Serap ŞAHİN
Dövizdeki dalgalanmalar ve maaşlara yansımayan hayat pahalılığı, yurttaşın mutfağındaki temel ürünlere erişimini her geçen gün daha da zorlaştırıyor. Market raflarında aynı ürünlere ödenen fark giderek açılırken, haneler bütçelerini koruyabilmek için temel tüketim kalemlerinde bile zor kararlar almak zorunda kalıyor. Genel tablo, dar gelirli vatandaşların temel gıdaya erişiminin giderek zorlaştığını ortaya koydu.
YENİDÜZEN’in 22 kalemlik alışveriş sepeti analizine göre haziran–kasım döneminde 16 üründe fiyat artışı yaşanırken, 5 ürünün fiyatı sabit kaldı, un ise 5 TL ucuzladı. Beş ayda en yüksek artış 750 TL’den 1100 TL’ye çıkan dana kıymada görüldü. Bunu kuzu şiş, yumuşatıcı, peynir ve çamaşır suyu takip etti. Çamaşır suyunda yüzde 70,14’lük artış dikkat çekerken temel gıda ürünlerinden ekmek 15 TL’den 20 TL’ye, makarna 25,5 TL’den 34 TL’ye, 30’lu yumurta 190 TL’den 245 TL’ye yükseldi. Aynı dönemde kahve, şeker, şampuan, sıvı sabun ve tuvalet kâğıdı fiyatları değişmezken, market sepetinin toplam tutarı 3.783 TL’den 4.488 TL’ye çıkarak yurttaşlara 5 ayda 704,95 TL ek yük getirdi.
Öte yandan sepetteki yüzde 19’luk artışa rağmen dövizdeki yükselişin Euro’da yüzde 8,25, Dolar’da yüzde 7,16 ve Sterlin’de yüzde 4,97’lik değişim dikkat çekti.
Maliyetlerin döviz üzerinden hesaplandığı Kıbrıs’ın kuzeyinde, 5 ayda gıda sepetinde yaşanan yüzde 19’luk artış, değişen döviz oranlarıyla uyum göstermedi. Dövizde yüzde 8,25’e varan yükselişler görüldü.
Çamaşır suyuna 5 ayda yüzde 70 zam
Beş aylık dönemde çamaşır suyuna yüzde 70,14 zam geldi. Domestos çamaşır suyu 50 TL’den 85 TL’ye yükseldi.
Somun ekmek 5 ayda 15 TL’den 20 TL’ye, makarna 25,5 TL’den 34 TL’ye, 30’lu yumurta 190 TL’den 245 TL’ye, kola 25 TL’den 32 TL’ye yükseldi.
Bir litre sıvı yağ 120 TL’den 144 TL’ye, 850 gram yoğurt 150 TL’den 180 TL’ye, labne peynir ise 67 TL’den 90 TL’ye yükseldi.
En yüksek artış dana kıymada!
Haziran ayından kasım ayına kadar olan 5 aylık sürede et ve tavuk fiyatlarında da ciddi artışlar meydana geldi. YENİDÜZEN’in 22 kalemlik market sepetinde 5 aylık süre zarfında en yüksek artış dana kıymada görüldü.
Dana kıyma 350 TL yükselişle 750 TL’den 1100 TL’ye çıktı.
Öte yandan kuzu şiş 1150 TL’den 1230 TL’ye, tavuk ise 132 TL’den 139 TL’ye yükseldi.
5 ürünün fiyatı sabit kaldı, un 5 TL ucuzladı
Haziran ayında 45 TL olan 1 kilo un fiyatı yüzde 11,13 düşerek 40 TL’ye düştüğü gözlemlendi.
5 aylık süre zarfında Türk kahvesi, şeker, şampuan, sıvı sabun ve tuvalet kâğıdı fiyatlarında herhangi bir değişiklik olmadığı dikkat çekti.
YENİDÜZEN’in alışveriş sepetinde göre haziran ayında toplam 3 bin 783,6 TL olan sepet tutarının kasım ayında 4 bin 488,55 TL’ye yükseldiği görülürken, yurttaşların 5 ayda aynı ürünler için 704,95 TL daha fazla ödeme yaptığı hesaplandı.
Dövizde %8,25’e varan artış
Maliyetlerin döviz üzerinden hesaplandığı Kıbrıs’ın kuzeyinde, 5 ayda gıda sepetinde yaşanan yüzde 19’luk artış, değişen döviz oranlarıyla da uyum göstermedi.
Buna göre haziran ayında Euro 45,53 TL iken yüzde 8,25 artışla 49,29’a; Dolar ise 39,63 TL’den yüzde 7,16 artışla 42,47 TL’ye yükseldi.
53,28 TL olan Sterlin 5 aylık sürede yüzde 4,97 oranında yükselişe geçerek 55,93 TL’ye yükseldi.