Fehime ALASYA
Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nda (KIB-TEK) geçtiğimiz ay yapılan artış ve tarife değişikliğinin ardından zamlı faturalar vatandaşı çıldırttı, işletmeleri isyan noktasına getirdi.
Geçtiğimiz ay daha tasarruflu olmaya çalıştığını ifade eden vatandaş, buna rağmen yeni faturasında iki, üç katı artışla karşı karşıya kaldı.
Zamdan sonra ilk fatura olan Mart ayı faturasını gören birçok kişi ‘bir hata olmalı’ düşüncesiyle KIB-TEK’e koştu.
Öfkesine hakim olamayan bazı vatandaşlar, elektrik zammına ‘yumurtalı’ tepki gösterdi.
Sosyal medyada faturalarını paylaşan birçok vatandaş ise ‘altından nasıl kalkacağız?’ diye isyan etti.
İş çevreleri, ‘bu zammın altından ne vatandaş ne de işyeri sahipleri kalkar’ görüşünde hemfikir olurken, kurumun kurtarılması söylemleriyle ‘cezanın halka kesildiğini’ savundu, bu zammın kabul edilemez olduğunu belirtti.
Bu ay tüm tasarrufuna rağmen yine de altından kalkamayacağı faturalar ile karşılaştığını kaydeden vatandaşlar, YENİDÜZEN’e konuştu.
Kimileri vatandaşın açlığa mahkum edildiğini ifade ederken, kimileri ülkede hırsızlık, soygun olaylarının başlayacağını anlattı.
Kış aylarında tasarruf yapabildiğini kaydeden birçok vatandaş, yaz aylarında ise sıcak havalarda bunun mümkün olmadığını savundu.
Kışın battaniye örtünerek ısınan vatandaş, yazın su sebilini çalıştırmak yerine buzdolabına su koymayı, geceleri ışıkları açmak yerine televizyonun ışığıyla aydınlanmayı tercih ettiğini anlattı…
Elektrik zammına 'yumurtalı' tepki
Elektrikte fiyat artışı ile bu ayki faturalara yansıyan zamlı tarifeye yurttaşlar tepki gösterdi. Bir grup vatandaş Elektrik Kurumu önüne giderek binaya yumurta attı. Polisin müdahale ettiği olay sonrası kurum önünde polis güvenlik önlemi aldı. Polis konuyla ilgili resmi bir açıklama yapmadı.
Kıbrıs Türk Sanayi Odası (KTSO) Başkanı Ali Kamacıoğlu:
“Kademeli bir zam olsun dedik, zamana yayılsın dedik, anlatamadık, duvara konuşup geri döndük”
Telefonlarının dünden bu yana hiç susmadığını ifade eden Kıbrıs Türk Sanayi Odası (KTSO) Başkanı Ali Kamacıoğlu, insanlar ‘büyük zam operasyonunu’ faturaları görünce algıladığını belirterek, “Elektrik faturasını ödeyemeyecekler ve kesintiler olunca herkes dükkanının kepenklerini indirecek.” dedi.
“Yılların hatası, üç yıldır yapılmayan zamlar bir anda yapıldı, bunu kimse kaldıramaz. Üç yıl neredeydiler? Suçlusu halk mıdır?” diye soran Kamacıoğlu, süreç içinde devlet ile çeşitli istişarelerde bulunduklarını, hiçbir yanıt alamadıklarını anlattı.
Kamacıoğlu, şöyle devam etti: “Çok baskı yaptık, olmadı. Sürekli bize ‘Kurum battı’ deniyor. Geçen aylarda neden batmadı? Seçim vardı diye mi?
Yazılı talepte bulunduk, kademeli bir zam olsun dedik, zamana yayılsın dedik, anlatamadık. Duvara konuşup geri döndük. Hiçbir konuda çalışma yok. Kademeli sistemden dolayı ev halkı daha çok zam aldı, kimse bu faturaları ödeyemez. Birçok işletme batacak, bu daha kötü sorunlar doğuracaktır.”
Kamacıoğlu, devletin kendileriyle sanayi tarifesi ve ticari tarifeyle ilgili hiçbir çalışma yapmadığını savundu.
Ticaret Odası Başkanı Turgay Deniz:
“Bu zammı ne vatandaş ne de iş yeri sahibi ödeyecek durumda”
Ticaret Odası Başkanı Turgay Deniz, elektrikte yeni fiyat düzenlemesinin dün itibariyle vatandaşa ve esnafa yansımaya başladığını belirterek, kimsenin bu zammı ödeyebilecek durumda olmadığına vurgu yaptı.
Başbakan Faiz Sucuoğlu’nun ‘elektrikte yeni düzenlemeye gidileceği’ açıklamalarına karşın bugünkü Bakanlar Kurulu toplantısından çıkacak olan neticeyi bekleyeceklerini kaydeden Deniz, Ticaret Odası Yönetim Kurulu toplantısında konunun değerlendirileceği bilgisini verdi.
Zamlı faturaları “altından kalkılamayacak bir durum” olarak değerlendiren Deniz, özellikle sanayi tarifesi ve ticari tarifeler nezdinde bir iyileştirme yapılması gerektiğine vurgu yaptı.
Geçmiş hükümetlerin popülist yaklaşımları nedeniyle zamanında yapılması gereken fiyat düzenlemelerinin hayata geçmediğini anımsatan Deniz, tüm sektörlerin bundan olumsuz etkileneceğine değindi.
Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Başkanı Üner Kutalmış:
“Bu zamlar önceden yavaşça belli bir noktaya gelse bu kadar can yakmayacaktı, çoklu tarife geri gelmeli”
Vatandaşın zamlı faturalarla çok zorlanacağını anlatan Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Başkanı Üner Kutalmış, “Yönetimler ne yazık ki bıçak kemiğe dayanana kadar karar almıyor” dedi.
Kutalmış, çoklu tarifenin de geri getirilmesi gerektiğine de nedenleriyle vurgu yaptı.
Tüm dünyada yaşanan petrol kriziyle bu zammın kaçınılmaz olduğunu anlatan Kutalmış, sürecin doğru yönetilemediğini, mart 2022 ye kadar yapılması gereken zamların devlet tarafından sübvanse edildiğini, sistemli şekilde artış yapılması gerekirken bunun yapılmadığı gibi zammın bir anda topluca yapıldığını kaydetti.
Yaşanan süreci değerlendiren Kutalmış, çözüm önerileri de sundu. Kutalmış, şöyle devam etti: “En büyük hata asgari ücretin ve hayat pahalılığının belirlenmesinden sonra bu zam kararları alındı.
Mart ayının soğuk geçmesi de yöneticilerin bekletileri üzerinde tüketim seviyelerinin artmasına sebep oldu, o yüzden vatandaş zammın gerçek yüzü ile hemen tanışmış oldu. Bundan sonraki faturaların düşmesi halkı yanıltmasın çünkü kullanım düşecek, buna karşın yaz aylarında kullanımın artmasıyla ciddi sıkıntılar yaşanacak. Ayrıca arzın yeniden üst seviyelere ulaşması ile KIB-TEK’e yatırım yapılmaması durumunda yaz aylarında elektrik kesintileri artarak devam edecek.
Bu zamlar önceden yavaşça belli bir noktaya gelse ve piyasaya etkisi gözlemlenerek hayat pahalılığı oranı ile asgari ücret belirlenseydi, bu kadar can yakmayacaktı.
Tüm bunların sebebi yönetimsel eksiklikler ve siyasi iradenin kurum üzerindeki baskısıdır. Önerilerimizden biri de tüm dünya genelinde var olan bir bağımsız enerji üst kurulu kurulmasıdır, üyeleri liyakat sistemiyle belirlenmeli, siyasi baskı olmadan karar üretilmesi ve bunların devlet politikası haline getirilerek hükümetler değişse de uygulanmasıdır.
Ülkedeki en büyük eksikliklerden biri de enerji, verimliliğiyle ilgili de yasanın olmamasıdır. Teşvik politikası üretilmeli, bu bağlamda teşvikler verilmeli. Vatandaş bu tarz cihazların kullanımına teşvik edilmeli.”
“Çoklu tarife geri getirilmeli…”
Yeni kararla rafa kaldırılan çoklu tarifenin faydalarının göz ardı edildiğini de anlatan Kutalmış, şunları belirtti: “Talebin belli saatlerde fazla olduğu için kesinti yapılıyormuş, çoklu tarife vatandaşı belli saatlerde tüketime teşvik ediyordu. Şimdi ise vatandaş zaman merhumu olmadan, iş çıkışı evdeki tüketimi artıyor, bu nedenle üretim talebi karşılayamadığından, kesintiler yapılıyor. Yeni uygulama insanlara tasarruf yapma imkanı sağlamıyor. Hemen bu önemler alınmalı.”
Zammın yapıldığı günlerde 4 kişilik bir ailenin azami tüketiminin 650 Kilowat civarı olduğunu söylediklerini anımsatan Kutalmış, buna bağlı olarak yapılan zam ile faturanın 700 TL iken, 1,600 TL civarına çıkacağını da duyurduklarını belirterek, “Bugün yaşanan örnekleriyle çalışmanın doğruluğu da kanıtlandı.” dedi.
Restorancılar Birliği:
“Hem aklımızı hem ekmek teknemizi kaybediyoruz”
Restorancılar Birliği yönetimi, yıllardır kötü yönetim nedeniyle "aklını yitiren" devletin ardından, şimdi de yurttaşların hem akıllarını hem de ekmek teknelerini kaybettiklerini açıkladı.
Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu'nun batırılmasında yargılanan hiçbir yönetici olmadığını ancak cezanın yurttaşa kesildiğini belirten RES-BİR, "Bu kabul edilebilir değildir" dedi.
RES-BİR yönetimi hükümet yetkililerini derhal fahiş elektrik faturalarıyla ilgili yeni politika belirlemeye çağırdı.
Elektrik faturalarındaki fahiş artışa isyan eden RES-BİR yönetimi şu görüşü paylaştı:
"90’lı yıllarda Teknecik Elektrik Santrali patlamış, elektrik sıkıntısı baş göstermişti. O dönemde santral katkı payı istenmiş ve vatandaşlar olarak bu katkı paylarını ödeyerek yeni santrallerin sahibi olmuştuk. Biz vatandaşlar yıllardır elektrik faturalarımızı ödedik, katkı payı istendi onu da ödedik. Hal böyle iken şimdi bizler cezalandırılıyoruz. Adalet bunun neresindedir?"
"Pandeminin ve dövizin yarattığı tüm kötü ekonomik koşullara rağmen üyelerimiz ile hayatta kalmaya çalışırken, şimdi ortaya çıkan bu faturalar ile ceza bizlere kesilmek isteniyor. Elektrik Kurumu bu duruma düşmüşse bunda vatandaşın suçu nedir? Elektrikten sorumlu Sayın Bakan 'Kurumun bu hale gelmesinde suçlular var' diyor. Suçlu var madem ki, KIB-TEK’ten sorumlu Bakanlar, Yönetim Kurumları, kurum yöneticileri ve dahası kim bugüne kadar yargılandı?"
Esnaf ve Zanaatkarlar, ‘hesap sormak, zamları geri aldırmak için’ eyleme gidiyor:
“Yeni ücretlerle hesaplanan elektrik faturaları bardağı taşırdı”
Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkarlar Odası, pahalılığı protesto için çarşamba günü Girne’de eylem düzenleyecek.
Odadan yapılan duyuruda, vergilere getirilen artış ve akaryakıttaki fiyat artışından sonra yeni ücretlerle hesaplanan elektrik faturalarının bardağı taşırdığı belirtildi.
“Hesap sormak için, zamları geri aldırmak için yeniden ayağa kalkıyoruz” ifadesi kullanılan açıklamada, 19.00’da eski belediye binası önünde toplanma çağrısı yapıldı. (Tak)
Vatandaş isyanda:
“Tasarruf edecek bir şeyimiz kalmadı”
Orhun Öztürk:
“Normalde 500 TL geliyordu, şimdi 700 geldi”
Normalde 500 TL elektrik faturası ödediğini ifade eden Orhun Öztürk, bu ay 700 TL fatura geldiğini dile getirdi, “Televizyonlarda çok tartışıldı ama benim faturama bu kadar yüksek zam gelmedi. Çok da korktuğum gibi olmadı.” dedi.
Sadece elektrik değil hayatın genelinde pahalılık yaşandığını işaret eden Öztürk, “Mecbur ödeyeceğiz. Ülkede ucuz bir şey kalmadı, bir kebap 80 TL, hiçbir şey yenilmez, içilmez oldu” şeklinde konuştu.
Hüseyin Filiko:
“Lambaları kapattık, soğuk su sebilini çalıştırmadık, buzluğa su koyduk”
“Elektrikten tasarruf etmek için birçok şeyden kıstığını anlatan Hüseyin Filiko, geceleri açık ışık bırakmadığını, televizyonun ışığı ile aydınlandıklarını anlattı. Filiko, “Lambaları kapattık, soğuk su sebilini çalıştırmadık, buzluğa su koyduk, soğukta battaniyeyle örtünüp oturduk. Her mevsim yolunu bulacağız. Ödeyemiyoruz ama artık kısacak bir şeyimiz de kalmadı.” dedi.
Abdullah Ceren:
“Yazın sıcaklarda çıldıracağız”
“Kışın battaniyeyle örtünüp, kısa bildiğimiz kadar kıstık da yazın sıcaklarda ne yapacağız acaba?” diye soran Abdullah Ceren, “Yazın sıcaklarda çıldıracağız” dedi.
400 kusur TL aylık fatura öderken bu ay tüm tasarrufuna rağmen bin TL’yi aşan rakamları gördüğünü belirten Ceren, vatandaşın bu faturaları öderken çok zorlanacağını kaydetti. Ceren, ülkede hayatın ucuzlaması gerektiğini, vatandaşın gelirinin yerinde saydığını belirtti.
Nazmi Karabulut:
“3 bin TL sosyal yardım maaşı alıyorum, 1,300 TL sadece elektriğe ödersem nasıl yaşayacağım?”
“Geçen ay 600 TL ödedim, bu ay bin 300 TL fatura geldi. Rahatsız olduğu için aylık 3 bin TL sosyal yardım maaşı aldığını ifade eden Nazmi Karabulut, sadece elektrik faturası için 1,300 TL ödeyemeyeceğini belirtti, “Her ay 1,300 TL sadece elektriğe ödersem nasıl yaşayacağım?” diye sordu… Çözüm bulmak için KIB-TEK’e geldiğini anlatan Karabulut, “Dilekçe yapıp durumumu anlatacağım, bu rakamlarla nasıl geçinebilirim ki” dedi.
Evdeki elektrik kullanımında hiçbir yükselişin olmadığına da vurgu yapan Karabulut, “Artık hırsızlık yapanları ayıplamayacağız. Her gün sadece ekmek yesek, elektrik ödesek ancak yaşarız. Bu adada böylesi kötü bir durum görmedik. Halkı hırsızlığa davet ediyorlar. Aç kalan insan ne yapacak?” yorumunu yaptı.
Yenal Bayrak:
“Bir yanlışlık var mı diye öğrenmeye geldim”
Geçtiğimiz ay bin TL fatura ödeyen Yenal Bayrak, bu ay 2 bin 865 TL fatura geldiğini belirtti, “Bir yanlışlık mı var öğrenmeye geldim, yüzde 150 zam mı olur?” diye sordu…
Kullanımın düştüğü böyle bir ayda bu denli yüksek fatura gelmesinin kabul edilir olmadığına vurgu yapan Bayrak, öfkesini şu sözlerle dile getirdi:
“Klima yok, kullanmadık, havalar ısındı, üstelik çok fazla fatura gelecek diye korktuk ve daha da az kullandık. Her ay asgari tutarı ödeyeceğiz ki sırf kesilmesin, yapacak bir şey yok. Hükümet çözümü zam yapmakta buldu. Yıllardır kuruma yatırım yapılmadı konularını dinliyoruz, çocuktuk, büyüdük aynı şeyleri duyuyoruz. Bu halkın siyasetten çektikleri artık son bulsun”
Hasan Demirtaş:
“Kısa süre önce 6 bin 90 TL’yi emekçiye çok gören zihniyet şimdi ne diyecek?”
Evde iki kişi yaşadıklarını ifade eden Hasan Demirtaş, ülkedeki bu zamların her şekilde vatandaşı olumsuz etkilediğini anlattı. “Markete girmeye, araba kullanmaya korkuyoruz, nasıl yaşayacağız bilmiyoruz” diyen Demirtaş, devletin her olumsuzlukta ya vatandaşın boğazına sarıldığını, ya da memurun-emeklinin maaşına el attığını dile getirdi.
Demirtaş, şöyle devam etti: “Her şeye artış var ama çalışana yok. Kısa süre önce 6 bin 90 TL’yi emekçiye çok gören zihniyet şimdi ne diyecek? Meydana döküldük, yine olsun yine dökülürüz, bundan sonra daha sert gelelim. Bu gömlek bana dar, giydiremezsin, bize dayatma yapmamalılar.” şeklinde konuştu.”
Esnaf dert küpü:
“Bu zamla başa çıkamayız!”
Kağan Eren (Kanzi Otoyıkama):
“Hayatın ucuzlaması şart”
“Sadece elektrik değil, temel tüketim maddelerine de zam yapılıyor, her şey ateş pahası, insanların alım gücü düştü, esnaf iş yapamaz duruma geldi. Elektrik faturaları için bir an önce tedbir alınmalı. Ülkede istenmeyen olaylar baş gösterecek, zamanla vatandaşın can güvenliği riske girecek. Yapılan öteleme açıklamaları da bir çözüm olamaz, hayatın ucuzlaması şart. Bu zamların yeniden gözden geçirilmesi bir insanlık görevidir.”
Kadir Yıldırım (Yıldırım Mobilya üretim):
“Fiyat vermekten utanıyoruz, sanayi sektörü bitecek”
Bir anda iki katı elektrik faturası ile karşılaştıklarına işaret eden Kadir Yıldırım, “Her şey zaten ateş pahası, insanların alım gücü düştü, kimse dükkandan içeri girmiyor. İnsanlar fiyat sorup geri dönmüyor artık fiyat vermekten utanıyoruz, fiyat alıp geri dönmüyorlar, iş yapmıyoruz. Sanayi sektörü bitecek. Ne kadar da tasarruf etmeye kalksak olmuyor.” dedi.
Cemal Kırmızı:
“Esnaf bu zamla başa çıkamaz”
Tüm ürünlerin döviz üzerinden alındığını, vatandaşa ise verilen fiyatların iki gün içinde bile değiştiğini belirten Cemal Kırmızı, işletmelerin bu nedenle itibar kaybettiğine vurgu yaptı.
“İnsanların alım gücü ve işleri düştü, herkes artık fiyat sorup geri dönüyor. Esnaf bu zamla başa çıkamaz.” diyen Kırmızı, bu durumun pahalılık olarak vatandaşa döneceğini, var olan işlerin de düşeceğini anlattı.
İlyas Özdemir (Yıldız Özdemir Market):
“Artık ürün alamıyoruz, yazın dondurma buzluğunu çalıştırmayacağız”
Her yerden kısan esnafın günün sonunda kilit vuracağını belirten İlyas Özdemir, “Artık ürün alamıyoruz, yazın dondurma buzluğunu çalıştırmayacağız, elektrik ödemeleriyle başa çıkamayacağını anlattı.
Dükkanına eskisi gibi ürün alamadığını dile getiren Özdemir, işlerin gün be gün kötüye gittiğine vurgu yaptı.