Gıbrıslı kimliğini öne çıkaran, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin tobrag bütünlüğünü savunan, Türk Yerleşimci Kolonyalizmine garşı çıkan, Türkiye’nin yerleşimci koloni politikalarına itiraz eden, yerlilerin 1974’den itibaren Türkiye tarafından sisdematig olarag yog edildiyini vurgulayan insannar, belirli çevreler tarafından “Gıbrıslı milliyedcisi veya ırgcısı” olmagla suçlanmagdadır. Hadda yerleşiglerin varlığını tartışan insannarmız “ırgcılıg olacag ama” deye sözlerne başlamagdadır. Bunnarın en böyüg sebeblerinden biri “Türklük”, “Batı merkezli”, “beyaz adam” merkezli düşünme sistematiyini içselleşdirmiş olmamızdır. Bu bir yabancılaşmadır.
“Ulusal kimlikler, “doğal bir öz”ün ifadesinden çok, modernite ile ortaya çıkan ve uluslaşma ve ulus-devlet inşa süreçlerinde şekillenen, değişime uğrayabilen, olgulardır” (Kızılyürek, 2003, 17). Uluslaşma sürecine girmenin en temel nogdalarından bir tanesi ulus-devled inşasının olmasıdır. Gıbrıslıların teg bir devleti vardır. Bu devled da Kıbrıs Cumhuriyetidir. Uluslaşma süreci içinde Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Gıbrıslı ulusu üzerine gurulmadığı, tam tersi ednig ayrımcılıg üzerinden “Yunanlıg ve Türklük” üzerinden emperyalisdler tarafından gurulduğunu belirdmeg gerekir. Yani Gıbrıslılar bu bağlamda hiş bir zaman bir uluslaşma süreci içine girmemişdir. Kıbrıs Cumhuriyetini Gıbrıslılar gurmamışdır. Tam tersi ednig ayrımcılığı körügleyen mekanizmalar içinde Gıbrıslılar eritilmişdir. Gıbrıslıların Kıbrıs Cumhuriyeti’nde gendi anayasalarını yabma haggı ellerinden alındı. Anayasalarını deyişdirme hagları yogdu (Niyazi 2011, 22). Kıbrıs Cumhuriyeti böyün karşımızda tam bağımlı olan ender devledlerden biridir. Gıbrıslılar gendi devledlernin anayasasını bile deyişdiremeyeceg durumdadırlar. Gıbrıslıların devledlerine sahib çıgmaları, devledlerini yabancı güçlerden arındırmag isdemeleri gadar doğal bir şey olamaz. Gendi devledlernin anayasında, tobrag bütünlüyünde bile söz sahibi olamayan insannar neyin ırgcılığını yapacaglar? Bu adada ırgcılığın olmadığı anlamına gelmez. Ada da Türk ve Yunan ırgcılığı vardır. Her iki ırgcılıgda kurumsallaşmışdır. Özelliynan adanın kuzeyinde aparadları inşa edilmişdir. Adanın güneyinde bu aparadların nasıl inşa edildiğini annamag için derin okumalar yabmag geregmegdedir.
Her ednig grub veya ulus, kökenneri, tarihleri, dilleri, kültürleri, tobragları, gaynakları, yönetimleri ve özergligleri de dahil olmak üzere çeşidli faktörlerle tanımlanır ve bunnarın hebsi ednig veya ulusal kimliglerine katgıda bulunur (Purevsuren, , Bor 2025, 4 ). Yukarıda sayılan fagdörler ulusal ve milli kimliği tanımlayan fagdörlerdir. Gıbrıslıların özelliynan Türk ve Yunan milliyetciliğinin gelişmesi ve 20.yy ortalarında Gıbrıs’ın dörd bir yanını sarmasıynan beraber Gıbrıslıların ezici bir çoğunluğu gendilerini “Yunan” ve “Türk” olarag tanımlamıştır. Bunun dışında bir yaşam hayal edenler imha edilmişdir. Yukarıda saydığım fagdörlerin tamamını Yunanistan ve Türkiye üzerinden okumuşdur. Bundan dolayı da adayı Yunanistan’a ve Türkiye’ye bağlamag için birbirlerni öldürmüşlerdir. Gıbrıslıların Gıbrıslı olduglarnı anlamaları 1974 yılında başlamışdır. Ada tamamen bölünmüş, Gıbrıslıların ortaglaşdığı alanlar ortadan galdırılmışdır. Rumca gonuşan Gıbrıslılar bir devledleri olduğunu 1974 yılından soğra, Türgce gonuşan Gıbrıslılar ise Atilla haddında 2004 yılında kapıların açılmasıyla annamışlardır. Adanın güneyinde galan Gıbrıslılar 15 Temmuz darbesi ve Türk işgalinden sonra devledlerine sahib çıgmaya başladı. Gıbrıslı olduglarını 74’den sonra dillendirmeye başladı. Türgce gonuşan Gıbrıslılar ise binnerce yerleşig Gıbrıs’a daşındıgdan soğra “biz bunnar gibi Türg deyilig” deyib kimlig arayışana ve gendilernin kim olduğunu tanımlama cabasına girdiler. Bu arayış hala sonuçlanmış deyildir. Cemaadımız arasında bir uzlaşı yogdur.
Milliyedcilig ifadesi bir kaç biçimde gullanılır. 1. bütün olarag milled ve milli-devledlerin inşa ve gendini devam eddirme süreci, 2. bir millete aid olma bilinci, milletin güvenliyinan ilgili bir hissiyata sahib olmag, 3. milled ve rolüne ilişgin bir dil veya semboller, 4. milledle ilgili kültürel bir dogdirin, milli amaçların ve milli iradenin gerçegleşmesine dair bir ideoloji, 5.milletin amaçlarına ulaşacag, iradeyi ortaya goyacag toblumsal ve siyasi bir hareked (Smith 2022,119). Milliyedciliyin oluşum sürecleri yukarıda Smith tarafından 5 şekilde tanımlanmışdır. Gıbrıslılıg adanın kuzeyinde başga güneyinde başga şekilde tanımlanmagdadır. Hadda kuzeyde da insannarmızın Gıbrıslılıgdan annadığı birbirinden farglıdır. Gıbrıslılar yüzlerce yıldır Gıbrıs’da yaşamagdadır ancag Gıbrıslılar ortag bir dogdirin edrafında hiş bir zaman birleşmemişlerdir. Gıbrıslıların Gıbrıslılıg bilinci da yogdur. Yurdlarını savunmag için sisdematig bir mücadeleye da girişmemişlerdir. Gıbrıslıların ortag amacı, bu amaç dovrultusunda iradelerini ortaya goyacag Gıbrıslılıg temelinde kidlelere mal olmuş hiş bir siyasal harekedleri da olmamışdır.
Milliyetcilig literatüründe iki tür milliyetçilig vardır. Bunnar Teritoryal milliyetçilig ve Ednig milliyedcilig olarag ikiye ayrılmagdadır. Teritoryal olan bağımsızlıg öncesi milliyedcilig harekedleri anti sömürgeci özelligdedir. Esgi sömürgelerde ülkeyi yenñi bir devledsel milledle kontrol edmeyi hedeflemegdedir (Smith 2022, 133). Ednig milliyedcilig ise daha böyüg bir siyasal birimden ayrılarag “etno-millet” kurmaya çalışmagdır. Ayrılıgcı milliyedciligler olarag literatüre geçmegdedir (Smith 2022, 134). Gıbrıslılar teritoryal milliyetcilig bağlamında Gıbrıslılıg temelinde bugüne kadar anti kolonyal bir mücadele de örmemişdir. Yunan ve Türk milliyetciliği çerçevesinde “anavatanlarına” bağlanmayı taleb edmişlerdir. Ednig milliyetcilig bağlamında ise Gıbrıslılığın bir karşılığı yogdur. Ednig milliyedciliğin garşılığı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetidir. KKTC’yi zemin gabul edib onu meşrulaşdırmagdır.
“Kimlik tartışmaları kapitalist toplum düzeni ile tarih sahnesine çıktı. Feodal toplumlarda “Ulusal Kimlik” yoktur (Kızılyürek 2011, 35). Gıbrıslıların bir kimlig problemi vardır. Kızılyürek “Kıbrıslıların kimliksizliğini veya yapay kimliğinin oluşumunu yukarı sınıfların siyasal yönelişine bağlamagdadır” (Kızılyürek 2011, 37). Kızılyürek’in bu nogdada tesbiti önemlidir. “Kıbrıslılar kimliksizdir” deyiyor Kızlıyürek. Bunun da yukarı sınıfların oluşumuyla bağlantılı olduğunu vurgulamagdadır. Tarihsel süreç içinde de Gıbrıslılıg kimliğinin inşası için yukarı sınıfların hiş bir çabası olmamışdır. Tam tersi Yunan ve Türk milliyetçiliyinin bir parçası olarag gendilerini görmüşlerdir. Denktaş’ın galeme aldığı bir metin üzerine Kızılyürek şu sabtamayı yapar. “Kıbrıs Türk kimliği etnik kökene indirgenerek Türklük vurgusu ön plana çıkarılıyor ve Türk ulusuna katılmak adeta kaçınılmaz oluyor. Kıbrıs ülke/yurt olarak anlamsız sayılıyor ve Kıbrıs’a ait her şey küçümseniyor” (Niyazi 2011, 15). Böyün da Gıbrıslı kimliğini öne çıkarmaya çalışan bizim gibi insannar küçümseniyor, hişleşdirilmeye çalışılıyor. Gıbrıslılıg Gıbrıs’a aid bir kimligdir. Denktaş’ın yabdığı gibi bu kimlig belirli çevreler tarafından küçümsenmegdedir. “Paşalar Papazlar kitabı taşıyıcı öznenin sol olacağı bir tür “Kıbrıs Yurtseverliğine” çağrı yapar” (Kızılyürek 2011, 28). Gıbrıslıların en temel problemlerinden biri Gıbrıs Yurdseverliynin oluşmamasıdır. Ne yazık ki Gıbrıslılar bu yönde sisdematig bir özgürlüg mücadelesine girişmemişdir. Ülkeleri Türk ordusu tarafından işgal edilmiş, yabancı ordular (Yunanistan-Fransa-Amerika-İsrail) tarafından abluka altına alınmış, İngiliz emperyalizmi tobraglarnı işgal edmiş olmalarına rağmen anti militarisd mücadele de belirli bir grub tarafından verilmegdedir. Gıbrıs yurdseverliynin/vatanseverliynin gelişdirilmesi bu koşullarda ilerici bir adımdır. Türk ordusunun varlığıynan adadaki diyer orduların varlığı ve yaraddığı sonuçlar da ayni deyildir. Her birinin varlığını ayrı ayrı deyerlendirmeg elzemdir. Bunu yabmazsag Türk yerleşimci kolonyalizmini görünmez gılarıg.
“Ulus hayal edilmiş bir siyasal topluluktur- bünyesi gereği hem sınırlı hem de egemen olarak hayal edilmiştir.”(Anderson 2020, 24). Yukarıdaki ortaya goyduğum fikirlerinan beraber ulus kavramının hayali bir yapı olduğunu düşündüğümüzde, Gıbrıslılıg temelinde böyle bir yapının, böyle bir hayalin gidleler tarafından ortaya gonduğunu görmeg mümkün deyildir. Bu Gıbrıslıların olmadığı anlamına gelmez. Gıbrıs Irgcılığının ve Gıbrıs milliyedciliyinin ne kavramsal ne da tarihsel bir garşılığı olmadığı anlamına gelir. Siyased bireyler üzerinden yapılmaz. Bireylerin gullandığı siyasal söylemler üzerinden bütün bir tobluma/gruba bu genellemeler yapılamaz. Siyased kurumlar, toblumsal harekedler, güç ilişgileri, üretim ilişgileri üzerinden yapılacag tahlillerle yapılır. Gıbrıslılar anti kolonyal bir mücadeleyi, ulus ötesi bir Gıbrıslılıg kimliği çerçevesinde vermelidir. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin tobrag bütünlüğü sağlanmalı, Gıbrıslıların yurdlarında egemen olması savunulmalıdır. Kıbrıs Cumhuriyeti ister federal yapıda isder üniter yapıda olsun garantörlerden arındırılmalıdır. Türk işgalinin sonuçları meşrulaşdırılmamalıdır. İnsannar eşid ısdatüde devled yönetimine katılmalı, devled Gıbrıslılıg temelinde başdan inşa edilmelidir. Bu ısrarınan vurguladığım gibi ulus ötesi bir perspegtifle yapılmalıdır. İdealimiz Kıbrıs Cumhuriyeti’nin sosyalisd bir yapıya kavuşdurulmasıdır.
Settler-backlash groups/ Yerleşimci tebgi grubları, yerlilerin yerleşigler üzerindeki gücününün sınırlandırılmasını savunmagdadır. Bu grublar yerlilerin toprag taleblerini reddedmegdedir.Yerleşimci tebgi grubları ortag dili paylaşır. Liberal ilkeleri savunurkana yerlilerin korunmasını bölücü, eşidsiz hadda ırgcı olarag kınamagdadırlar. Yerleşimci örgütler eşidlig ve evrenselcilig gibi deyerleri ön plana çıkarır (Spitzer 2022, 577). Eşidligcilig temelli iddialar, Settler-backlash /yerleşimci tebginin en yaygın meydan okuma çeşididir (Spitzer 2022, 583). Settler Nationalists/Yerleşimci Milliyedciler yerlilerin gendi gaderini tayin haggını, egemenlig haglarını bölücü, eşidsiz ve ırgcı olarag ifade ederler. Bu terminolojiyi de popülist liberal bir terminolojiye büründürürler. Ayni zamanda yerlileri yerleşimci ulusa garşıd ve tehdid olarag resmederler (Tout, Alley, Strakosch 2024, 9). Bu bağlamda Gıbrıslılar, yerleşig grublar veya yerleşig milliyedciliyi yapan grublar tarafından “milliyedci” hadda “ırgcı” olmagla suçlanmagdadır. Yurdları elinden alınmış, varlıgları tehlike altında olan bütün cemaadlar varlıglarnı devam eddirmeg için yurd savunması yapar. Gendi kimliglerni ortaya goyar. Yog olmamag için kimliglerni ortaya goymag zorundadırlar. Liberal deyerler üzerinden, Redwashing yaparag işgal güçlernin varlığını meşru gılamazsınız. Yerleşimci kolonyalizmin olduğu neredeysa bir çog ülkelede devrimciler bu tarz suçlamalara maruz galmagdadır. Sınıf mücadelesi, yurd mücadelesinden kopartılamaz. Koparılırsa işgalci İsrail’in egemenliyinde inşa edileceg Filistinlilerin yurd haggının gasbedildiyi yeni toblumsal ilişgileri gabul edmiş olursunuz. Ayni Siyonisd margsisdlerin yabdığı gibi bir pozisyona savrulursunuz. İşde tam da bundan dolayı; Gıbrıs Gıbrıslıların oluncaya deg özgürlüg ve direniş mücadelesi devam edecegdir.
Gaynag
1-Anderson, Benedict. 2020. Hayali Cemaatler. İstanbul. Metis Yayınları.
2-Kızılyürek, Niyazi. 2003. Milliyetçilik Kıskacında Kıbrıs. İstanbul. İletişim Yayınları.
3-Kızılyürek, Niyazi. 2011. Paşalar Papazlar. Lefkoşa. Khora Yayınları.
4-Smith, D. Antony. 2022. Milli Kimlik. İstanbul. İletişim Yayınları.
5-Spitzer, Aaron John. 2024. The settler-rights backlash: understanding liberal challenges to Indigenous self-determination, Territory, Politics, Governance, 12:5, 573-590, DOI:10.1080/21622671.2022.2060301
6-Purevsuren Munkhbaatar, Bor Erdenechimeg. 2025. The National Identity and Its Elements. International Journal of Innovative Technologies in Social Science. 1(45). doi: 10.31435/ijitss.1(45).2025.3180
7-Tout, Dan. Alley, Kim. Strakosch, Elizabeth. 2024. ‘Australia’ as competing projects of settler nationalism, Settler Colonial Studies, DOI:10.1080/2201473X.2024.2408142