On yedinci yüzyılda yaşamış Belçikalı bilimci Helmont "bir anda oluşum" kuramını sınamaya karar verir. Kirli bir gömleğin üzerine birkaç buğday başağı koyarak hayvanların oluşmasını bekler. 21 gün sonra gömlek üzerinde fareler bulur. Bu gördüklerinden kirli gömlek ve buğdaydan fare doğduğunu sanır. Hatta normal doğumla meydana gelen farelere çok benzemesine de şaşırır.
Bir başka Alman bilimci Athanasius Kircher ise benzer sonuca farklı bir deneyle ulaşır. Bir avuç ölü sinek üzerine bal döker. Çok geçmeden uçuşan sinekleri görünce “ölü sineklerle balın sinek doğurduğu” sonucuna varır.
Ortaçağ’da, böceklerin yemek artıklarından, güvelerin yünden, farelerin buğdaydan... oluştuğu sanılıyordu.
On dokuzuncu yüzyıla gelinceye kadar da hastalıkların cin çarpması, bozuk hava, sudan... meydana geldiğine inanılıyordu.
Hastalıkların tedavisinde genellikle cinleri kovmaya yönelik basit hareketler yapılıyordu. Örneğin, ortaçağda mide ağrılarının tedavisinde; sol elin baş parmağı karına bastırılarak “Adem, badem, alam, betur, alem, betum.” sözleri dokuz kez tekrarlanır. Sonra aynı başparmağı yere dokundurulur ve tükürülürdü. Bu dokuz kez tekrarlanırdı (Cemal Yıldırım, Bilim Tarihi).
Bu inanışlar Louis Pasteur’ün mikrop teorisini bulmasına kadar sürer.
Çöpler, sineklerin, farelerin, mikropların çoğalıp yayılmasında uygun ortamları oluşturmaktadır.
Bir karasineğin ayaklarında 20 milyondan fazla mikrop bulunmaktadır. Yiyeceklere dışkı ve salyalarıyla bıraktıkları mikroplarla verem, dizanteri, kolera gibi hastalıklara ve gıda zehirlenmelerine neden olurlar. Farelerden de tifüs gibi hastalıklar insanlara bulaşır. Hamamböcekleri de aynı...
Çöplerin salgın hastalıklar yapan mikropların çoğalıp yayılmasına uygun ortamlar oluşturduğu anlaşılması, Sanayi devrimiyle birlikte ortaya çıkmaya başlayan büyük kentler belediyecilik anlayışının gelişip yaygınlaşmasına neden olur. 1855 yılında İstanbul’da ilk belediye kurma denemesi yapılır. Belediye Nizamnamesi çıkarılarak, 1858’de Beyoğlu ve Galata semtlerinde kurulur.1958’de de Lefkoşa Türk Belediyesi kurulur.
Bu gelişmelerle birlikte hijyen ve temizlik kavramları da gelişir.
Hijyen, sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü; temizlik ise ortadan kaldırma olarak açıklanabilir (TDK).
Lefkoşa’nın sokaklarında, köşe başlarında... öbek öbek çöp yığınları; sızan sular sokak boyunca minik dereler oluşmakta. Gündüzleyin karasinekler uçuştuğu çöp yığınlarını, geceleyin fareler ve hamamböcekleri mesken tutuyor...
Öncelikle okulların, dershanelerin, hastahanelerin, restorant, büfe, cami, park gibi kamusal alanların etrafındaki çöpler temizlenmeli, hijyen sağlayacak önlemler alınmalıdır.
Farenin, sineğin yüzlerce metre yol katedebileceğini düşündüğümüzde sadece okul yolunun temizlenmesi fayda sağlamayacaktır.
Eğitim Bakanlığı çocuklara yönelik okulda, ailede uygulanacak temizlik ve hijyen kurallarıyla ilgili bilgi aktarmalıdır. Broşür basıp okul ve ailelere dağıtılabilir. Çöplerin yoğun olduğu surlar içindeki okullara gerekirse okul girişinde öğrencilerin basarak geçebilecekleri ilaçlı kaplar konmalıdır. Sınıflardaki temizlik ve hijyen çalışmaları daha sık periyotlarda yapılmalıdır.
Yapamadığını kabul etmek de bir erdemdir. Ama ne yazık ki Belediye başkanında “itifamı gerektirecek koşullar oluşmadı” anlayışı hakim. Lefkoşa’da sinekler, fareler “bir anda kendiliğinden” mi üredi. Zamanında toplamadığınız çöplerden dolayı bunlar oldu. Kimse size fırtınaları sormaz. Gemiyi limana getirdin mi, getirmedin mi? Önemli olan budur. Sorumluluğu da başkalarında aramamak mazeret üretmektir. Geminin kaptanı sizidiniz. Fırtınaları önceden görerek gerekli önlemleri zamanında almanız gerekirdi. Gemi battı, belediye battı. Sonuç budur... Realite budur...
Ne yazık ki ortaçağdan kalma bu anlayışlarla Lefkoşa Belediye’sinin sorunları çözülemeyecektir. Eğer istifa edilirse, belki bir anda sorunlar çözülmeyecek ama çözüm sürecine girilecektir..