• Lefke Çevre ve Tanıtma Derneği Başkanı Ahmet Hızlı: “Biz madenle burada okuyan öğrencileri zehirleme hakkımız yoktur. Bu nedenle Taşpınar’dan Yeşilırmak’a kadar Lefke halkı olarak yeni madenciliğe ‘hayır’ diyoruz. CMC madeni acilen temizlenmesi şarttır. Lefke’nin kirli yatırımlara değil, eğitim, turizm ve tarıma ihtiyacı vardır”
• Lefke halkı ise CMC artıklarından kurtulmanın şart olduğunu belirterek, daha fazla geç kalınmamasını istedi. CMC Maden Şirketi sayesinde çevre felaketi yaşanan Lefke’de yeni maden ocağı için izin verilmesine de karşı çıktı
• Lefke Çevre ve Tanıtma Derneği Başkanı Ahmet Hızlı, iki gün süren CMC Maden Atıklarının İnsan Sağlığı ve Çevreye Etkileri Sempozyumu sonucunda maden atıklarının acilen temizlenmesi gerektiğine dikkat çekildiğini söyledi.
Didem MENTEŞ
Lefke halkı, CMC maden atıklarının ortadan kaldırılması gerektiğini dile getirdi. Lefke’nin ve Lefkeli’nin kirli yatırımlara değil, eğitim, turizm ve yeşil dokusunu koruyan tarıma öncelik verilmesini istediğine vurgu yaptı. Lefke Çevre ve Tanıtma Derneği Başkanı Ahmet Hızlı, iki gün süren CMC Maden Atıklarının İnsan Sağlığı ve Çevreye Etkileri Sempozyumu sonucunda maden atıklarının acilen temizlenmesi gerektiğine dikkat çekildiğini söyledi.
Serbest liman yapmak için CMC alanı kiralayan şirketin de bugüne kadar hiçbir adım atmadığını savunan Ahmet Hızlı, devletin de bu konuda hem kendini hem de firmayı sorgulaması gerektiğini aktardı.
Hızlı: “Acilen çözüme ihtiyaç var”
Lefke bölgesinin yarım asırdır madenin etkileriyle yaşamakta olduğunu söyleyen Hızlı, acilen çözüme ihtiyaç duyulduğunu aktardı. Lefke bölgesinde Eko-turizm, Akro-turizm, Cittaslow çalışmaları ve üniversite olmasına rağmen yeni madenciliğin ortaya atıldığını söyleyen Ahmet Hızlı, “öğrenciler bize 4-5 yıllığına emanet olarak geliyor. Bizim madenle öğrencileri zehirleme hakkımız yoktur. Bu nedenle Taşpınar’dan Yeşilırmak’a kadar Lefke halkı olarak yeni madenciliğe ‘hayır’ diyoruz. Öğrencileri ve halkı zehirlemeyeceğiz.” dedi.
Bölgenin ciddi anlamda yatırıma ihtiyaç duyduğunu, turizm limanı yapılarak ürünlerin ihraç edilebileceğine değinen Hızlı, CMC madeninin acilen temizlenmesinin bunun için şart olduğunu vurguladı.
“5 milyona yakın atık var”
Avrupa Birliği ya da iki toplumlu bir çözüm yoluyla bu atıkların temizlenmesi yollarının bulunması gerektiğine inan Ahmet Hızlı, “daha önceki sempozyumda bir firma madenin temizlenmesi konusunda bilgi verdi. Madenin kendi yerinde flitlenerek dışarı atılmayacak şekilde hava, su gibi etkenlere maruz kalmadan bir yere kapatılması gerektiğini söylemişti.
En acil ve en güvenilir çözüm olarak bunu söylemişti” dedi. Bu sistemin uygulanması halinde en fazla 1- 1,5 yıl içerisinde sonuç alınabileceğini ancak bunu uygulamaya koymak için çok büyük bir bütçe gerektiğini aktaran Hızlı, devletin bunu karşılayamayacağını, dıştan bir yardımla bunun yapılabileceğini savundu. Bölgede 5 milyona yakın bir atık olduğunu ve bunların sıkıştırılıp bir şekilde kapatılmasının kolay olmadığını belirten Hızlı, en erken zamanda bunun yapılabileceğini söyledi.
Limandan ses yok
Gemikonağı’ndaki Liman konusunda da değinen Hızlı, Portisbi Firması’nın CMC alanını kiralarken serbest liman yapmak amacıyla kiraladığını ancak taahhüt edilen süre içerisinde yapması gerekenleri yapamadığını savundu. Bölgede herhangi bir liman yapımı görmediklerini vurgulayan Hızlı, devletin de bu konuda hem kendini hem de firmayı sorgulaması gerektiğini aktardı.
Yurttaş, maden istemiyor
Bu arada Lefke halkı CMC artıklarından kurtulmanın şart olduğunu belirterek, daha fazla geç kalınmamasını istedi. Yıllarıdır kanserle birlikte yaşadıklarını, CMC artıklarının çevreye ve insana zarar verdiğini söyleyen yurttaş, bu konuda birilerinin elini taşın altına koyması gerektiğini söyledi. Ayrıca CMC Maden Şirketi sayesinde çevre felaketi yaşanan Lefke’de yeni maden ocağı için izin verilmesine de karşı çıkan vatandaşlar, “CMC’nin yaraları sarılmamışken, yeniden böyle bir şeyle karşılaşmayı kabul edemeyiz” dedi.
Sivil toplum örgütleri ise Lefke’nin turizm ve eğitimle anıldığını ancak eğitim ve turizmin olduğu yerde madenciliğin olmasının imkansız olduğunu vurguladı.
Şirket: “Atıkların temizlenmesi için 200 milyon dolarlık yatırım”
Hatırlanacağı üzere Lefke’de 2013 yılından beridir süren ‘bakır madeni’ arama çalışmalarının Mayıs 2015’de sonlanmıştı. Kuzey Kıbrıs Santral Madencilik Ltd tarafından yürütülen çalışmalarda şirket Lefke’de Karadağ bölgesindeki tahmini rezervin 1.485.000 ton olduğunu tespit etmişti. Şirket, kapalı maden işletmesi şeklinde planlanan rezervde yılda 250.000 ton malzemenin işlenmesini öngörmüştü. Şirket ‘bakır madeni’ rezervinin yanı sıra düşük miktarda altın rezervine de ulaşmıştı. Kuzey Kıbrıs Santral Madencilik Ltd Direktörü Oral Sönmez, 69 kilometrelik alanda bakır ve çok az tenörde altın rezervinin bulunduğunu, ancak kurulacak işletmenin bakır tesisi olacağını aktarmıştı.
Ayrıca Sönmez, atıkların temizlenmesi sorumluluğunun kendi şirketlerine verilmesi halinde yatırım maliyetinin 200 milyon dolar olacağını belirtmişti. Firma, rezervlere yönelik arama faaliyetlerini içeren raporu Başbakanlık, Başbakan Yardımcılığı Ekonomi, Turizm, Kültür ve Spor Bakanlığı’nın yanı sıra Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’na sunmuştu.
--------------------------------------------------------------
Öneriler
Lefke Çevre ve Tanıtma Derneği CMC maden atıkları ortadan kaldırılması, bölgenin kirlilik haritalarının çıkarılması ve kirliliğin kaynağından ne kadar uzağa ve ne kadar derine dağılmış olduğunun belirlenmesi gerektiği kaydedildi. Şu önerilere yer verildi:
“CMC ve malvarlığı ile ilgili durumun belirlenmesi amacıyla merkezi ve yerel barolar ile görüşerek hukuksal çalışma başlatılmalıdır. Sağlık alanında çalışmalar yapılıp diğer bölgelerle karşılaştırılmalıdır. Ortaya çıkabilecek farklı koşullar yine halk ile paylaşılmalıdır.
Lefke Bölgesindeki Hastalık Prevalens oranlarının hesaplanması yönünde araştırmalar başlatılmalıdır. Bölge halkının ruhsal durumu incelenmelidir. Çevrenin etkileri ile görünmeyen ruhsal değişiklikler, stres, uyku problemi ve öfke incelenmeli ve araştırılmalıdır.
Acilen mevcut tüm bilimsel veriler toplanmalı, bağımsız inceleme ve denetleme organları kurulmalıdır. 2001’de yapılan ağır metal araştırması yeniden yapılmalı, düzenli bağımsız izleme birimleri kurulmalıdır. CMC bölgesi için günlük bağımsız izleme birimi olmalı ve toz, su, hava, toprak, deniz suyu ve deniz dibi kontrolleri bağımsız birim tarafından düzenli olarak yapılmalıdır. Düzenli yapılan analizler halk ile şeffaf bir şekilde paylaşılmalı, halk bilgilendirilmelidir.
İncelemeler yapılmalı
Çevre STÖ’leri okullarda okutulan kitapları incelemeli ve gerekli değişiklik yapılarak çevre bilinci ile sevgisinin çocuklara aşılanması, hatalı bilgilerin kitaplardan çıkarılması sağlanmalıdır. Çevre Eğitimi küçük yaşlarda verilmelidir.
Yapılacak eğitim çalışmaları kapsamında halk ve ilgili paydaşların sürece katılması sağlanmalı, ayrıca kadınlar sürece aktif halde dahil edilmelidir.
Bölgede çok sık tüketilen sebzeler incelenmeli, bu sebzelerin ağır metal içerip içermediği kontrol edilmelidir. Bu araştırmalar sürekli olmalıdır. Lefke bölgesinde bazı ürünlerde yapılan ağır metal araştırması gibi diğer sebze ve meyveler için de yapılmalı, düzenli olarak numuneler alınarak analizler tekrarlanmalıdır.
Halk, sağlık konusunda bilgilendirilmeli, sağlık taramaları düzenli aralıklarla yapılmalıdır. Cengiz Topel Hastanesi, II Basamak hekimlik hizmeti verecek şekilde tam donanıma kavuşturulmalı ve bu konudaki çalışmaların merkezi haline getirilmelidir. Bölgede bağımsız
bir izleme ve tahlil laboratuarı kurulması kaçınılmazdır.”
---------------------------------------------------------------
Bakan Dinçyürek: “Halka rağmen siyaset yapılmaz, halkın taleplerini dikkate alacağız”
Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanı Hakan Dinçyürek, Lefke bölgesinde maden ocağı işletme izni için bakanlığa başvuru geldiğini belirterek, 9 Haziran Salı günü işletme iznini talep eden şirket yetkilileriyle birlikte Lefke halkını bilgilendirme toplantısı yapacaklarını açıkladı.
Dinçyürek bu bilgilendirmenin İyi İdare Yasası kapsamında yapılacağını ve bunun KKTC’de bir ilk olacağını belirterek, toplantıda ortaya çıkan görüşlere önem vereceklerini ifade etti. Dinçyürek “Halka rağmen siyaset yapılmaz, halkımızın taleplerini dikkate alacağız” dedi.
Çevre Bakanı Hakan Dinçyürek, bugün bakanlığında basın toplantısı düzenleyerek, “I. Çevre Çalıştayı” sonuç raporunu açıkladı ve ülkede çevre ile ilgili yapılan çalışmaları anlattı.
“Yasalar devlet-özel ayırmıyor, herkes uymalı”
Dinçyürek, ülkedeki çevre yasalarının devlet veya özel ayırmadığını, herkesin yasalara uymakla yükümlü olduğunu belirterek, çevrenin sadece bir daire veya bakanlık tarafından sürdürülebilir kılınamayacağını, tüm toplumun duyarlı olması gerektiğini vurguladı.
Dinçyürek, AKSA Elektrik Santrali’nde gerekli filtreleme işleminin yapıldığını, KIBTEK’te de yapılması için gerekli sürecin başlatıldığını ve gerekli kaynağın bütçeye konulduğunu kaydetti.
“Egzoz denetimleri yapılacak”
Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanı Dinçyürek, ülkede mazottan vazgeçilip euro-dizele geçilmesi konusunda da ısrarcı olduklarını ifade ederek, önümüzdeki günlerde hem eksoz emisyon denetimlerinin yapılacağını, hem de eksoz emisyon hizmeti veren yerlerin denetleneceğini söyledi.
Taş ocaklarına 12 yeni kriter
Bakan Dinçyürek, ülkede herkesin rahatsızlık duyduğunu, taş ocakları konusunda da ciddi adımlar atıldığını ve ruhsat işletme uzatmalarında 12 maddelik yeni kriterler geçirildiğini ifade ederek, bu kuralların tüm işletmelere uygulanacağını ve taş ocaklarına çağdaş bir yapı getireceğini vurguladı.