta SOSYAL YARDIM MAAŞI alan kişi sayısı da 72 kişi arttı. Ülkenin özellikle son 2-3 yılda geldiği durumda açıkçası bu artış az bile olmuş (Mevcut sosyal yardım maaşı alanları alması gerekir gibi kabul ediyorum!) diyebilirken her ne kadar nüfusunu bilmediğimiz bizim gibi küçük bir ülkede (Bilmiyoruz çünkü yetkili yetkisiz tabiri caizse her kafadan bir ses çıkıyor)

ENGELLİ KİŞİ SAYISI SON 15 AYDA 236 KİŞİ ARTACAK ve TOPLAM SAYI 5.731 OLACAK! AÇIKÇASI BENİM AKLIM ALMAZ AYRICA BİLMEDİĞİMİZ NÜFUSA GÖRE 5.731 ENGELLİ NORMAL Mİ?

BU SAYININ SÜREKLİ ARTMASINI DEMOGRAFİK ve SAĞLIK AÇISINDAN KONUNUN UZMANLARI DEĞERLENDİRİR ARTIK...

Çünkü ne oldu ki son 15 yılda engelli kişi sayısı 236 kişi arttı? Vatandaş nüfus sayısına göre 5.731 kişinin engelli olması oransal olarak normal mi? Fazlaysa bizdeki yasalara göre engelli kıstaslarımızda uluslararası normlara göre farklılık mı var?

Yoksa burada da işin içine siyasi popülizm mi giriyor?

OCAK 2022-MART 2025 DÖNEMİ ENGELLİ MAAŞI ALAN KİŞİ SAYISI:

Ocak 2022: 5.132 Kişi, Ocak 2023: 5.366 Kişi ARTIŞ 234 KİŞİ

Ocak 2023: 5.366 Kişi Ocak 2024: 5.366 Kişi ARTIŞ 129 KİŞİ

Ocak 2024: 5.495 Kişi Ocak 2025: 5.701 Kişi ARTIŞ 206 KİŞİ

Ocak 2025: 5.701 Kişi Mart 2025: 5.736 Kişi ARTIŞ 30 KİŞİ

SON SÖZ: Kamuoyundaki algı bütçenin %80-85'i maaşlara gider noktasındadır. Bu oran kısmen doğru olmakla birlikte bu oranın tablomuzdan görüldüğü üzere MEMUR ve İŞÇİ grubu olarak adlandırdığımız gruplar dışında EMEKLİ ve DESTEK VERİLENLER olarak 2 ayrı grubun daha olduğu, neredeyse yarı yarıya olduğudur.

Diğer taraftan kamu maliyesinin en büyük gider kalemi olan transfer harcamalarını kontrol edebilmek için KKTC-TC arasında her yıl imzalanan İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşmalarına  cari yıl içinde merkezi bütçeden ödenecek istihdam sayısının azami geçmiş yılda emekli olan kişi sayısını aşamaz diye madde konulmaktadır. Rutine dönen bu madde 2025 mali yılı protokolüne de konuldu. Bu noktada aslolanın istihdamın gerektiği alanlara yapılması ve bu istihdamların da fırsat eşitliği yaratılarak şeffaf münhaller sonrasında KHK. tarafından yapılan yazılı ve sonrasında sözlü mülakatlarla yapılması mutlak olmalıdır. Oysa tablodan görüldüğü üzere en yüksek artış/istihdamın olduğu statü münhal ve sınavların yapılmadığı işçi statüsünde olduğu görülmektedir.