Geçen hafta TabuKamu ve O.K. iş birliği ile hazırlanmış ‘prezervatif kılavuzu’ kitapçığından yararlanarak kondomların ne olduğu, neden kullanılması gerektiği ve nasıl kullanılacağı üzerine konuşmuştuk. Bu hafta ise kondom kullanımında sık yapılan yanlışları ve sıkça sorulan sorular üzerine konuşalım.
Kondom Kullanırken Sıkça Yapılan Yanlışlar
- Kondomu cinsel ilişkinin veya birleşmenin ortasında takmak
Kondom, yalnızca boşalma anına yaklaşıldığında değil cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların ya da içinde sperm taşıyabilen ön sıvının (zevk suyunun) geçişinin önlenmesi için cinsel birleşme ya da genital organların (cinsel organlar) temasından önce takılmalıdır.
- Boşuna gitmesin, henüz boşalmadım diyerek kondomu tekrar kullanmak
Kondomlar tek kullanımlık olduğundan içinde sıvı olsun ya da olmasın kullanıldıktan sonra mutlaka çöpe atılmalı, saklanmamalıdır. Çünkü tekrar kullanmak kondomun bütünlüğünü bozar ve gebelik veya enfeksiyon riskini ortadan kaldırmaz.
- Uygun olmayan türde kayganlaştırıcılar kullanmak
Kondomla su bazlı ya da silikon bazlı kayganlaştırıcılar kullanılmalıdır. Vazelin, bebek yağı gibi yağ bazlı kayganlaştırıcılar ve diğer yağlar, kondomun aşınmasına ve yırtılmasına neden olabilir.
- Yanlış yerde saklamak
Kondom önerilen saklama koşullarında (serin, kuru, doğrudan güneş ışığı almayan bir yerde) saklanmazsa işlevini yitirip beklenen etkiyi göstermeyebilir. Bu nedenle cüzdan, arka cep, araba torpidosu gibi sıcak ve nemli yerler uygun değildir.
Kondomlar Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
- Kondomların koruma oranı nedir?
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre kondomlar (dış / penise takılan) doğru ve düzenli şekilde kullanıldığında %98 oranında koruma sağlar. Ancak doğru ve düzenli olmayan kullanımlarda bu oran %87’dir.
- Üst üste iki kondom takmak daha fazla koruma sağlar mı?
Hayır. Aksine tek seferden birden fazla kondom takmak kondomların birbirine sürtünmelerine ve aşınmalarına sebep olabilir. En güvenli kullanımı, her seferde bir kondom takmaktır.
- Bir davranıştan başka bir davranışa geçerken kondom değiştirilmeli midir?
Evet. Oral ilişkiden vajinal ilişkiye, vajinal ilişkiden anal ilişkiye, anal ilişkiden vajinal ilişkiye veya anal ilişkiden oral ilişkiye geçişlerde kondom değiştirilmelidir.
- Tek kondomum kaldı, onun da tarihi geçmiş. Ne yapmalıyım?
Kondomu son kullanma tarihinden önce kullanmak her zaman idealdir. Ancak son kullanma tarihi yeni geçmiş bir kondomun olduğu ve kesinlikle yeni bir kondoma erişimin olmadığı bir durumda kondomu su bazlı bir kayganlaştırıcı ile kullanmak, hiç kullanmamaktan daha iyidir. Fakat böyle bir durumda kondom, en yüksek düzeyde koruma sağlamaz.
- Kondomu kim takmalı?
Partnerlerden hangisi istiyor ve kendini rahat hissediyorsa o takabilir.
- Kondomu kim çıkartmalı?
Kondomu ideal olarak kondomun takıldığı kişi değil partneri çıkartmalıdır. Karşılıklı enfeksiyon testi olunduysa ve herhangi bir bulaş ihtimali yoksa herhangi biri çıkarabilir.
- Kondoma alerjisi olanlar ne yapmalı?
Kondom alerjisi değil, kondomun üretildiği maddeye (genellikle lateks) karşı alerjiler olabilir. Genel nüfusun yaklaşık %4,3’ünde lateks alerjisi vardır. Bu tür durumlarda lateks içermeyen kondomlar (poliüretan veya poliizopren) tercih edilebilir.
- Kondomları partnerimin genital organına dokunurken eldiven olarak kullanabilir miyim?
Evet, kullanabilirsin. Diğer tüm kullanımlarda olduğu gibi kullanıldıktan sonra çöpe atıp yenisini kullanılmalıdır.
- Kondomu esneterek mi takmak gerekir?
Kondomlar, bone değildir bu nedenle de esnetilmeye ihtiyaçları yoktur. Esneterek takmaya çalışılırsa kondom zarar görebilir. Aslında ne kadar küçük gözükse de esnektir ve farklı penis boylarına uyum sağlayacak şekilde üretilmiştir.
- Ağızla kondom takılması doğru mu?
Hayır. Çünkü dişler kondoma zarar verebilir ve etkili bir koruma sağlamaz.
- Kullanılan kondom yeniden kullanabilir mi?
Hayır! Kondom bir iç çamaşırı ya da kıyafet değildir, bu neden yıkanıp tekrar kullanılmaz.
- Kondom hangi durumlarda vajina ya da anüs içerisinde kalır?
Kondomun penise doğru takılmaması, sadece ucuna takılması, penisin tamamını sarmaması, ereksiyon (sertleşme) azaldıktan sonra kondomun kullanılmaya devam edilmesi, kondomun ters takılması gibi sebeplerden kayıp partnerin vücudunda sıkışabilir.
- Kondom vücudun içinde kaybolur mu?
Hayır, kaybolmaz ama yanlış kullanım sonucu sıkışabilir. Kondomlar ince ve kaygan bir maddeden yapıldığı için bazen vajina ya da anüs içerisinde elle ulaşılması güç olabilecek yerlere kaçabilir. Bu durumda ıkınarak ya da çömelip elinle dışarı çıkarmayı deneyebilirsin. İşe yaramıyorsa doktora danışman gerekebilir. Gebelik riski olan bir cinsel davranışta (penis-vajina) acil durum kontraseptiflerine (ertesi gün hapı) başvurabilir veya 5 gün içinde spiral taktırabilirsin.
Kondomlar, cinsel sağlığın korunmasında hem etkili, hem erişebilir, hem de diğer korunma yöntemlerine göre daha uygun maliyetli bir yöntemdir. Doğru kullanıldığında gebelik ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar açısından yüksek düzeyde koruma sağlar. Özet olarak kondom kullanımında 3 temel kural sayabiliriz. Bunlar;
- Her cinsel aktivitede yeni bir kondom kullanılmalıdır.
- Kondomlar cinsel temas veya cinsel birleşme öncesinde takılmalıdır.
- Uygun koşullarda saklanmalı ve uygun kayganlaştırıcılar ile kullanılmalıdır.