2. Dünya Savaşı’nda “Kıbrıs”, bir İngiliz Sömürge adası olarak Alman ordusunun gazabına uğramasa da, bir tarafından Kıbrıslılar bu savaşa dahil edilmiştir.

Kıbrıslı Rum, Kıbrıslı Türk, Ermeni, Maronit ve Latinlerden oluşturulan “Kıbrıs Alayı-Cyprus Regiment” şeklinde isimlendirilen askeri gücün, Mısır’dan İtalya’ya, Yunanistan’a gidişleri sonrası adaya dönemeyenler de oldu.

Bu Alay’da görev almış Kıbrıslı Türklerden bazılarının anıları yayınlanmış, anlatılmış, gazete sayfalarında yer almıştır.

İşte o anlatılanlardan anlıyoruz ki, kimileri Almanlara esir düşmüş, kampta ölmüş, veya kamptan kaçıp yurtdışında bambaşka bir hayat kurmuş. Ve birçoğu da ada’ya sağ salim dönmeyi başarmıştır.

Ada’ya dönenlerden Leymosunlu Mehmet Fevzi amcamızın ailesi tarafından bana verilen iki büyük defterden oluşan günlüğü var. Defter demişsem, eskiden bakkalların tuttuğu veresiye defterleri gibi. Askere alınmadan önceki yaşamından başlayarak, Kıbrıs Alayı’na yazılışı, eğitimi, sonra İtalya’yaya, Yunanistan’a gidişi ve en son Kıbrıs Alayı’nın sonlandırılmasıyla başlayan yeni hayatı. İnşallah önümüzdekidönemlerde bu anıları yayına hazırlayıp okurla buluşturabilirim.

İşte Kıbrıs Alayı’nın sonlandırılmaya başlandığı o günlerin gazetede çıkan birkaç haberiyle yazımızı hazırlıyoruz. Gazete haberlerine geçmeden önce Kıbrıs Alayı’nın tarihçesini Wikipedia kaynağından alıntı yaparak okuyalım...

“Kıbrıs Alayı, İngiliz Ordusunun askeri bir birimiydi.

İkinci Dünya Savaşı sırasında İngiliz Hükümeti tarafından oluşturulan, Kıbrıs Rum, Kıbrıs Türk, Ermeni, Maronit ve Latin sakinlerinden gönüllülerden oluşuyordu, aynı zamanda diğer İngiliz Milletler Topluluğu milletlerini de içeriyordu.

Kıbrıs Alayı'nın rozeti, İmparatorluk Tacı ile işaretlenmiş rozette, iki aslan muhafızın yer aldığı bir kalkan ve kalkanın altında Alay başlığını taşıyan bir parşömen vardı.

Kıbrıs Alayı 12 Nisan 1940'ta kuruldu. Piyade, Mekanik, Nakil ve Nakliyat kollarını içeriyordu.

Batı Cephesi'ne gönderilen ilk sömürge birlikleri Kıbrıslı katır sürücüleriydi. Fransa, Etiyopya, Filistin ve İtalya'da araçların ulaşamayacağı bölgelere ekipman taşıyarak hizmet ettiler. Monte Casino'daki diğer birlikleri tedarik etmek ve desteklemek için kullanıldılar.

1943'te Kıbrıs'a yaptığı kısa bir ziyarette Winston Churchill, "Libya'dan Dunkirk'e kadar birçok alanda onurlu hizmet vermiş Kıbrıs Alayı askerlerini" övdü.

Kıbrıs Alayı'nda yaklaşık 30.000 Kıbrıslı görev yaptı. Alay, en başından itibaren eyleme katıldı ve Fransa Savaşı'nda, Yunan Savaşı’nda (1941'de Kalamata'da yaklaşık 600 askerin ele geçirildiği Yunanistan Savaşı), Kuzey Afrika'da (Operasyon), Fransa, Orta Doğu ve İtalya’da görev yaptı.

Stalag VIII-B Lamsdorf, Teplitz yakınlarındaki Wistritz'deki Stalag IV-C (şimdi Çek Cumhuriyeti'nde) ve Dresden yakınlarındaki Stalag IV-B dahil olmak üzere, birçok asker özellikle savaşın başlangıcında esir alındı ​​ve bu savaş esiri kamplarında tutuldu. Kalamata'da yakalanan askerler de, trenle savaş esirleri kamplarına nakledildi.

Savaş sonrası yıllarda alay, 1945-1948 döneminde Kıbrıs ve Filistin de dahil olmak üzere Ortadoğu'da görev yaptı. Alay, 31 Mart 1950'de dağıtıldı.”

Kıbrıs Alayı’yla ilgiliözet bilgimiz böyleydi. Özet bilginin sonunda Alay’ın tam olarak 31 Mart 1950 tarhinde son bulduğu belirtiliyordu. Elbette bu sonlandırma bir günde olmamıştı. Şubat 1950 tarihinden itibaren yavaş yavaş bu hazırlıklar yapılmaya başlanmıştı.

5 Şubat 1950 tarihli Hür Söz gazetesinde yer alan küçük bir haberle bu sonbuluşun ilk haberini alıyorduk.

“Hür Söz-05 Şubat 1950-syf:4 Kıbrıs Alayının hizmetten çıkma gösterisi

Kıbrıs Alayı’nın hizmetten çekilme seromonisi 8 Şubat 1950, Çarşamba günü ö.e.(öğleden evvel) saat 11’de Polemidya futbol sahasında yapılacaktır.

Seremonide Kıbrıs Alayı ile Loyal Alayı’na mensup 100 asker yer alacak ve askerler Alay’ın bando ve trampet takımlarıyle takviye olunacaklardır.

Seromoni ve resmi geçit Kıbrıs Alayı’nın Depot komutanı Binbaşı O.F. Müftüzade kumandasında yapılacaktır.

Ekselâns Vali merasimde hazır bulunarak, bir hitabede bulunacaktır.

Halk, merasime samimiyeyle davet olunur.”

Kıbrıs Türktoplumunnda önemlibir yere sahipolan merhum Faik Müftüzade beyin İngilizordusunda Binbaşı olduğunu hatırlatalım. Bilmeyenler de bu vesileyleöürenmiş oldu. FaikMüftüzde bey aynı zamanda Futboldünyamızda da önemli hakemnlerden biriydi.

Evet hazırlıklar yukarıda belirtildiğini gibi yapılmaya başlanmıştı. Ve 8 Şubat günü, Kıbrıslıların bir dönem yaşamında önemli yer etmiş, o yılardaki ekonomik sıkıntılardan dolayı askere yazılan birçok Kıbrıslının hayatına dokunmuş, kimi acılı kimi sevinçli bu dönem artık kapanmaya başlıyordu. Askerler terhis olurken onları sivil hayatta nelerin beklediği ise bir muammaydı.

İşte Kıbrıs Alayı’nın bayrağının gönderden indiği gün...

“Hür Söz-09 Şubat 1950-syf:4

Leymosundan: Kıbrıs Alayının Bayrağı Dün Son Defa olarak dalgalandı

Dün Salı günü sabah saat 11’de Polemidya talim merkezi futbol sahasında, Kıbrıs Alayı’nın dağılma sermonisi yapılmıştır.

Seromonide Ekselâns Vali hitabesinde 14.000 ere kadar baliğ olan Kıbrıs Alayının son dünya harbında oynadığı rolu izah ettikten sonra, Alay mensuplarının büyük başarı ile vazifelerini yaptıklarını ve Harp Dairesi’nin de bildirdiği gibi kıymetli hizmetlerini hiç bir zaman unutmıyacağını bildirmiştir. Ekselâns Vali 10 sene zarfında gerek askerde hâlâ bulunan gerekse daha evvel terhis olunan bütün Kıbrıs Alayı er ve zabitlerini teftiş ederek kendileri için ayrılmış mevkie gitmişlerdir. Ekselâns Vali’ye Kıbrıs’taki askerlerin Komutanı Brig Crooker ve Binbaşı Müftüzade refakat etmekte idi.

Ekselâns’ın hitabe ve teftişinden sonra 100 erden müteşekkil Loyals Alayı bölüğü Kıbrıs Alayı askerlerini resmi geçit yaparak selâmlamışlardır.

Daha sonra, Kıbrıs Alayı erleri resmi geçitlerini Ekselâns’ın huzurunda yaparak Ekselâns’ı ve Alaylarının son defa olarak dalgalanan bayrağını selâmlamışlardır.

Kıbrıs Alayı’nın dağılma seromonisine Kral Marşı ile son verilmiştir.

Yukarıda mevzubahis olunan seremoniye Ada’da bulunan yüksek rütbeli askerî zabietler, Leymosun polisine ait polis zabitleri, Leymosun Komiseri, birçok mütekait Kıbrıs Alayı zabitleri, muhtarlar, hükûmer dairelerinde çalışan sivil memurlar ve yüzlerce halk iştirak etmiştir.

Terhis Dün Başlamıştır

Kıbrıs Alayı askerlerinin terhisine dünden başlanmıştır. Kıbrıs askerlerinin bir aya kadar terhis olunacakları tahmin edilmektedir.

.....”