10 yıl önce “kayıp” yakınları ve toplumumuz, Tekke Bahçesi’ne bazı “kayıplar”ın gömülü olduğunu gazetemizde yayımlanan araştırmadan öğrenmişti… Geçen yıl yapılan kazılarda bulunan şahıslardan ikisinin kimlik tespiti Kayıplar Komitesi tarafından yapıldı: Mehmet Ahmet Koçino ve Hüseyin Mustafa Vretçalı’nın ailelerine dönüş süreçleri başladı…

Bundan on yıl önce yani 2007’de “kayıp” yakınları ve toplumumuz, Tekke Bahçesi’ne bazı “kayıplar”ın gömülü olduğunu gazetemizde yayımlanan araştırmadan öğrenmişti.

O güne kadar toplumumuzdan gizlenen bu gerçeği ortaya çıkarmıştık ve o günlerde Ayvasıl mezarlığı dışına kazılan toplu mezarlara gömülmüş olan “kayıplar”ın listesini de ilk kez sayfalarımızda yayımlamıştık.

Bunlar, Lefkoşa ve çevresi ile hastanede öldürülen Kıbrıslıtürkler’di – Lefkoşa Genel Hastanesi’nde Aralık 1963’te morgtaydılar, Türk tarafından birilerinin gidip onları almaları için Kıbrıs Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı, Kızılhaç aracılığıyla Kıbrıslıtürk yetkililere bu listeyi göndermişlerdi… Ancak Türk tarafı onları almaya gitmemiş veya gidememişti…

Bunun üzerine Kıbrıslırum makamlar, morgta bulunan Kıbrıslıtürkler’in naaşlarını alarak Ayvasıl Kıbrıslıtürk mezarlığı dışına kazdıkları birkaç çukura gömmüşlerdi…

Bir süre sonra Kızılhaç’tan bazı yetkililer, Kıbrıslıtürk yetkililere, morgtan alınan bu “kayıplar”ın Ayvasıl’a gömüldüğünü bildirmişler, Kıbrıslıtürk yetkililer de Kızılhaç’la birlikte, İngiliz askerleri eşliğinde Ayvasıl mezarlığına giderek buradaki toplu mezarları açarak bulunan naaşları çıkarmışlardı.

Ancak bulduklarının kimler olduğunu hiçbir zaman “kayıp” yakınlarına söylememiş, bunu gizlemiş ve onları sessiz sedasız Tekke Bahçesi’ne gömmüşlerdi… Mezar taşlarına da ya “Meçhul” ya da “Ayvasıl” yazılmış, ailelere bu konuda hiçbir bilgi verilmemişti…

Bu korkunç bir durumdu: “Kayıp” yakınları yıllarca “kayıp” edilmiş sevdiklerinin dönüşünü beklerken, nereye gömüldüklerini bilmezken büyük acılar içinde kıvranmışlardı…

2007 yılında YENİDÜZEN’de “Kıbrıs: Anlatılmamış Öyküler” yazı dizimizde geniş bir dizi yazıyla bu gerçekleri su yüzüne çıkarmıştık – Tekke Bahçesi’nde gömülü olabilecek, adı listede geçen “kayıp” yakınlarıyla görüşmüş, toplu mezarları kazan Dt. Hüsrev Dağseven’le röportaj yapmış ve geniş biçimde yayınlarımızla, Tekke Bahçesi’ni ilk kez “gündem”e getirmiştik… Tekke Bahçesi’ni ziyaretimizde bu “meçhul” mezarları görüp resimlemiş, üstünde yalnızca “Ayvasıl” yazılı mezarların fotoğraflarını çekmiş ve konuyu gündeme taşımıştık…

Bundan bir süre sonra Kayıplar Komitesi Tekke Bahçesi’nde bir kazı başlatmış fakat aynı gün bu kazı sona ermişti – belirli, bildik “makamlar”, bu kazıya izin vermemişlerdi… Bu kazıda bir tek şahıstan geride kalanlar bulunmuştu…

Aradan yıllar geçti – Kayıplar Komitesi’nin bu alanda kazı başlatabilmesi için ailelerin de ısrarları, Kaymaklılılar’ın bir dernek çatısı altında örgütlenerek Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı nezdinde girişimde bulunmaları, Kayıplar Komitesi’nden Gülden Plümer Küçük ve Mine Balman’ın girişimleri, Cumhurbaşkanlığı’ndan Halil Sadrazam’ın girişimleri sonucunda en nihayet Akıncı’nın da ağırlığını koymasıyla birlikte kazılar başlayabilmişti.

Tekke Bahçesi’ndeki kazılar 2016 yılında deneyimli arkeoloğumuz, Kayıplar Komitesi Kazılar Koordinatör Yardımcısı Demet Karşılı’nın ekip liderliğinde başlatılmış, “meçhul” mezarlar kazılabilmiş ve toplam 34 şahıstan geride kalanlar çıkarılmıştı. Bunlardan kaçının “kayıplar” listesinde olduğu, kaçının “kayıp” olmadığı ise Kayıplar Komitesi’nin yürüttüğü DNA testleri sonucunda kimlik belirleme çalışmaları sonucunda ortaya çıkacak.

Tekke Bahçesi’nin hemen dışında yürütülen kazılarda da toplam 7 şahıstan geride kalanlar bulunmuştu ancak bunların antik gömüler olup olmadıkları da yapılacak incelemelerde anlaşılacak.

Kayıplar Komitesi Ayvasıl’da da bazı kazılar yürütmüş bulunuyor ancak burada herhangi yeni bir bulguya rastlanmış değil…

İşte şimdi Tekke Bahçesi’ndeki kazılar sonucu bazı “kayıplar”ın kimlikleri tespit edildi ve ailelerine geri dönüş süreçleri başlamış bulunuyor. Buna göre 10 yıl önce bu sayfalarda, Tekke Bahçesi’ne gömülmüş olabileceğini yazmış olduğumuz Mehmet Ahmet Koçino ile Hüseyin Mustafa Vretçalı’nın kimlik tespitleri yapılarak aileleri bu konuda Kayıplar Komitesi tarafından bilgilendirildi. Mehmet Ahmet Koçino’nun oğlu Ali Azeri bizi arayarak, bu konudaki katkılarımızdan ötürü teşekkür etti… Biz de gerek Ali Azeri ve ailesinin, gerekse Hüseyin Mustafa Vretçalı’nın ailesinin acılarını paylaşıyoruz… Bu süreçte bizlere yardımcı olan okurlarımıza sonsuz teşekkürler ederken, toplumumuzdan 40 küsur yıl boyunca gizlenmiş bu gerçeklerin ortaya çıkarılmasını sağlamış olduğumuz için de iç huzuruna sahibiz…

Tekke Bahçesi ve çevresine bazı Kıbrıslırum “kayıplar”ın gömüldüğü yönünde okurlarımızın ve bazı şahitlerin anlattıklarını da bu yazı dizimizde yıllar önce paylaşmış, bazı şahitlerimiz de olası gömü yerlerini bizimle gelerek Kayıplar Komitesi yetkililerine göstermişlerdi.

DEVAM EDECEK