Bu hafta başı, Kıbrıs Türk Kasaplar Birliği, büyükbaş et fiyatlarında çok yüksek oranda artış olduğunu belirterek, hükümeti sorunu çözmeye davet etti.
Özellikle, geçen 2 ay içinde, büyükbaş canlı hayvan fiyatlarının yüzde 50 oranında arttığını ve bu artışın doğrudan et fiyatlarına yansıdığını da görüyoruz.
Yapılan açıklamada, ülkedeki kasaplık büyükbaş hayvan sayısının nüfusa oranla yetersiz olduğu, süt veren ineklerde ise artış olduğu belirtildi.
Hatırlanacağı üzere, Hayvancılar Birliği ile Kasaplar Birliği Mayıs 2025’te tosun fiyatını kilo başına 200 TL olarak belirlemiş, Ağustos’ ta fiyat 240 TL’ye çıkarılmış, geçen ay ise 300 TL’ye ulaşmıştı.
Yaşanan fiyat artışları, perakente fiyatlara da yansıdı. Dana kuşbaşı 1.000–1.100 TL’ye ulaşırken, yağ oranına göre dana kıyma 900–1.000 TL arasında satılıyor. Sektör temsilcileri ise, dana etinin kilo fiyatının, seçim sonrasında ise 1.500 TL’ye çıkabileceği uyarısında bulunuyor.
Et fiyatlarında Avrupa’nın en pahalı ülkelerinden biriyiz. Et fiyatlarındaki artış nedeniyle, vatandaşların önemli bir kısmı et ihtiyacını Güney den karşılamaya devam ediyor.
Güney’ den Kuzey’e et kaçakçılığının da devam ettiğini, zaman zaman yakalanan etlerden görüyoruz. Güney Kıbrıs’ ta, perakente satışı olarak kıyaslarsak, kur farkı olmasına rağmen, et fiyatları bize göre çok daha ucuz görülmektedir.
Dana eti fiyatlarının aşırı yükselmesi, zaten var olan, Güney Kıbrıs’a yönelik et talebini artırmış, Kuzey’deki kasapları ve marketlerin müşteri kaybını artırmaktadır.
Bütün bu gelişmeler yaşanırken, hükümet, bu sorunun çözümü için herhangi bir somut adım atmamıştır.
Et fiyatlarının artmasından dolayı, öncelikle halk, oteller, restoranlar ve et imalatçıları olumsuz etkilenmektedir. Et için Güney’ e gidenler, market alış verişlerini de yapmakta ve restoranlara da gitmektedir.
Öte yandan, ülkede küçükbaş fiyatlarının da yüksek seyrettiğini görüyoruz. Mevcut üretim, et ihtiyacını karşılamıyor. Fiyatların yüksekliği hayvan üreticileri ile, kasapları ve marketleri de karşı karşıya getirmektedir.
Hükümet, bu konuda, fırsatçılığa prim vermemeli ve sektörün regüle olması için düzenlemelere gitmelidir.
Piyasadaki fiyatların daha da artmaması ve düşüşe geçmesi için, piyasadaki talebi karşılayacak şekilde, süratle hayvan sayısı artırılmalı ve piyasanın dengeye gelmesine yönelik olarak da, belli bir süre için ve kontrollü olarak sayısı ve ölçüsü belli miktarda taze karkas et ithali yapılmalıdır.
Ülke nüfusu ve hayvan sayısı da dikkate alınarak, hangi dönemlerde ithal ete ihtiyaç duyulacağı da, projeksiyonlarla tespit edilmelidir.
Güney Kıbrıs’ta uzun zamandır taze karkas ithal et var. Hem halk ucuza et yiyor, hem de restoran ve oteller de memnun. Hayvancılar da yeterli teşvik desteği aldığı için tepki göstermiyor. Güney’ deki teşvik sistemini ve et ithalatını iyice incelemek gerekiyor. Ayrıca, Türkiye’ de de karkas et ithali serbesttir.
Bu bağlamda, Güney’ den kaçak ve sağlıksız et gelmesi yerine, Güney’den, Türkiye’ den, AB’ den ithal et getirilmesi konusu paydaşlarla değerlendirilmelidir.
Öte yandan, Hayvan Üreticileri Birliği, ülkede arpa, ot ve kaba yem sıkıntısı çekildiğini, bunun çözümü için de, hükümetin tedbir alması gerektiğini açıklayarak ,yem değişikliğinden dolayı, hayvanların ölmeye başladığını açıkladı.
Türkiye’den ithal edilen kaba yem, Türkiye’deki Şap Hastalığı nedeniyle ülkeye getirilmemektedir. Türkiye dışındaki ülkelerden gelen kaba yemin maliyeti ise çok yüksektir ve üreticiler bu pahalı yemi alamamaktadır.
Üreticiler, kaba yemi Türkiye’ den kendileri getirmek istemektedir. Ayrıca, Üreticiler izin verilirse, Güney’den de, daha uygun fiyata kaba yem getirmek istemektedir.
Hükümet, uzun zamandır, hayvancıları, kasapları, restorancıları bir masa etrafında toplayıp, diyalog içinde uzlaştırmayı, orta bir yol bulmayı başaramadı.
Sonuç olarak, restoranların, otellerin ve halkın et ihtiyaçlarının uygun fiyatlarla karşılanması, kaçakçılığın önlenmesi ve tüketimin Güney’ e kaymaması için, et fiyatlarının mutlaka ucuzlaması gerekmektedir.
Bu bağlamda, Hükümet, yem desteği, mazot desteği, hayvan başına destek, yem bitkileri üretimi için destek, süt desteği, hayvan hastalıklarıyla mücadelede ilaç desteği ve hayvan sayılarının artırılması için gerekli teşvikleri mutlaka üreticilere sağlamalıdır.