Esra Aygın

Crans Montana’da devam etmekte olan Kıbrıs Konferansında, müzakereler, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres’in geçtiğimiz hafta ortaya koyduğu müzakere çerçevesi içerisinde devam ediyor.

Genel Sekreter Guterres, bu çerçeveyi oluştururken, yönetim ve güç paylaşımı, mülkiyet, toprak, Türk ve Yunan  vatandaşlarına eşdeğer muamele ve güvenlik ve garantiler konularında taraflar için kabul edilmez olan pozisyonları eleyerek, tüm taraflar için kabul edilebilir pozisyonları dikkate almıştı.

Zaman zaman taraflardan farklı açıklamalar gelse de, şu anda müzakere masasında tüm taraflarca söz konusu başlıklarda sunulan öneri paketlerinin Guterres’in oluşturduğu çerçeve dahilinde olduğu teyit edildi.

Yeni bir güvenlik rejimi
Tek yanlı müdahale hakkı ve Garanti Antlaşması sonlandırılacak
Harita yeniden düzenlenecek
Mülkiyette iki ayrı rejim
Daimi ikamette, Türk vatandaşları için eşitlikçi/adilane bir kota olacak
Dönüşümlü başkanlık da dahil, güç paylaşımı Kıbrıslı Türklerin talepleri doğrultusunda tartışılacak

BM Genel Sekreteri Guterres’in müzakereler için oluşturduğu çerçeve şu unsurları içeriyor:

Güvenlik ve garantiler

Güvenlikte, mevcut güvenlik rejiminin devamını değil, yeni bir güvenlik rejiminin gerekliliğini tanımalıyız.
Tek yanlı müdahale hakkını ve Garanti Antlaşması’nı sonlandırmalıyız.
Bunların yerini, tüm Kıbrıslıların kendilerini güvende hissedecekleri yeni bir emniyet sistemi almalıdır.
Kıbrıs dışından bazı unsurları da içeren yeni bir uygulama mekanizması oluşturulmalıdır (çözümün uygulanması).

 Garantörler kendi yükümlülüklerinin uygulandığının gözlemcisi/denetleyicisi olamazlar.

Asker sayısında 1. günden itibaren bir azalmaya gidilmeli ve daha sonra da üzerinde anlaşılmış bir takvim çerçevesinde, İttifak Antlaşmaları’nda yer alan sayıya ulaşana dek aşamalı bir azalma olmalı.

Tüm askerin çekilmesi için bir gözden geçirme veya ‘sona erme hükmü’ olup olmayacağı ve bunun takvimi, en üst düzeyde görüşülmeli.

Toprak

Toprak konusunda Kıbrıs Türk tarafı belli bölgelerle ilgili olarak haritasını yeniden düzenlemeli.

Mülkiyet

Mülkiyette iki ilkeye bağlı kalınmalı:

1. Toprak düzenlemelerine tabi olacak bölgelerde mülkiyet rejimi %100 olmasa da mülkünden edilmiş sahiplere avantaj sağlamalı.

2. Toprak düzenlemelerine tabi olmayan bölgelerde, mülkiyet rejimi %100 olmasa da kullanıcıya avantaj sağlamalı.

Türk ve Yunan vatandaşlarına Federal Kıbrıs’ta eşdeğer muamele

Eşdeğer muamele konusunda: daimi ikamette, Türk vatandaşları eşitlikçi/adilane bir kotaya tabi olmalı. ‘Eşitlikçi/adilane’ tanımı için daha ileri tartışmaların yapılması gerekir.

Yönetim ve güç paylaşımı

Etkin katılım konusunda, ‘ağırlıklı oy’ bağlamında ve ne zaman ve hangi şartlar altında uygulanacağı konusunda daha ileri tartışmalara ihtiyaç vardır.

Dönüşümlü başkanlık da dahil, güç paylaşımının diğer unsurları Kıbrıslı Türklerin talepleri doğrultusunda (2:1 oranına göre) tartışılmalıdır.

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, müzakerelerin, temel konuları içeren bu çerçevenin süreci kapsamlı bir çözüme taşıyabileceğini belirtmişti.

Perşembe günü Crans Montana’ya dönecek olan Genel Sekreter’in bu çerçeve dahilindeki müzakerelere ivme kazandırması bekleniyor.

Bugün sabahki oturum tarafların kendi içlerinde hazırlık yapmalarına fırsat tanımak için iptal edildi. Hazırlık için zaman talebinin Kıbrıslı Rum lider Nikos Anastasiadis’ten geldiği öğrenildi.