Geçen hafta Ledra Palace’taki Dostluk Evi’nde yarım saatlik program çektik BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide ile…
Eide 1964’te, yani bizim mülakatın yapıldığı ‘Yeşil Hat’tın oluştuğu, BM’nin Kıbrıs Barış Gücü (UNFICYP) oluşturup adaya gönderdiği yıl doğmuş.
Bir başka deyişle Eide, UNFICYP ile yaşıt!..
Doğduğu, büyüdüğü Norveç’te uzun yıllar siyasette görev yapmış, kabinede hem ‘Bakan yardımcısı’, hem de ‘Bakan’ olarak bulunmuş.
Kimi uluslararası kurumların da yöneticiliğini de yapmış Eide ve hala bazılarında önemli roller üstlenmeye devam ediyor.
Ama şimdi en önemli misyonu Kıbrıs’ta çözümü bulmak…
Üstelik ‘ilk Avrupalı Özel Danışman’ olarak…

**

Eide’yle röportajın sonuna geldiğimizde ‘genel Sekreterlerin ilk Avrupalı Kıbrıs Özel Danışmanı’ olduğunu anımsatıp “Son olacak mısınız?” diye riskli bir soru sordum.
Risk hem benim için vardı, hem Eide için…
Aksi bir diplomat olsa “Ben müneccim miyim?” diye ters bir cevap verebilir, soruyu elinin tersiyle itebilirdi.
Ama Eide öyle yapmadı.
Bu riskli soruya riskli bir yanıt vermeyi tercih etti.
“Evet” dedi.
Yani “son özel danışman olacağını” belirtti.
Üsteleyip “emin misiniz” diye sorunca, “Emin değilim ama inanıyorum” diye kestirip attı.

**

Eide Kıbrıs’ta çözüm bulabileceğine gerçekten inanıyor.
Bir ‘Avrupalı’ olarak çözümsüzlüğün sürüyor olmasına şaşırdığı, bunu anlamsız bulduğu her halinden belli…
Biz Kıbrıslıların kimi huylarını tespit etmiş. “Siz” diyor, “Her konuda başlangıç noktasında uzlaşmazlığa düşüyorsunuz. O yüzden de vardığınız nokta birbirinizden farklı…”
Tırnak içine aldım, ama bunu bu şekilde söylemedi Eide… Bu anlamda konuştu ama… Örnek de verdi: ‘Kıbrıs sorununun ne zaman başladığı konusunda bile Kıbrıslıların anlaşamadığını’ yüzümüze vurdu.
“Ben sorun 1960’ta başladı desem bir taraf, 1974’te başladı desem diğer taraf bana kızacak” sözlerinin hedefi buydu.
Gaz konusunda da uzlaşmazlığın ‘hareket noktası’ndan itibaren başladığını vurgularken, bu ‘anlamsız inat’ meselesini masadaki liderlerin de, toplumların da bir daha düşünmesini talep eder gibiydi Norveçli diplomat…

**

Espen Barth Eide ‘ilk Avrupalı’ oldu Kıbrıs’ta ‘özel danışman’ sıfatıyla ve tarihe geçmek için ‘son adam’ olmak istiyor.
Yarım saatlik özel mülakatta gözlemlediğim şu ki, Eide Kıbrıs’ta çözüm bulunabileceğine, tarafları uzlaştırabileceğine inanıyor. Ama bu işi sadece liderlerle, en azından şimdikilerle yapamayacağını da anladı galiba…
Bu yüzden gençlere, iş insanlarına, sivil toplum örgütlerine, hatta dini liderlere ‘ses çıkarın’ çağrısı yaptı.
İyi de etti.
Zira masadakilerin samimiyeti yok.
Barışa inananlar ayağa kalkmazsa bir yere varılamayacak.
Ve Eide de ‘son adam’ olamayacak.
Norveçli kısa sürede bunu anladı.
Ya biz?