Durgunluk Yaraları

Kıbrıs sorunu ile ilgili gelişmelerdeki durgunluk döneminde, çözüm bulmaya götürebilecek her adıma karşı insanların ne gibi tutum sergilediklerini gözlemledim. Karamsarlık, şüphe, retçilik, güvensizlik, uyumsuzluk gözledim. Bilhassa milliyetçi çıkışlar gözledim. Bunlar, bir arada var olma ve karşılıklı saygı kültürünü geliştirecek tutarlı bir politika yoksunluğundan ötürü boş alan bulup amaçlarını gerçekleştirmek doğrultusunda ilerliyorlar.    

Milliyetçi yol daima çok daha kolay olan yoldur. Mutlak suretle güvenli bir sığınaktır. Bu yolu izleyen, kesinlikle yaşadığı küçük evreninde “hain” diye damgalanma tehlikesi yaşamaz. Bir de tek bir çizgi izlerse ve bu çizgi değişim içermiyorsa milliyetçi eğilimlerden uzak durmuş ama aynı zamanda güvenli olmuş olur. “44 yıldır tatlı tatlı yaşamıyor muyuz? Şimdi değişmenin ne manası var?”.  

Hep kolay olanı avlıyoruz. Kolay şeylerde şampiyonluklar yaşıyoruz. Mükâfat ise vatansever bir kendi kendini mükâfatlandırmadan ibarettir.   

Zor olan ise, aşikar olan durumun nasıl üstesinden gelebileceğimizi düşünmektir. Zira “durumlar olduğu gibi dursun” söylemi geçmiş yıllarda bir doz güven duygusu vermiş olabilir, ama artık vermiyor.  Güven duygusu verebilmesi için demografik değişikliğin ve ahlaki değişimin empoze edilmesinin Kıbrıslı Türkleri rahatsız etmiyor olması gerekir. Veya Türkiye sınırlarının Ledra’ya kadar varmasının, binlerce Türk askerinin adada kalmasının Kıbrıslı Rumları rahatsız etmemesi gerekir. Bunların yanında, denizdeki doğal zenginliğin yeni gerilimler ve sürtüşmelere sebebiyet verebileceğini öngörmüyorsak yine güvende hissedebiliriz. Bunlar zor konulardır. Ve orijinal Kıbrıslılar olarak bu konuları kaderin eline bırakıyoruz.   

Crans Montana’daki muazzam geri dönüş ve sonrasındaki çok uzun durgunluk süresinin açtığı yaraları sayıyoruz. Uzun yıllardır arzu edilen çözümden uzak duran unsurların yeşermesine ve zemin bulmasına olanak sağlandı. İki devletlilik, konfederasyon, statükonun devamı, uzun yıllar süren mücadele… Tüm bunlar her iki tarafın liderlerinin oluruyla meydana çıkıyor. Ya sessizlikleriyle, ya da dolaylı veya doğrudan “vatanperver” çıkışları ödüllendirmeleriyle onayı sağlıyorlar. Bunu yapma sebeplerini ise sadece kendileri biliyorlar.   . 

Bu yaralar kapanır mı? Dürüşt olayım, bilmiyorum. Kesin olarak bildiğim, ezelden beridir Kıbrıs sorunundaki durgunluğun milliyetçiliği,  işbirliği ve birlikte var olmaya ilişkin retçiliği güçlendirdiğidir. Hareketlilik ise tam aksine umudu artırır, uzlaşma, karşılıklı anlayış ve saygı yolunun bulunması arayışına sevk eder.

Her zaman için liderlerinin peşinden sürüklenen iradesiz bir halk mıyız? Bu soruya verilecek olumlu yanıt, kişi olarak herkese ve bana bile hakaret gibi gelebilir. Soruya yanıt verilmemesi daha iyi. Daha iyisi mi liderlerin tutumları ve pozisyonlarının her iki tarafa evrilebilecek hava açısından katalizör bir önem taşıdığını belirtelim.   

Οι πληγές της στασιμότητας

Όλο αυτό το στάσιμο σε εξελίξεις για το Κυπριακό διάστημα παρατηρώ τη στάση των ανθρώπων απέναντι σε κάθε τι που οδηγεί σε βήμα προς την κατεύθυνση της επίτευξης λύσης. Απαισιοδοξία, αμφισβήτηση, καχυποψία, άρνηση, ανασφάλεια, διχόνοια, αλλά κυρίως εθνικιστικές εκφάνσεις, οι οποίες μπροστά στην ανυπαρξία σθεναρής πολιτικής βούλησης η οποία να καλλιεργεί την κουλτούρα της συνύπαρξης και του αλληλοσεβασμού,  βρίσκουν κενό τόπο για να μεγαλουργήσουν.

Είναι πάντα πολύ πιο εύκολος ο εθνικιστικός δρόμος. Ένα απόλυτα ασφαλές καταφύγιο. Αν ακολουθήσεις αυτό το δρόμο, δεν κινδυνεύεις να χαρακτηριστείς «προδότης» στον μικρόκοσμό σου. Και κυρίως, στηρίζεις μια γραμμή, η οποία δεν εμπεριέχει αλλαγή, παρασύροντας έτσι και αυτούς οι οποίοι δεν χαρακτηρίζονται από εθνικιστικές τάσεις. «Μια χαρά δεν ζούμε εδώ και 44 χρόνια; Υπάρχει λόγος να αλλάξουμε τώρα;».

Πάντα τα εύκολα κυνηγούσαμε. Στα εύκολα γινόμαστε πρωταθλητές. Η πατριωτική αυτο-παρασημοφόρηση είναι το έπαθλο.

Το δύσκολο, είναι να σκεφτούμε πώς θα ανατρέψουμε μια ξεκάθαρα διαφαινόμενη κατάσταση που έπεται. Γιατί το αφήγημα «άσε τα πράγματα όπως έχουν» μπορεί να εμπεριείχε μια δόση ασφάλειας όλα τα προηγούμενα χρόνια, αλλά όχι πια. Εκτός κι αν δεν  ενοχλεί τους Τουρκοκύπριους η δημογραφική αλλαγή, η δια της επιβολής αλλαγή ηθών,  εκτός κι αν δεν ενοχλεί τους Ελληνοκύπριους ότι τα σύνορα της Τουρκίας θα φτάσουν στη Λήδρας, ότι οι χιλιάδες των τουρκικών στρατευμάτων θα παραμείνουν στο νησί. Εκτός κι αν δεν μπορούμε να διαβλέψουμε ότι ο φυσικός πλούτος στη θάλασσα θα προκαλέσει νέες εντάσεις και προστριβές.  Αυτά είναι τα δύσκολα. Και ως γνήσιοι Κύπριοι, τα αφήνουμε στο έλεος της τύχης.

Μετράμε πληγές από το τεράστιο πισωγύρισμα από το Κραν Μοντανά και μετά, δυσανάλογα μεγαλύτερες από την περίοδο στασιμότητας. Δόθηκε πρόσφορο έδαφος καλλιέργειας σκέψεων και απόψεων που μακράν απέχουν από την εδώ και χρόνια επιδιωκόμενη λύση. Δύο κράτη, συνομοσπονδία, παραμονή στο status quo, μακροχρόνιο αγώνα. Κι όλα αυτά, με τις ευλογίες των ηγεσιών στις δύο πλευρές. Είτε με τη σιωπή τους, είτε με την έμμεση ή άμεση επιβράβευση  «πατριωτικών» εκφάνσεων για λόγους που οι ίδιες μόνο μπορούν να εξηγήσουν. 

Είναι αυτές οι πληγές ιάσιμες; Ειλικρινά δεν ξέρω. Αυτό που σίγουρα ξέρω είναι πως ανέκαθεν η στασιμότητα στο Κυπριακό ενδυνάμωνε τον εθνικισμό και την άρνηση στη συνεργασία και τη συνύπαρξη. Αντιθέτως, η κινητικότητα ενδυνάμωνε την ελπίδα και την αναζήτηση τρόπων συνεννόησης, κατανόησης και σεβασμού.

Είμαστε ένας άβουλος λαός, συρόμενος από τις εκάστοτε ηγεσίες του; Η θετική απάντηση θα προσβάλει ακόμα κι εμένα την ίδια ως άνθρωπο. Καλύτερα να μην απαντηθεί το ερώτημα. Ας πούμε καλύτερα πως η στάση των ηγεσιών είναι καταλυτικής σημασίας στη διαμόρφωση κλίματος είτε προς τη μια, είτε προς την άλλη κατεύθυνση.