‘Evlenince geçer’. Tanıdık bir cümle değil mi? Anneanne, teyze, komşu hatta bazen doktorlar dahi bu cümleyi kurmuştur. Regl ağrısı çeken kişiye verilen bu ‘sihirli reçete’ aslında toplumun hem cinselliğe hem de kadın bedenine bakışının küçük ama çok şey anlatan bir özeti.
Regl, yani adet döngüsünün kanama evresi, bazı insanlar için günlük hayatın akışında küçük bir nokta gibiyken, bazıları için, ‘hayatta kalma savaşına’ dönüşebilir. Ağrı karın, bel, sırt ya da bacaklarda hissedilebilir; şiddeti ise kişiden kişiye farklılık gösterir. Bazıları için sadece hafif bir rahatsızlık hissi iken, bazıları için işe gitmeyi, ders çalışmayı, hatta yatağından kalkmayı dahi imkânsız hale getiren bir sancı olabilir. Biyolojik olarak açıklaması aslında çok net. Rahim kasılıyor, kasılma sırasında prostaglandin adı verilen bazı maddeler salgılanıyor. Bu maddeler rahim iç tabakasının dökülmesine yardımcı oluyor ancak fazla miktarda salgılanınca rahim çok güçlü kasılıyor ve kıvrandıran kramplar ortaya çıkıyor.
Peki ‘evlenince geçer’ söylemi nereden çıktı? Toplumsal kültürde yaygın bir inanıştır regl ağrısı yaşayan birine ‘sen evlen, geçer’ demek. Bu söylemin arkasında aslında şu varsayım yatıyor; ‘evlilik eşittir düzenli partnerli cinsel ilişki’, ‘düzenli cinsel ilişki eşittir cinsel haz’, ‘cinsel haz eşittir regl ağrısı için ağrı kesici’. Yani matematik gibi düşünüyorlar ancak biyoloji böyle değildir. Öncelikle her evlilikte düzenli ya da mutlu bir cinsel hayat olmayabilir. Herkesin evlilikten, ilişkiden veya cinsellikten beklentisi farklıdır. Ayrıca evlenmeden önce de cinsel haz deneyimlemek mümkündür ve evlendikten sonra da hiç istenmeyebilir. O halde bilim ne diyor? Burada işin içine hormonlar giriyor. Cinsel haz sırasında, özellikle orgazm olduğunda vücut endorfin denilen ‘mutluluk hormonu’ salgılar. Endorfinler doğal ağrı kesicilerdir. Yani evet, kimi insanlar için orgazm yaşamak regl sancısını hafifletebilir. Ayrıca orgazm sırasında rahim kasılır, ardından gevşer. Bu gevşeme bazı kişilerde sancının hafiflemesine yardımcı olabilir. Regl döneminde pelvik bölgede artan gerginlik de bu yolla rahatlayabilir. Tüm bunların yanında bazı kişilerde hiçbir değişiklik olmayabilir, bazı kişilerde tam tersi ağrı artabilir, bazı kişiler için orgazm deneyimi rahatlatıcı olur ama bir sonraki döngüde aynı etkiyi göstermeyebilir. Bilimsel veriler şunu söylüyor, cinsel haz mucizevi bir tedavi yöntemi değil kişiden kişiye değişen bir deneyimdir.
Regl döneminde cinsel aktiviteler yaşanır mı? Bu konu ile ilgili toplumda hala çok yaygın bir tabu var. Regl döneminde cinsellik yaşanır mı, yaşanmaz mı? Kimine göre ‘kesinlikle yasak’, kimine göre ‘olursa günah’, kimine göre ‘aman iğrenç’, kimine göre ‘çok keyifli’ olabilir. Gerçek şu ki, bu tamamen kişisel bir tercihtir. Regl döneminde cinsel ilişki yaşamak isteyenler olabilir, istemeyenler de olabilir. Burada önemli olan onay, rahatlığın olması ve istemeyen hiç kimsenin bunu denemek ya da partneri için katlanmak zorunda olmamasıdır.
Regl dönemi ve cinsellikle ilgili toplumda yaygın olan söylemlere bir göz atalım.
- ‘Regl ağrısı evlenince geçer’
Hayır. Regl ağrısı evlenmekle değil biyolojik süreçlerle ilgilidir. Bazı kişilerde cinsel haz iyi gelebilir, bazılarında hiçbir etkisi olmaz.
- ‘Regl ağrısı yaşayan kişi abartıyordur’
Ağrı kişiden kişiye değişir. Tıp literatürü de bunu açıkça kabul eder. Abartı değil, fizyolojik bir gerçektir.
- ‘Regl döneminde cinsellik yasaktır’
Yasak diye bir şey yoktur. Kişisel tercihtir. Kimse mecbur değil, isteyen yaşayabilir.
- ‘Regl ağrısı için tek çözüm ilaçtır’
Tek çözümü ilaç değildir. Egzersiz, sıcak uygulama, beslenme düzeni, gevşeme teknikleri ve evet cinsel haz da seçeneklerden biri olabilir.
Özetle. Cinsel haz, regl ağrısına iyi gelebilir, bazen de hiç işe yaramayabilir. Burada önemli olan bireyin kendi bedenini tanıması, kendi deneyimini önemsemesi ve kendi tercihini yapmasıdır. Toplumun ‘evlenince geçer’ söylemlerine değil, kendi bedenimizin verdiği sinyallere kulak vermek en doğrusudur.