Geçen hafta farkında olmadan dişlerini sıkan, sabah çene ağrısıyla uyanan ya da gün boyu yüz kaslarında gerginlik hisseden hastalarımla aramızda geçen diyaloglardan bahsedeceğim bugünkü yazımda. Hepsi aynı soruyu soruyordu:
“Çenemde ses geliyor, bazen kilitleniyor… Acaba bu da diş sıkmanın bir sonucu mu?”
Veya ‘’Elma yerken ağzım açık kaldı, oturtamadım.’’
Cevap net:Dişlerinizi sıkıyorsunuz, Evet bu yüzden pozisyonunuzda normal olmayan bir durum var. Eğer erken müdahale edilmez ise ameliyata gidecek kadar ciddi sorunlar yaşayacaksınız..
Bu haftaki yazımda, özellikle diş sıkmanın doğrudan etkilediği ve sıklıkla göz ardı edilen bir yapıyı inceleyeceğiz:
Temporomandibular Eklem, yani çene eklemi.
Çene Eklemi (TME) Nedir?
Çene eklemi, alt çenemizin kafatasına bağlandığı yerdir.Kulağımızın hemen önünde yer alır, her gün:Konuşurken,Yemek yerken,Gülerken,Esnerken çalışır.
Bu kadar çok hareket eden bir yapının düzgün çalışması, günlük yaşam kalitemiz için hayati önemdedir.
TME Bozukluğu Nedir?
TME bozuklukları; çene eklemi, çevresindeki kaslar veya bu ikisi arasındaki diskte meydana gelen yapısal ya da fonksiyonel sorunlardır.
Belirtileri şunlardır:
Çene açılırken veya kapanırken “klik” ya da “kıt” sesi
Ağız açmada zorluk veya çenenin kilitlenmesi
Sabah çene ağrısı veya yorgunluk hissi
Yüz kaslarında gerginlik
Kulakta dolgunluk, çınlama
Baş ve boyun ağrısı
Dişlerde hassasiyet (dişlerden değil, kaslardan kaynaklı)
Bu belirtiler kronikleşirse, hem çiğneme hem konuşma fonksiyonları etkilenebilir.
Neden Olur?
En sık nedenleri:
Bruksizm (Diş sıkma-gıcırdatma)
Stres kaynaklı kas gerginlikleri
Travma (darbeler, ani açılmalar)
Yüz yapısına uygun olmayan protezler veya dolgu yüksekliği
Kapanış bozuklukları ve ortodontik problemler
Çene yapısında doğuştan gelen asimetriler
Uzun süreli diş sıkmak, çene eklemine binen yükü artırır. Zamanla eklem içindeki disk yerinden kayabilir. Bu durum ses, ağrı ve fonksiyon kaybına neden olur.
Tanı Nasıl Konur
Bir diş hekimi veya çene cerrahı muayenesinde:
Alt-üst çene ilişkisi değerlendirilir
Açma-kapama hareketi izlenir
Gerekirse MR gibi görüntüleme yöntemleriyle eklem içi yapı detaylı incelenir
Erken dönemde tanı konursa, cerrahi müdahaleye gerek kalmadan koruyucu ve konservatif tedavilerle rahatlama sağlanabilir.
Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Gece Plağı (Splint)
Kişiye özel hazırlanan bu şeffaf plaklar, gece boyunca dişlerin temasını engeller ve kaslara binen yükü azaltır.
Botoks Uygulaması
Aşırı çalışan çene kaslarına düşük doz botoks uygulanarak kasların gevşemesi sağlanır. Hem ağrılar azalır, hem estetik bir incelme sağlanabilir.
Fizik Tedavi ve Egzersizler
Kas spazmını çözmeye yönelik ısınma, germe ve gevşetme hareketleri ile desteklenebilir.
Stres Yönetimi
Bruksizmin ve TME bozukluklarının en önemli tetikleyicisi olan stresle başa çıkmak, tedavinin olmazsa olmazıdır.
Dental Müdahaleler ;Yüksek yapılmış dolgular, uyumsuz kaplamalar, ortodontik problemler varsa bunlar da düzeltilmelidir. Çenenizden ses geliyorsa, bu masum bir ses olmayabilir. Göz ardı etmeyin. Ağzınızı açarken kayma, zorlanma, kilitlenme varsa bir hekim değerlendirmesi şart.Her gün aynaya bakın ve “bugün çenemi fark ederek gevşettim mi?” diye kendinize sorun.
Unutmayın: Çene bir eklemdir. Eklem sağlığı, tüm yüzün sağlığıdır.
Çene eklemi bozuklukları, sessiz ama etkili bir şekilde yaşam kalitenizi düşürebilir.
Basit bir çene sesiyle başlar ama zamanla yemek yemeyi, konuşmayı, hatta gülümsemeyi bile engelleyebilir.
Erken fark etmek, önlem almak ve doğru tedaviyle bu süreci durdurmak mümkün.
Haftaya: Diş sıkmanın yüz estetiğine etkisi: Çene hattı, yüz genişliği, masseter kası büyümesi ve çözümler!