YENİDÜZEN
Anayasa Değişikliklerine İlişkin ‘ortak’ Yasa Önerisi ‘madde madde’ görüşüldü, ‘uzlaşılan maddeler’ onayı aldı… ‘Önerinin Bütünü’ ise Perşembe gün oylanacak ve yeni Anayasa referanduma gidecek.
ÇOCUK HAKLARINDA SADELEŞTİRME
Çocuk hakları konusunda fıkralar uzun olduğu için sadeleştirme ve ifadelendirme yapıldı, bu yeni şekliyle onaylandı. Yani çocuk mahkemeleri ve çocuk cezaevleri kurulacak. Çocuk hakları konusunda eski öneride yer alan maddenin; çocuklara cinsel kimlik din ve mezhep özgürlüğü sağlayan kısmı UBP ve DP’nin itirazı ile yeni maddeden çıkarıldı.
SERVET BEYANI ŞART!
Yeni Anayasa maddesine göre milletvekilleri İçtüzükte belirlenecek kurallara uygun biçimde, kendilerinin, eşlerinin ve velayetleri altındaki çocuklarının mal ve para varlığına ilişkin yazılı servet beyanlarını vermedikçe ant içemeyecek. Ancak bu servet beyanları komitenin önerisinde olduğu gibi Resmi Gazete’de yayınlanarak kamuoyu bilgisine getirilmeyecek. Servet beyanları yeni anayasa maddesine göre Yüksek Seçim Kurulu’na yapılacak. Milletvekilleri, görev sürelerinin sonunda, İçtüzükte belirlenen zamanda, göreve başlamadan önce izledikleri yönteme uygun olarak, yeniden yazılı servet beyanı vermek zorunda olacak.
Bu yükümlülüğü yerine getirmeyenler ve yalan beyanda bulunduğu Yüksek Seçim Kurulu tarafından tespit edilenler yeniden milletvekili adayı olamazlar.
MEMURA SİYASET YASAĞI KALKTI!..
Onaylanan değişiklik maddesine göre, kamuda çalışanların siyasete katılımı “yasa ile” belirlenecek, kamu çalışanlarının yönetime girmeleri ise ‘ödeneksiz izin’le mümkün olabilecek. Yargıçlar, savcılar, silahlı kuvvetler mensupları, polis mensupları, Sayıştay başkanı, üyeleri ve denetçileri, Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman), Ombudsman Dairesi müdürü ve denetçileri ve on sekiz yaşından küçük olanlarsa siyasal partilere üye olamayacak.
BİLGİ HAKKINA ANAYASAL ZEMİN…
Yurttaşlar yetkili her makama yazı ile dilekçe hakkına sahip olacak. Buna ek olarak yurttaşlar devletin yetkili organ ve makamlarından bilgi ve belge edinme hakkına sahip olacak.
DOKUNULMAZLIK… VEKİLE HAPİS YOLU…
Bir milletvekili ağır ceza gerektiren bir suç işlemiş ve bu suçtan dolayı yargılanarak cezalandırılmışsa; bu cezanın yerine getirilmesi milletvekilliği dönemi sonuna bırakılmayacak. Eski anayasada cezai uygulama vekillik dönemi sonuna bırakılıyordu.
OMBUDSMAN’I MECLİS SEÇECEK
Yeni anayasa Ombudsman seçimini de düzenledi. Buna göre Ombudsman'ı meclis seçecek, Cumhurbaşkanı onaylayacak. [Eski anayasada Ombudsmanı Cumhurbaşkanı belirler, meclis onaylardı] [Komiteden gelen öneride Ombudsman’ın Yüksek Adliye Kurulu tarafından belirlenen adaylar arasından seçilmesi öngörülüyordu. Ancak bu madde tüm partilerin ORTAK ÖNERİSİNDE yer almadı. Yeni maddeye göre Ombudsmanı meclis seçecek]
YARGIYA BELEDİYELERDE “GÖREVE SON VERME” HAKKI…
Yerel yönetim organlarının belediyeyi zarara uğratması halinde (yıllık bütçesinin en az onda biri oranında) Sayıştay ve Başsavcılığın başvurusu üzerine Yüksek İdare Mahkemesi’nce görevine son verilebilecek. Yüksek İdare Mahkemesi yargılama süresince, yerel yönetimin seçilmiş organına (başkan ve meclis üyeleri) en fazla 3 ay görevden el çektirebilecek.
YÖDAK ANAYASAL BİR KURUM OLDU…
Yükseköğretim Planlama Denetleme Akreditasyon ve Koordinasyon (YÖDAK) anayasal zemine kavuşturuldu. Yeni anayasa paketine göre YÖDAK anayasal bir kurum oldu.
ÖZERK SAYIŞTAY
Sayıştay konusunda yeni anayasaya detaylı düzenlemeler yerleştirildi. Sayıştay’ın yetkilerini genişleyen yeni anayasada kurumun mali yapısının özerkliğine vurgu yapıldı, bu konuda düzenlemeler yapıldı.
YARGIDA REFORM
Yeni anayasa yargıda da ciddi reformları içerdi. Buna göre; yargıç sayısı artırılmasının önü açıldı.
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkının da önü açıldı.
[Yargının işleyişiyle ilgili detaylı düzenlemeler yapıldı]
------------------------------------------------------------------
Uzlaşı bulamayanlar
AİHM KARARLARINA BAKILMASI…
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının KKTC mahkemelerince dikkate alınmasına ilişkin maddenin anayasaya girmesi konusunda partiler uzlaşamadı. Meclis komitesinden genel kurula gelen anayasa önerisindeki maddede bulunan “Mahkemeler, Anayasa’daki temel hak ve özgürlüklere ilişkin hükümlerin uygulanmasında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesini ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemeri’nin konuyla ilgili içtihadını dikkate alırlar” kısmı yeni öneriden çıkarıldı.
17 İLE TOPLANMAYA CTP DIŞINDA DESTEK OLMADI
Meclisin 17 vekille ile toplanmasına CTP dışındaki tüm partiler karşı çıktığı için madde oylanmadan paketten çıkarıldı. Meclis mevcut anayasada olduğu şekliyle salt çoğunlukla toplanmaya devam edecek.
Azınlık hakları ve vicdani ret TAKILDI
Yeni anayasa önerisinde yer alan azınlık haklarıyla ilgili maddeye UBP ve DP itiraz etti. TDP ve CTP’nin olumlu oyuna karşın bu madde geçmedi. TDP’nin vicdani rette ilişkin önerisi ise sadece CTP’den destek gördü. Bu nedenle görüşülmedi. Yeni anayasada yer almadı.
ÇEVRE MADDESİ SADELEŞTİ
Anayasanın çevrenin korunması ve çevrenin kirletilmesiyle ilgili maddesinde bazı değişiklikler yapıldı. Komiteden gelen öneride yer alan ve devlete daha fazla yükümlülük getiren maddedeki bazı kısımlar çıkarıldı. Çevrenin kirletilmesinde devletin önlem almasına ilişkin fıkradaki ifadeler yeni öneride yer almadı.
GİZLİ SERVET BEYANI (!)
Milletvekilleri ve ailelerinin servet beyanlarıyla ilgili komiteden gelen öneri maddesinde yer alan fıkraların bazıları genel kurulda uzlaşılan ORTAK ÖNERİDE değişti. Vekillerin ve ailelerinin servet beyanı vermesi anayasal hükme tabii tutulurken bu beyan Resmi Gazete’de yayınlanmayacak, kamuoyu bilgisine getirilmeyecek. Servet beyanları yeni anayasa maddesine göre Yüksek Seçim Kurulu’na yapılacak.
OMBUSMAN KONUSUNDA MECLİS KARARI
Eski anayasada Ombudsmanı Cumhurbaşkanı belirler, meclis onaylardı] [Komiteden gelen öneride Ombudsman’ın Yüksek Adliye Kurulu tarafından belirlenen adaylar arasından seçilmesi öngörülüyordu. Ancak bu madde tüm partilerin ORTAK ÖNERİSİNDE yer almadı. Yeni maddeye göre Ombudsmanı meclis seçecek
"ORTAK ANAYASA PAKETİ"NİN TÜMÜ EKLİ DOKÜMANLARDA