Bazı Ciberundalılar, bir zamanlar Ciberunda Senatoryumu’nda çalışmış olan bir Kıbrıslıtürk hemşireyi bulmak için arayışa girdiler.

Ciberundalı foto-gazeteci Dinos Vasiliadis, bir Kıbrıslıtürk hemşirenin 1958 yılında çekilmiş olan fotoğrafıyla birlikte kişisel sosyal medya sayfasında yayımladığı çağrıda şöyle yazdı:

“1958 yılı civarında Ciberunda Senatoryumu’nda çalışmış olan bir Kıbrıslıtürk hemşire (nörs) hakkında bilgi aramaktayım.

Fotoğrafta görmüş olduğunuz kadın, sözlü olarak anlatılanlara göre Ciberunda Senatoryumu’nda 1950 ile 1963 yılları arasında çalışmıştır.

Onun adından söz edenler ondan “Şefki Enver” veya büyük olasılık “Şefika, Şevkiye, Şefiye” gibi bir isimden söz ediyorlar...

Onun nerede doğduğu, hayatı, hangi seneler hizmet ettiği ve bu kadının kim olduğuna ışık tutacak bilgileri arıyoruz – tarihi Ciberunda Senatoryumu’nda merhamet ve ilgiyle hizmet etmiş olan bu kişinin kimliği hakkında bilgi edinmek istiyoruz.

1963 öncesi dönemden nörsleri hatırlayanlar lütfen bildiklerini ya bu paylaşımın altındaki yorumlar bölümüne veya özel mesaj atarak paylaşsınlar.

Bu araştırma, tümüyle tarihsel ve insani amaçlarla yapılmaktadır, Ciberunda’da işbirliği ve insaniyetin anısını korumak maksadıyla yapılmaktadır. (Kıbrıslıtürk hemşirenin fotoğrafını da saygıyla, belgeleme ve hatırlama amacıyla özel arşivden paylaşmış bulunuyoruz.)...”

DİNOS VASİLİADİS’İN ÇABASI...

Biz de pek çok kereler arkadaşlarını arayan Kıbrıslıtürkler ve Kıbrıslırumlar’a yardımcı olmuş olan araştırmacı bir gazeteci olarak Dinos Vasiliadis’le temasa geçerek kendisine yardım edebileceğimizi söyledik. Bu fotoğraf yayımlandıktan sonra Ciberunda’dan bir kişi kendisini aramış ve fotoğraftaki Kıbrıslıtürk hemşirenin Lefkoşa’dan Birgül Enver isimli bir Kıbrıslıtürk olabileceğini, Birgül Enver’in iki de erkek kardeşi olduğunu söylemiş.

Dinos Vasiliadis ise bize gönderdiği notta şöyle yazıyor:

“Adım Dinos Vasiliadis, telefon numaram 0035799626986 ve mail adresim de şöyledir: [email protected]

Ben bir gazeteciyim, foto-gazeteci ve aynı zamanda fotoğrafçıyım. 1950’li yıllarda Ciberunda Senatoryumu’nun tarihçesini araştırmaktayım, özellikle de Senatoryum’da çalışmış olan Kıbrıslıtürk hemşirelerin katkısına odaklanmaktayım. Ciberunda Senatoryumu’nda Kıbrıslıtürk ve Kıbrıslırum hemşireler arasında gelişmiş olan dostlukları da araştırmaktayım...”

“TRODOS DAĞLARINDA BİR İNSANLIK HİKAYESİ: CİBERUNDA SENATORYUMU...”

“Ciberunda Senatoryumu’nun hikayesi, Trodos Dağları’nda bir insanlık hikayesidir. Ciberunda Sentaroyumu 1940’lı yılların ortalarında Britanya sömürge yönetimi tarafından kurulmuştu ve resmi olarak 1947-48 yıllarında çalışmaya başlamıştı... Verem hastalığıyla mücadele etmek maksadıyla kurulmuştu ki bu hastalık o dönem Kıbrıs’ı çok büyük etkisi altına almıştı. Ciberunda da temiz, serin ve kuru dağ havası nedeniyle seçilmişti, bu havanın hastaların iyileşmesi için ideal olduğu düşünülmekteydi.

Senatoryum yalnızca bir tedavi yeri değildi, aynı zamanda merhamet ve birlikte yaşamanın bir sembolüydü... Kıbrıslırum ve Kıbrıslıtürk hemşireler, İngiliz hekimlerle birlikte yanyana çalışmaktaydılar. Burada pek çok dostluk doğmuştu, hastalık bu yerde insanları din ve milliyetin ötesinde biraraya getirmişti...

Çalkantılı yıllardan önceki bu birlikte varolma hali, saygı, bağlılık ve özenle dolu öyküler bıraktı geride – bu öyküler bugün yeniden keşfedilme ve fotoğraf ve anıların odağından yeniden anlatılmayı hakediyor...”

OKURLARIMIZA ÇAĞRI...

Ciberunda Senatoryumu hakkında bilgi sahibi olan okurlarımızı, Dinos Vasiliadis’e yardımcı olmaya çağırıyoruz... Bu Senatoryum’da çalışmış olan Kıbrıslıtürk hemşireleri tanıyanlar, fotoğrafını yayımladığımız Kıbrıslıtürk hemşireyi tanıyanlar da bizi arayabilir. Telefon numaram 0542 853 8436... Senatoryum’la ilgili hatıralarınız varsa, bizimle paylaşabilirsiniz...

TÜRKAN AZİZ VE CİBERUNDA SENATORYUMU...

Bundan tam sekiz sene evvel, Fatma Azgın arkadaşımızın girişimiyle, rahmetlik Türkan Aziz’le Ciberunda Muhtarı’nın oğlu Yoannis Fakas buluşmuştu. Fakas, Ciberunda Senatoryumu’yla ilgili yazmış olduğu kitabı, rahmetlik Türkan Aziz’e takdim etmişti çünkü Türkan Aziz de bu Senatoryum’da çalışmıştı bir zamanlar. 23 Aralık 2017 tarihinde gazetemiz YENİDÜZEN’de bu konuda çıkan haber şöyleydi:

“Trodos’un eteklerinde bir köy olan Ciberunda’da 1940’lı yıllarda kurulan ve ‘ilk Kıbrıslı Türk Başhemşire’ Türkan Aziz’in görev yaptığı ‘verem senatoryumu’nun ilginç öyküsü gün yüzüne çıktı.

Kıbrıslı eğitimci ve yazar Yoannis Fakas tarafından kaleme alınan ‘Ciberdunda’nın Jübile Senatoryumu’ adlı kitapta, 1930’lu yıllarda yaygın olan verem hastalığıyla mücadele için kurulan sağlık merkezinin detayları anlatılıyor.

Kitapta Ciberunda Senatoryumu’nun Başhemşiresi Türkan Aziz’in çabalarından, o dönemki yazışmalarından geniş biçimde söz ediliyor.

Yazar Yoannis Fakas, evinde ziyaret ettiği Türkan Aziz’e kitabını hediye etti. Bu yıl 100’üncü yaşını kutlayan, ‘ilk Kıbrıslı Türk Başhemşire’ Türkan Aziz’in Fakas’la sohbet ettiği buluşmada Kanal SİM ekibi de hazır bulundu.

Yoannis Fakas, 1942 yılında açılan Senatoryum’la ilgili bilgiler verirken, köy muhtarı olan babası Yeorgios Fakas’ın köylüler tarafından tepkiyle karşılandığını anlattı. Fakas, verem hastalığının kendilerine de geçmesinden korkan köy halkının babasını öldürmek istediğini söyledi. Fakas, yıllarca Lefkoşa Genel Hastanesi Başhemşiresi olarak da çalışan Türkan Aziz’i ‘Başhemşirelerin Başhemşiresi’ diye niteledi.

Bundan 75 yıl önce kurulan Ciberunda Senatoryumu’nda Başhemşirelik görevini üstlenen Türkan Aziz de, Fakas’la anılarını paylaştı.

Kitap takdiminde hazır bulunan Kanal SİM ‘Düşünüyorum’ programı yapımcısı Fatma Azgın da Fakas’ın kitap projesini kendisine iletmesi sonrası yaşananlardan söz etti.”

SENATORYUM’UN TARİHÇESİ...

Ciberunda Senatoryumu hakkında Fileleftheros gazetesinin İngilizce web sitesi olan “in-cyprus”ta 7 Aralık 2019 yer alan “Sömürge Mimarisi: Ciberunda Senatoryumu” başlıklı bir yazı da, Ciberunda Senatoryumu’nun tarihçesinden söz etmekteydi. Bu yazıyı da okurlarımız için özetle derleyip Türkçeleştirdik. Yazı şöyle:

“Kıbrıs’ın en büyük dağ köyü olan Ciberunda’ya girişte sizi karşılayan binadır Ciberunda Senatoryumu... Yolun sol kolunda bulunan bu yük, taş bina, yeşil bir bahçe içindedir ve köye girerken ilk dikkatinizi çeken şey olur...

Bundan yaklaşık 80 sene önce bu bina bölgedeki pek çok tartışmanın nedeni olmuştu.

1940’lı yıllarda verem, pek çok tabuyla ve kör inançla gelen bir hastalıktı, o günlerde toplum güçlü biçimde bu şeylere inanmaktaydı... Leymosun’un dağlık bölgelerinden hastaları kabul eden Senatoryum, başlangıçta hiç de dostane biçimde karşılanmamıştı. Nihayetinde zaman geçtikçe herkes bu Senatoryumu kabul etti ve bu proje, bölgedeki en önemli gelişmelerden biri olduğunu kanıtladı.

Kıbrıs’ta veremle savaş için planlar, 1935 tarihine kadar dayanıyor. O günlerde ada yoksuldu, ailelerin çoğu geniş ailelerdi, kırsal bölgelerde yaşam koşulları çok zordu. Kör inanışlar ve korkuyla birlikte doğru düzgün bilgilerin olmayışı, hastaların vaktinde teşhise ulaşabilmelerini zorlaştırmaktaydı. 100 yatağıyla Ciberunda Senatoryumu, 1940 yılında faaliyete geçmişti – 3 yataklı Pedieos Senatoryumu ve 50 yataklı Atalassa Senatoryumu ardından o günlerde Kıbrıs’ta en büyük ve en iyi organize edilmiş olan Senatoryum’du bu...

Ciberunda’daki daha az nem, kuzeybatı rüzgarlarından korunaklı olması ve bol güneş ışığı, bu amaçla burasının seçimini iyi bir seçim kriteri olarak ortaya koymaktaydı – iklimi, verem hastalarının rehabilitasyonu için idealdi.

Başlangıçta bu Senatoryum için Troditissa Manastırı yakınında bir yer seçilmişti ancak Fini köyü sakinlerinin itirazları üzerine, yeni bir yer arayışına girilmesi zorunluluğu doğmuştu. Nihayetinde Ciberunda toplumu lideri (muhtarı) Yorgios Fakas, Senatoryum’un köy yakınında inşa edilmesine razı olmuş ve kendisi de bu Senatoryum’un inşa edilebilmesi için arazi bağışlamıştı. Ancak kör inanışlar ve korkular ortadan kalkmamış ve köylüler Senatoryum’un yanından her geçtiklerinde sırtlarını bu binaya dönmeye devam etmişlerdi...

1974 yılı sonrasında verem vakaları azalınca Senatoryum, Ciberunda bölge Hastanesi’ne dönüştürülmüştü. Günümüzde hastanede hala bir Pnömatoloji Kliniği faaliyette olup, verem hastalığında yeni vakalara teşhis ve tedavi için kullanılmaktadır.”

Ciberunda Senatoryumu'nda çalışan Kıbrıslıtürk hemşireye teşekkür etmek için bazı Ciberundalılar onu arıyor...

Ciberunda Senatoryumu'nda birlikte çalışan Kıbrıslıtürk ve Kıbrıslırum sağlık ekibi...

Bir zamanlar Ciberunda Senatoryumu...

Ciberunda hastanesinin inşaatında Kıbrıslıtürkler ve Kıbrıslırumlar, birlikte çalışmıştı...