Meltem SONAY
Ombudsman Emine Dizdarlı, Gaziveren ve Güneşköy’de bulunan 100’e yakın kömür ocağının çevreye yoğun bir şekilde zehirli bir gaz olan karbondioksit gazı yaydığı ve bölge halkında görülen hastalıklarda önemli artış olduğuna ilişkin Ulaş Eserbaş’ın bölge adına yaptığı başvuruyu değerlendirdi.
‘2004’ten beri mücadele ediyoruz, artarak devam ediyor’
Ombudsman’a yapılan başvuruda, bölge halkı olarak 2004 yılından bu yana mücadele edildiği, İçişleri Bakanlığı’ndan, Kaymakamlığa, Çevre Koruma Dairesi’ne kadar başvuruda bulunulduğu ancak sonuç alınamadığı yazılırken, kömür ocaklarının faaliyetlerini artarak devam ettirdiğinin de altı çizildi.
Bölge halkı adına yapılan başvuruyu değerlendiren Ombudsman Emine Dizdarlı konuya ilişkin raporunda, ocak kurma veya çalıştırmak için Tüzük uyarınca dilekçe ile başvurularak izin alınmasının zorunlu olduğuna işaret etti.
‘Uygunluk alma zorunlu, Çevre Dairesi olumlu görüşü olmadan üretilmesi yasak!’
Raporda ayrıca, Çevre Yasası uyarınca hava kirliliğinin önlenmesi ile ilgili yükümlülükler ve sorumluluklar olduğu hatırlatılırken, bu tür faaliyetler yapılırken Çevre Koruma Dairesi’nden çevresel açıdan yazılı uygunluk görüşü alınma zorunluluğunun altı çizildi.
Çevre Dairesi’nin olumlu görüşü olmadan, yasanın ilgili fıkrası kapsamına giren madde veya ürünlerin ithal edilmesi ve/veya üretilmesinin de yasak olduğu vurgulandı.
‘Gamini’lerin yarattığı çevre ve hava kirliliği bir gerçek’!
Ombudsman Emine Dizdarlı, Güzelyurt Bölgesi’nde ‘Gamini’ olarak adlandırılan kömür ocaklarının yıllardır çevreyi kirlettiğini veya hava kirliliği yarattığının bir gerçek olduğuna işaret etti.
Dizdarlı raporunda, Çevre Koruma Dairesi’nin AB ülkelerinde kullanılan teknolojiye sahip odun kömürü üretim tesisi kurulumuyla ilgili, 2012 yılı bütçesinde yer almak üzere bir proje hazırlamasına rağmen, bugüne kadar herhangi bir ilerleme kaydedilmediğini de not etti.
Ombudsman araştırması süresince, 36 adet izinsiz gamini yıkıldı!
Kömür ocaklarının faaliyetlerinin denetlenmesinin Orman Dairesi yetkisinde olduğuna işaret eden Ombudsman, ‘Orman Dairesi’nin söz konusu kömür ocaklarının faaliyetlerini etkin bir şekilde denetleyemediğinin ve çok sayıda izinsiz kömür ocağının ilkel yöntemlerle faaliyet gösterdiğinin görüldüğünün’ altını çizdi.
Ombudsman Raporu’nda, ‘Konuyla ilgili araştırmamızın yapıldığı süre içerisinde toplam 36 adet izinsiz kömür ocağı yıkılmıştır’ ifadesi dikkat çekerken, bunun rutin olarak yapılması gereken denetlemenin, zamanında yapılmadığını göstergesi olduğu belirtildi.
“Çağdaş sistemlerle çalıştırılmasını zorunlu kılacak kurallar da konmalı”
Ombudsman Dizdarlı, özellikle Güzelyurt Bölgesi’nde faaliyet gösteren, insan ve çevre sağlığı için ciddi tehdit oluşturan kömür ocaklarının etkin bir şekilde denetlenmesi ve izinsiz ocakların da yıkılması gerektiğine vurgu yaptı.
Raporda, kömür ocaklarının nüfus yoğunluğu olan bölgelerin dışında bir bölgeye aktarılmasını yanı sıra, işletmelerin Türkiye’de ve dünyada kullanılan, çevre sağlığına zarar vermeyen teknolojiyi kullanmalarının teşvik edilmesi gerekliliği de belirtildi.
Ombudsman Dizdarlı, kurulacak kömür ocaklarına izin verilirken çevre kirliliği yaratmayacak ve insan sağlığını olumsuz etkilemeyecek çağdaş sistemlerle çalıştırılmasını zorunlu kılacak kurallar da konması gerektiği görüşünü kaydetti.