‘Kadınların bekârlık soyadını kullanması’ üzerinden tartışılan, Aile Yasası’nda ‘İnsan ve çocuk haklarını’ gözeten değişiklikler ve düzenlemeler öngören Aile Evlenme ve Boşanma Yasa Önerisi YASALLAŞMA yolunda…

Öneri’de neler var;

• Sadece kız değil, erkek çocukların haklarını da koruyacak düzenlemeler,
• Mahkemeye 18 yaşın üstündeki çocuğa da nafaka takdir etme yetkisi,
• Velayette, uzman psikolog eşliğinde 7 ve 7 yaşından büyük çocuğun da görüşünün  alınması,
• Şiddete maruz kalan ve avukat tutacak maddi gücü olmayan kadınların başvurabileceği  ‘Adli Yardım Kurumu’ düzenlemesi,
• İspat yükümlülüğünün çocuğu reddeden babaya ait olmasına ilişkin düzenleme,
• Boşanma durumunda yaşanan sıkıntıları minimize edecek düzenlemeler,
• Eşlere evlenmeden önceki soyadlarını kullanma imkânı.

Meltem SONAY

En son 1996’da ‘Koruma Emri’, ‘Boşanma Durumunda Mal Paylaşımı’ ile ilgili yapılan bir takım düzenlemelerin haricinde 20 yıldır ‘dokunulmayan’ Aile Yasası’nda, Aile Mahkemeleri’nde ortaya çıkan bir takım sıkıntılar ve ihtiyaçlar nedeniyle, yeni bir düzenleme ortaya çıktı.

Aile Evlenme ve Boşanma Yasa Önerisi’nin, sadece ‘Soyadı’ maddesinden ibaret olmadığına vurgu yapan Doğuş Derya, öneride 26 maddelik değişiklik önerisi olduğunu belirtti.

Aile Evlenme ve Boşanma Yasa Önerisi’ni Meclis’e taşıyan CTP-BG Lefkoşa Milletvekili Doğuş Derya, bu sıkıntı ve ihtiyaçların Aile Mahkemeleri’nde görev yapan bazı avukatlar tarafından kendisine iletildiğini ve çalışmaların başladığını aktardı.

Yasa Önerisi’nin soyadı ile ilgili olan kısımda da kadınların evlendikten sonra kimlik- pasaport dairelinde evraklarını yenilerken, kendi soyadlarını kullanma taleplerini ilettiklerinde maruz kaldıkları kötü muamelelere işaret eden Derya, “‘Bunlarla ilgili iyileştirmeler yapabilir miyiz’ diye yola çıktık” şeklinde konuştu.

“5 ay boyunca BİRLİKTE çalıştık”

Yaklaşık 5 ay boyunca avukatlar ve aktivistlerle, her hafta bir araya gelerek tek tek maddelerin incelendiğini ve nasıl olması gerektiğine ilişkin üzerinde çalışıldığını ifade eden Derya, ‘Birlikte çalışıldığına’ vurgu yaptı.

Yasanın taslağı tamamlandığında, Meclis’e davet edilen Kıbrıs’ın Kuzeyi’nde faaliyet gösteren tüm insan hakları örgütler,  toplumsal cinsiyet eşitliği ile ilgili çalışan örgütler ve barolar birliği ile paylaşıldığını anımsatan Derya, bir ay boyunca onlardan görüş gelmesinin de beklendiğini kaydetti.

Görüş bildiren örgütler olduğunu ve bu önerilerin de değerlendirildiğini ifade eden Doğuş Derya, örgüt temsilcilerinin komite çalışmalarına da davet edilerek görüşlerinin yeniden alınacağına da işaret etti.

“AD-HOC Komitede… İşlevsel ve hızlı bir çalışma…”

Derya, normalde Meclis Hukuk Komitesi gündeminde görüşülecek Yasa Önerisi için, Hukuk Komitesi’nin yoğun gündemi ve Meclis tatiline de kısa bir süre kalması nedeniyle, ‘hızlı ve işlevsel çalışılabilmesi için, UBP, DP ve TDP’nin de onayı ile Ad-hoc Komite kurulduğunu ifade etti.

Aile Evlenme ve Boşanma Yasa Önerisi’ni görüşecek komite üyeleri, Doğuş Derya ile birlikte,  CTP Milletvekili Abbas Sınay, CTP Milletvekili Arif Albayrak, UBP Milletvekili İzlem Gürçağ, UBP Milletvekili Erdal Özcenk, DP Milletvekili Fikri Ataoğlu ve TDP Milletvekili Zeki Çeler’den oluştu.

Komitenin ilk toplantısını önümüzdeki hafta yapacağına işaret eden Derya, “Komite arkadaşlarımızla birlikte, yasa önerisini elimizden geldiğince hızlı ve detaylı çalışalım ki, Meclis kapanmadan Genel Kurul’a yetiştirelim şeklinde konuştuk” dedi.

“Soyadı’ndan ibaret değil… 26 maddelik değişiklik var”

Aile Evlenme ve Boşanma Yasa Önerisi’nin, sadece ‘Soyadı’ maddesinden ibaret olmadığına vurgu yapan Doğuş Derya, öneride 26 maddelik değişiklik önerisi olduğunu belirtti.

Öneride neler var?

‘Sadece kız değil, erkek çocukların haklarını da koruyacak yasa’
Bazı değişikliklerin teknik düzenlemeler olduğunu ifade eden Derya, bazı maddelerin ‘kız çocukların haklarını koruyan’ maddelerin, ‘erkek çocukların da haklarını koruyacak şekilde’ düzenlenmesi olduğuna işaret etti.

‘Mahkemeye 18 yaşın üstündeki çocuğa da nafaka takdir etme yetkisi’
Yasa Önerisi’nde ‘çocuk hakları’nda ciddi iyileştirmeler olduğunu belirten Derya, mevcut yasanın ‘Nafaka’ ile ilgili maddesindeki, 18 yaşını dolduran çocuğa artık nafaka ödenmeyeceğine ilişkin hükmün, devam etmesi için mahkemeye takdir yetkisi veren bir maddeyle değiştirilmesi için düzenleme yapıldığını kaydetti.

‘Velayette, 7 ve 7 yaşından büyük çocuğun da görüşünün alınması’
Öneride, boşanma durumunda mahkemenin çocuğun velayetini hangi tarafa vereceğini takdir ederken, ‘7 ve 7 yaşından büyük çocukların bir uzman psikologla görüşmesi ve çocuğun görüşünün alınması, bunun yanında sosyal hizmetlerden de görüş alınmasını sağlayacak yeni maddeler de var.

‘Adli Yardım Kurumu’
Şiddete maruz kalan ve avukat tutacak maddi gücü olmayan kadınların başvurabileceği ‘Adli Yardım Kurumu’nun da ‘yeni bir düzenleme’ olarak öneriye eklendiğini belirten Derya, mevcut yasada bulunan ‘Koruma Emri’nin geliştirildiğini ve uygulanabilirliğini de artırmaya çalıştıklarını belirtti.

‘İspat yükümlülüğü reddeden babaya ait olacak’
Mevcut yasada, kadın doğum yaptıktan sonra söz konusu babanın çocuğu reddetmesi durumunda ‘ispat yükümlülüğü’nün anne ve çocukta olduğuna işaret eden Derya, Öneri’de 
ispat yükümlülüğünün reddeden babaya ait olmasına ilişkin bir düzenleme öngörüldüğünü belirtti.
Öneri, evlenecek çiftlerden istenen kan testi ile birlikte, cinsel yolla bulaşan hastalıklar için de test yapılmasını da öngören düzenlemeler içeriyor.

‘Boşanma durumunda yaşanan sıkıntıları minimize edecek düzenlemeler…’
Boşanma durumunda çiftlerin yaşabileceği sıkıntılı durumların da minimize edilmesi için bir takım düzenlemeler olduğuna işaret eden Derya, hem evlilik birliği süresince, hem de boşanma sonrasında çocukların yurt dışına çıkışlarını düzenleyen kuralların ebeveynlerin mağduriyetini minimize edecek biçimde yeniden düzenlendiğini belirtti.

Uluslar arası sözleşmeler ışığında…
Doğuş Derya, Aile Evlenme ve Boşanma Yasa Önerisi’nin Meclisimizde 1996 yılında kabul edilen ‘BM Kadınlara Karşı Her Türlü Ayırımcılığın Önlenmesi’ ve ‘BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin yanı sıra, 2011 yılında ‘Avrupa Konseyi’nin Kadına Karşı Şiddet’i ve Ev içi Şiddeti önleyeme dair sözleşmelerinden hareketle hazırlandığına da vurgu yaptı.

-----------------------------------------------

“Soyadı düzenlemeleri, ‘Hak ve özgürlükleri’ genişletici”

“Soyadı ile ilgili AİHM’in birçok kararı var…”

Soyadı ile ilgili Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) verdiği birçok karar olduğuna işaret eden Derya, bu kararlardan yola çıkarak ve dünyadaki uygulamalara bakarak ilgili maddeni düzenlendiğini belirtti.

“Bugün kadınların kendi soyadlarını kullanabilmesi ve çocuklarına da kendi soyadlarını verebilmesi, Fransa’da da var, Güney Kıbrıs’ta da var” diyen Derya, AHİM kararlarıyla birçok Avrupa ülkesinde de bu uygulamanın başladığına işaret etti.

Anlaşılmış ‘Aile soyadı’ veya her ikisi de ‘bekarlık soyadlarını’ kullanabilecek

Soyadı ile ilgili düzenlemenin toplumdan gelen talep üzerine yapıldığına işaret eden Derya, “Birilerin haklarını kısıtlayıcı değil, insanların haklarını ve özgürlüklerini genişletici bir yöntem izlendi” şeklinde konuştu.

Yasa Önerisi’ne göre; taraflar aile soyadı konusunda anlaşıyorlarsa, ikisinden birinin soyadını, ‘Aile soyadı’ olarak alacak. Böyle biri durumda doğacak çocukları da, hangi soyadında anlaşmışlarsa, o soyadını alacak.

Taraflar aile soyadı konusunda anlaşmamış ve her ikisi de bekarlık soyadını korumak istiyorsa, nikah sözleşmesi imzalanırken, nikah memuruna yapılacak bir beyanat dışında başka bir işlem yapmaksızın, her ikisi de bekarlık soyadını kullanabilecek. Bu çiftten doğacak çocuğa ise, hem annenin, hem de babanın soyadı verilebilecek.

Bir çocuğun ikiden fazla soyadı olmayacak. İki soyadlı bir çocuk büyüdüğü ve evlendiği zaman, birer soyadı seçecek ve soyadı seçeceği iki soyadı olacak.

---------------------------------------------------------------------------

ESKİ MİLLETVEKİLİ NAZIM BERATLI’NIN YORUMU…

“Utanç verici… Kadınlara hakaret!”

Eski Milletvekili Nazım Beratlı’nın, sosyal paylaşım sitesindeki profilinden, ‘Soyadı ile ilgili düzenleme’ye yaklaşımını çirkin bulduğunu ifade eden Doğuş Derya’nın konuyla ilgili açıklaması söyle:
“Yasa Önerisini okudu mu bilmiyorum, okumadan yorum yapmışsa geçmişte milletvekilliği yapmış bir kişi olarak yakıştıramadım. Kadınlara ‘bardan götürülecek cinsel nesneler’ olarak yaklaşması ve ‘kadınların da’ soyadını almasını erkekliğe bir tehdit olarak görmesini oldukça maço buldum. Kendi soyadını kullanmak isteyen veya şu an kendi soyadını kullanan kadınlara da hakaret ettiğini düşünüyorum. Geçmişte milletvekilliği yapmış birinin bu şekilde konuşması bence utanç vericidir” dedi.

“Evlendikten sonra bir günde başka bir isim olmamızı istiyorlar, bunun neresi adalet?”

Soyadı ile ilgili düzenlemelere, ‘Şimdi de bir erkeğin, babanızın soyadını kullanıyorsunuz’ yaklaşımlarına ilişkin soruya ise, soyadının ulus devletlerin kurulması, milliyetçiliklerin ortaya çıkması, 17.-18. Yüzyılda ortaya çıkan bir şey olduğuna işaret eden Derya, ‘Modernleşmenin ataerkil yüzünün bir tezahürüdür” şeklinde konuştu.
“Bir başka imkan mı vardı da biz kendi soyadımızı kullanmadık” diyen Derya, “Bugüne kadar böyle gelmişse, bundan sonra da böyle devam etmek zorunda değil. 20’li 30’lu yaşlarımıza kadar bir kişi olarak, bir isim olarak ortaya çıkıyoruz. Diplomamızda bir isim yazıyor, meslek ediniyoruz, meslekte bir isim olarak tanınıyoruz, evlendikten sonra bir günde başka bir isim olmamızı istiyorlar, bunun neresi adalet. Kocasının soyadını kullanmak isteyen kadın varsa, öyle bir tercih hakkına sahiptir ama bekarlık soyadını kullanmak isteyen kadına da bu tercih hakkının verilmesi lazım” dedi.