Serap ŞAHİN
Muhalefetin yoğun itirazlarına karşın UBP-YDP-DP koalisyonu, Birleştirilmiş Şans Oyunları (Değişiklik) Yasa Tasarısı’nı Meclis Genel Kurulu’nda oy çokluğuyla geçirdi.
Şans Oyunları Değişiklik Yasa Tasarısı'nı savunmak adına Meclis kürsüsünde konuşan Maliye Bakanı Özdemir Berova’nın "30 yılda, casinolar nedeniyle kumar bağımlısı olan biri yok" iddialarının ardından YENİDÜZEN’e konuşan Pembe Köşk Hastanesi Başhekimi Prof. Dr. Mehmet Çakıcı, “İntihar noktasında bile gelen insanlar var” dedi, bilimsel verilere dikkat çekti. Çakıcı, “KKTC’nin bölge olarak kumar bağımlılığında dünyada hala dördüncü sırada olduğunu hatırlattı. Çakıcı, Berova’nın açıklamasına yönelik ise “Yok olduğunu iddia etmeniz için bir bilimsel çalışma yapıp yayınlamanız gerekiyor” dedi.
Kıbrıs’ın kuzeyinde patolojik kumar bağımlılığı oranının yüzde 4,6 ile dünya ortalamalarının çok üzerinde olduğuna işaret eden Prof. Dr. Mehmet Çakıcı, bu oranın Avrupa’da yüzde 1, Amerika’da yüzde 1,5, Asya’nın yüksek kumar oranlarına sahip bölgelerinde ise yüzde 2 civarında olduğunu belirtti. Çakıcı, Kıbrıs’ın kuzeyinin bölge olarak dünyada patolojik kumar bağımlılığında Yeni Zelanda, Kuzey Dakota ve Portoriko’dan sonra dördüncü sırada yer aldığını vurguladı. Çakıcı, “Eğer ülkede 500 bin kişi varsa ortalamaya vurduğunuzda bunun 20 bini patolojik kumar bağımlısı” dedi, kumarın sadece maddi kayıplara değil, intihar eğilimine varan derin ruhsal yıkımlara da yol açtığını söyledi.
Çakıcı, toplumda kumarın “şans oyunları” olarak algılanmasının ve kamu otoritelerinin etkin politika geliştirmemesinin sorunu daha da ağırlaştırdığına dikkat çekti.
Kumar bağımlılığının yalnızca casinolarla sınırlı olmadığını, bet ofisler, piyango, loto, toto ve kulüplerdeki kâğıt oyunlarının da bu tabloya dahil olduğunu vurgulayan Çakıcı, patolojik kumarın yüzde 4, problemli kumar oynayanların ise yüzde 9 civarında olduğunu söyledi.
Dünyanın en yüksek kumar bağımlılığı oranlarına sahip dört bölgenin ortak özellikleri arasında ekonomik bağımlılık, koloni geçmişi, yüksek işsizlik, ayrımcılık, savaş ve göç gibi sosyal sorunların bulunduğunu belirten Prof. Dr. Çakıcı, Kıbrıs’ın kuzeyinin bu özellikler nedeniyle benzer sosyoekonomik koşullarla yüksek kumar bağımlılığı oranlarına sahip olduğunu kaydetti.
“Dünyadaki en yüksek oranlardan biri bizde; patolojik kumar oranı yüzde 4,6”
Pembe Köşk Psikiyatri Hastanesi Başhekimi Prof. Dr. Mehmet Çakıcı, Kıbrıs’ın kuzeyindeki patolojik kumar bağımlılığı oranlarının dünya ortalamalarının çok üzerinde olduğunu söyledi. “Kumar bağımlılığında en yüksek yaygınlık oranları Asya ülkelerinde var” diyen Prof. Dr. Çakıcı, ülkedeki oranların bu bölgelerin dahi üzerinde olduğunu vurguladı.
“2007'de patolojik kumar oranı yüzde 2,2, 2014’te yüzde 3,4, 2018'de ise yüzde 4,6’ya yükseldi. Problemli oynayan insan sayısı da yüzde 9 civarındadır. Ama patolojik kumar bağımlılığının oranı yüzde 4,6’dır” diyen Prof. Dr. Çakıcı, bu rakamın dünya ortalamalarıyla kıyaslandığında ne kadar ciddi bir tabloyu ortaya koyduğunu belirtti.
Dünyadaki ortalamaya da dikkat çeken Çakıcı, “Patolojik kumarın oranı Avrupa'da yüzde 1 civarındadır. Amerika'da yüzde 1,5’tir. Dünyanın en yüksek kumar oranları Asya ülkelerindedir, orada da yüzde 2 civarındadır. Hong Kong'da, Singapur'da, Makao'da yüzde 2 ise biz yüzde 4,6 civarındayız” ifadelerini kullanan Çakıcı, Kıbrıs’ın kuzeyinin bu alanda dünyada en yüksek değerlere sahip bölgeler arasında olduğunu dile getirdi.
“Ülke olarak değil, bölge olarak dünyada dördüncü sıradayız” diyen Çakıcı, “Aşırı yüksek kumar bağımlılığı oranı yüzde 4,6’dır. Bizi geçen bölgeler Yeni Zelanda, Kuzey Dakota ve Portoriko’dur. Oralarda patolojik kumar oranı yüzde 7 civarındadır.” diye konuştu.
“Yok olduğunu iddia etmeniz için bilimsel çalışma yapmanız ve yayınlamanız gerekir”
Bu verilerin bilimsel temele dayandığını vurgulayan Prof. Dr. Mehmet Çakıcı, “Bin kişilik, yirmi beş anketörün kullanıldığı, epidemiolojik dediğimiz çalışmalardır. Dünyanın bir numaralı Journal of Contemporary Studies dergisinde yayınlanmıştır. Bu artık tartışma kaldıran bir şey değildir. Yok olduğunu iddia etmeniz için bir bilimsel çalışma yapıp, daha yüksek bir dergide yayınlamanız gerekir ki öyle bir dergi yoktur. Kumar alanında bu dergi bir numaradır. Citation Index’tedir. Ve benim de orada üç tane makalem vardır” dedi.
“İntihar noktasında bile gelen insanlar var”
Prof. Dr. Mehmet Çakıcı, kumarın bireyler üzerindeki yıkıcı etkilerine de dikkat çekti. Çakıcı, yalnızca bağımlılık düzeyindeki değil, intihar eğiliminde olan hastalarla da karşılaştıklarını ifade etti.
“Kumar bağımlılığının oranı çok yüksektir. Bize intihar noktasında bile gelen insanlar var.” diyen Çakıcı, bu bağımlılığın bireyleri sadece maddi değil, ruhsal anlamda da uçurumun kenarına getirdiğini söyledi.
Bu hastalığın tıp literatüründeki köklü geçmişine de değinen Çakıcı, “Harvard Tıp mektuplarında ilk yazı 1800’lü yıllarda tanımlandı. Bu patolojik kumar ismi ya da kumar oynama bozukluğu, kumar bağımlılığı psikiyatrinin hastalıklarından biridir” dedi.
“İnsanlar oyun zannediyor, bağımlı olduklarını fark etmiyorlar”
Çakıcı, kumar bağımlılığına ilişkin değerlendirmelerinde toplumda yerleşmiş algıların da bu halk sağlığı sorununu derinleştirdiğini belirtti. “Buna ‘şans oyunları’ diye kibar bir isim verildiği için insanlar bunları oyun zannediyorlar, bağımlı oldukları halde farkında değiller” diyen Çakıcı, bu ifadenin kumarın tehlikeli yapısını maskelediğini söyledi.
Çakıcı, özellikle Kıbrıs’ın kuzeyindeki durumun son derece vahim olduğunu vurgulayarak, “Çok ciddi oranda Kıbrıs’ta patolojik kumar oynayan insanlar vardır. Casinolar bunlarla doludur” ifadelerini kullandı.
“Ülkede ortalama 20 bin patolojik kumar bağımlısı var”
Çakıcı, ülkede kumar bağımlılığına karşı hiçbir etkin politika uygulanmadığını belirterek, tablonun korkutucu boyutlara ulaştığını söyledi. “Bu ülkede beş yüz bin kişi varsa patolojik kumar bağımlılığının oranı 20 bin. Maalesef acı verici nokta olan budur” diyen Çakıcı, kamu otoritesinin bu alanda ciddi bir ilgisizliğe saplandığını ifade etti.
“Bu kadar çok bağımlılığa rağmen patolojik kumarla ilgili devletin de bir politikası yoktur” diyen Çakıcı, “Biz bağımlıları tedavi ediyoruz. Kumar bağımlıları da devlet desteğinde tedavi ediyoruz ama devlet desteği kumar bağımlılarını karşılamıyor” şeklinde konuştu. Çakıcı, konuyla ilgili ciddi bir bilgisizlik olduğunu, gerekli farkındalık ve önleme stratejilerinin geliştirilmediğini vurguladı.
‘Gambling island’ tanımı ilk kez İngiliz antropologdan
Prof. Dr. Çakıcı, Kıbrıs’ın “Gambling Island” yani “kumar adası” olarak uluslararası literatürde yer bulduğunu anımsatarak, İngiliz antropolog Prof. Julie Scott’un yaptığı araştırmalara dikkat çekti. “İlk kez Kıbrıs’ta bir makale yayınlarında kumarı Kıbrıs’ta o kadar yaygın olarak görmüştü ki ‘nasıl Makao bir kumar şehridir, Kıbrıs da bir gambling island’dır (kumar adası)” ifadelerini kullandı.
Kıbrıs’ta kumar geçmişinin 1950’li yıllara uzandığını, ilk casinoların iki Türk tarafından gece kulübünden dönüştürüldüğünü anlatan Çakıcı, 1998 yılında Türkiye’de yasaklanmasının ardından 25 casinonun ülkeye taşınmasıyla kumar bağımlılığının patladığını vurguladı.
“Casinolara adaptasyon sağlanamadı, toplum onları kendinden görmüyor”
Çakıcı, ülke halkının casinolarla hiçbir aidiyet ilişkisi kuramadığını, bunun da sorunun büyümesine neden olduğunu söyledi. “Makao bir kumar şehridir ama insanlar oraya adapte oldular. Kendi iş yerleri gibi görüyorlar. Ama Kıbrıs’ın halkı kendinden görmüyor. Kumarhanelere, casinolara bir adaptasyon geliştirmedi. Geliştirilmediği için oynama sayısı da düşmedi” dedi.
Çakıcı, kumar bağımlılığını tetikleyen beş temel eksikliğe dikkat çekti: “Ciddi olmayan yasaklar daima merak uyandırır. Casinolarda verilen teşvik edici yiyecek içecek gibi unsurlar da bağımlılığı körüklüyor. Kumar tedavi merkezlerinin olmaması, kumar bağımlılığının bilinmemesi ve ne bir önleme ne de eğitim programının uygulanmaması bu ülkeyi dünyadaki en yüksek patolojik kumar oranına sahip yerlerden biri yaptı” dedi.
“Tedbir alınmazsa Kıbrıs, dünyanın en yüksek kumar oranına sahip bölgelerde olmaya devam edecek”
Çakıcı, ülkede kumar bağımlılığına yönelik önlemler alınmadıkça patolojik kumar oranlarının düşmeyeceğini, aksine artmaya devam edeceğini belirtti. “Kumar tedbirleri alınmadığı sürece, patolojik kumar oranı Kıbrıs’ta dünyanın en yüksek oranlarıyla devam edecek. Bir sürü intiharların sebebi de kumardır” ifadelerini kullanan Çakıcı, kumar bağımlılığının yalnızca casinolarla sınırlı görülmemesi gerektiğini vurguladı.
“Bet ofisler, piyango, loto, toto, kağıt oyunları ve kulüplerdeki oyunlar da buna dahildir” diyen Çakıcı, bunların tümünü kapsayan geniş bir kumar ağı olduğuna dikkat çekti. Bu yapının ciddi bir halk sağlığı sorunu haline geldiğini belirterek, “Bunların hepsini dahil ettiğinizde zaten Kıbrıs’taki patolojik kumar oranı yüzde 4, problemli kumar oynayan insan sayısı yüzde 9 civarındadır” dedi.
“Kıbrıs’ın patolojik kumar oranı; koloni geçmişi, işsizlik ve göç gibi sorunlarla ilişkilendiriliyor”
Prof. Dr. Mehmet Çakıcı, dünyanın en yüksek kumar bağımlılığı oranına sahip dört bölgenin ortak özelliklerine de işaret etti. Bu bölgelerin ekonomik olarak başka ülkelere bağımlı olduğunu, geçmişlerinde koloni deneyimleri bulunduğunu ve yüksek işsizlik, ayrımcılık, savaş ile göç gibi sosyal sorunlarla karşı karşıya olduklarını belirtti.
“Bu dört bölge, ekonomik bağımlılıkları, geçmişte yaşadıkları kolonileşme süreci, yüksek işsizlik oranları, ayrımcılık ve savaş-göç deneyimleri nedeniyle benzer özellikler taşıyor. Bu ortak sosyal koşullar, aşırı yüksek kumar bağımlılığı oranlarının oluşmasında etkili oluyor” diyen Çakıcı, bu nedenle bilim insanlarının bu bölgeler üzerinde özellikle yoğunlaştığını ifade etti.
Kıbrıs’ın durumunun ise esasen diğer ülkeleri doğrudan ilgilendirmediğini vurgulayan Çakıcı; bölgenin kendine özgü yapısının, yüksek patolojik kumar bağımlılığı oranlarını tetiklediğini söyledi.